Rusya ve Ukrayna ortasında yaşanan savaş en çok Türkiye'yi etkileyecek. Ekonomik alanda yaşanılan zorlukların bu çatışmadan yara almadan çıkması beklenmiyor.
Enerji, tarım, turizm birçok başlıkta ikili ilgilerin ağır olduğu iki ülkenin durumuna karşı en kırılgan ülke pozisyonunda olan Türkiye'de öncelikli olarak enflasyondaki denetimin kaybedilmesi mümkünlüğü risk oluşturuyor.
TL nasıl etkilendi?
Ukrayna Savaşı büyürken, Batı gitgide sertleşen yaptırımlar açıklamaya hazırlandığını açıkladı. Riskli varlıklar global piyasalarda satış baskısı altında seyrederken, Rusya’nın Ukrayna’ya dönük askeri harekatının başlamasıyla birlikte Avrupa’da doğalgaz fiyatlarında çok sert artış görüldü.
Döviz kurunda TCMB’nin yıl başından bu yana ihtimamla savunduğu 13,50 çıpası kırıldı. Ukrayna Savaşı şoku, TL’yi de etkiledi.
TL Ruble'den sonra en çok bedel kaybeden para birimi
Gelişen ülke para ünitelerinden Ruble, gelişmelerin ana oyuncusu olarak bu hafta düne kadar yüzde 2,5 üzerinde gerilemişti bugün dolar ruble karşısında yüzde 5'in üzerinde paha kazandı.
TL ise bu hafta rubleden sonra en çok düşüş yaşayan para ünitesi olarak negatif ayrıştı. Bu hafta yüzde 1.4 yükselen doların sakin seyri bozulurken, bugün dolardaki paha artışı öğlen saatlerinde yüzde 2,55 oranında seyrediyor.
Risklerin yükseldiği devirlerde TL’nin en çok düşenlerden olması kırılganlığının ne kadar yüksek olduğunun da ispatı olarak görülüyor.
Moody’s uyardı!
Patronlar Dünyası'nın aktardığına göre, Rusya-Ukrayna tansiyonunun artması ABD Merkez Bankası (Fed) beklentilerini de karmaşık hale getirdi. Moody’s ekonomistleri petroldeki gidişatın Fed’in kararlarında belirleyici olacağına dikkat çekiyor.
Moody’s Analytics Şef Ekonomisti Mark Zandi petroldeki yükselişin değerli olduğunu belirterek “Gerilim nedeniyle petrol yükseldi. Eğer bu yükseliş devam ederse halihazırda yüzde 7.5 olan yıllık enflasyona tesiri 0.5 puan olur. Bu tansiyon Fed’in enflasyonu dizginleme ve tam istihdama geri dönme uğraşlarını karmaşık hale getirecek” dedi.
Raporlar ne diyor?
Para Tahlil haberine göre, HSBC Portföy İdaresi Ekonomisti İbrahim Aksoy sabah yayımladığı notunda şu değerlendirmeyi yaptı:
“Türkiye’nin CDS’inde ve ABD tahvil faizindeki yükseliş Eurobond fiyatlarına dün düşüş istikametinde yansıdı. 2047 vadeli dolar cinsi Eurobondun getirisi 17 baz puan yükselerek %8.32’ye çıktı. 10-yıllık TL tahvil faizi 32 baz puan artışla %22.42’ye yükseldi.
Rusya’nın askeri harekatının başlaması sonrasında TL bu sabah Ruble sonrasında dolar karşısında en fazla kıymet kaybeden gelişmekte olan piyasa para ünitesi durumunda. Dolar/TL bu sabah %2.8 artışla 14.20 civarında süreç görüyor.
Rusya-Ukrayna konusu nedeniyle petrol fiyatlarında yükselişin devam etmesi ve Türkiye’nin turizm gelirlerinin olumsuz etkilenme ihtimaliyle cari açığın artabileceğine dair kaygılar TL’nin negatif ayrışmasında tesirli oluyor. 2021’de Türkiye’yi ziyaret eden turistlerin %27’si Rusya ve Ukrayna’dan gelirken bu iki ülkenin Türkiye’nin turizm gelirleri içindeki hissesi %14 olarak gerçekleşti. Rusya’dan doğalgaz akışı ekonomik aktiviteye tesirleri açısından takip edilmeli. Öteki yandan, Güç ve hububat fiyatlarında görülebilecek artışlar enflasyon açısından da üst istikamette risklerin canlı kalmasına neden oluyor. HSBC Portföy İdaresi olarak tüketici enflasyonunun Nisan-Kasım devrinde %55-60 bandında seyrettikten sonra yılın sonunda baz tesiriyle %40’a düşmesini öngörüyoruz”.
Enflasyonda korkutan tablo!
Diken’nin haberine göre, Istanbul Analytics analisti Güldem Atabay ise şu değerlendirmeyi yaptı:
“Türkiye Donbas bölgesinin Rusya tarafından izlenen ilhak sürecinde potansiyel olarak en çok güç fiyatlarındaki artıştan etkilenecek. Şimdilik yaptırım kararı açıklaması beklenmez lakin NATO içinde kaldığı sürece NATO’nun seçeceği adımlara uymak zorunda. Türk bankalarının Rusya riskleri ve inşaat dalındaki firmaların aktiviteleri mercek altına alınacak. Rusya ile finansal süreç yasağı büyür ve Türkiye uymazsa bu sefer Türk bankalarının sendikasyonlarını döndürmeleri sorun olacak. Sermaye çıkışlarını tetiklerse tesirinin bankaların borç döndürme oranlarında bir düşüşün tesirinin 15-20 milyar dolar civarında olması beklenebilir.”
Petrol fiyatlarındaki artış cari fazla hedefleyen ve yüzde 50’ye ulaşan enflasyon sorununu cari fazlayla çözmeyi amaçlayan Türkiye iktisadı için kıymetli bir risk ögesi.
Atabay, şöyle devam etti:
“Yüzde 50’ye ocak sonunda ulaşan TÜFE enflasyonu ve yüzde 94’teki ÜFE enflasyonu artan güç maliyetleri ve bu durumun tüm bölümlere yansımasıyla yükselme eğilimine devam edecek… MB’nin swap hariç rezervleri hala eksi 48 milyar dolar civarında. TL ağır baskı altında kaldığında koruyacak atış gücü yok… TL’de engellenemez paha kaybı ve dolar bazında artan güç fiyatları enflasyonu üç haneye taşıma potansiyeline sahip.”
Rusya, Ukrayna tansiyonunun Türkiye iktisadına birinci tesiri petrol fiyatlarındaki yükselişle yansırken turizm ve tahıl/gıda ticaretine tesirleri de takip edilecek.
Türkiye denetimi kaybedebilir!
Dünya’dan Elif Karaca’ya konuşan, S&P EMEA Bölgesi Ülke Notları Yöneticisi, Maxim Rybnikov ve Başekonomist Tatiana Lysenko, emtia piyasalarındaki son gelişmelerle Türkiye’de enflasyonun daha da yükselebileceğini söyledi.
TÜİK bilgilerine nazaran tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) ocak ayında yüzde 11,10 artmış, yıllık enflasyon yüzde 48,69’u bularak, 19 yıllık tepeyi yenilemişti.
Rusya’nın Türkiye’ye turizm akışını durdurmasının kıymetli bir risk olduğunu belirten Rybnikov, 2019’da Türkiye’ye gelen toplam ziyaretçilerin yüzde 16’sının Rusya’dan geldiğini hatırlattı. Gerginliğin tesirlerine bağlı olarak iki ülkede satın alma gücünün azalabileceğini ve bunun da Türkiye açısından olumsuz olacağını söz etti.
Enerji fiyatlarında görülebilecek yeni artışların Türkiye’de enflasyonun denetimini yeterlice zorlaştıracağına dikkat çeken Rybnikov, enflasyonunun 2022’de ortalama yüzde 49,5 düzeyinde beklediklerini ve bunun derecelendirdikleri tüm ülkeler ortasında en yüksek düzey olduğunu söyledi.
Enflasyonda yükseliş ne kadar sürecek?
Lysenko da emtia piyasalarındaki son gelişmelerle Türkiye’de enflasyonun daha da yükselebileceğini söyledi.
Net güç ithalatçısı Türkiye’nin artan memleketler arası güç fiyatlarının enflasyona tesirlerini derinden hissettiğini belirten Lysenko, şöyle konuştu: “Güçlü arz-talep temelleri ve jeopolitik olayların bir ortaya gelmesiyle petrol fiyatlarının keskin yükseldiğini görüyoruz, gaz fiyatlarının yüksek ve oynak kalması olası.”
Tek başına güç fiyatlarının tüketici fiyatlarındaki yıllık artışa beş puana yakın katkıda bulunduğunu hatırlatan Lysenko, şöyle konuştu:
“Türkiye ayrıyeten, yerli üretim ve ihracat için değerli ölçüde orta malı ithal ediyor. Güç de dahil olmak üzere ithalat için artan maliyetler para ünitesindeki paha kaybıyla birleştiğinde, Ocakta üretici fiyatlarını yüzde 90’ın üzerinde çok yüksek düzeylere itti. Üretici fiyatlarındaki artış ile tüketici fiyatlarındaki artış ortasında bir gecikme olduğu için, tüketici fiyatları üzerindeki üst taraflı baskı önümüzdeki aylarda da devam edebilir.”