Topuk kemiği onlarca kemik, eklem ve yüzün üzerinde tendon, kas ve bağ bulunan ayağımızdaki en büyük kemiktir Topuk kemiği yürüdüğümüz sırada yerle ilk temas eden kemiktir ve hem bu temastan kaynaklanan şok emme görevini hem de hareket sırasında üzerine binen tüm ağırlığı yüklenir
Topuk ağrısı topuğun ön, arka ya da alt kısmında ortaya çıkabilir ve zaman içerisinde giderek kötüleşen bir ağrı türüdür Topuk ağrısında ağrı genellikle tek ayaktadır ve ayağın kullanılmasıyla topuk ağrısı yoğun şekilde hissedilir Ancak hastaların üçte birinde topuk ağrısı her iki ayakta birden görülür
Topuk ağrısında en belirgin belirtiler ağrının en çok sabahları, yataktan ya da oturduğunuz yerden kalkarken şiddetlenmesi ve yürüyüş sırasında azalmasıdır Hareketsiz kaldıktan bir süre sonra ayağa kalktığınızda ağrı yoğun şekilde hissedilir Yürümek ağrıyı hafifletir görünse de, uzun yürüyüşler ya da uzun süre ayakta kalmak ağrının yeniden kötüleşmesine sebep olacaktır
Topuk ağrısının birçok nedeni olabilir Çoğu kez basma yürüme bozuklukları nedeniyle topuk kemiğine ve ona bağlı yumuşak dokulara aşırı baskı uygulanması başlıca nedendir Baskının sebebi yaralanma veya yürüme, koşma ya da sert bir zemine atlama nedeniyle oluşan zedelenmeler de olabilir Fazla kilolar ya da ucuz terlik gibi yanlış ayakkabı seçimleri de topuk üzerindeki yükü arttırabilir
Topuk ağrısı ve ağrının yanı sıra kızarıklık, şişme, ısınma gibi iltihap belirtileri uzun süre geçmiyor ve bu belirtiler günlük aktiviteleri engelliyorsa bir ortopedi ve travmatoloji uzmanına muayene olmak gerekir
Topuk Ağrısının Yaygın Nedenleri
Plantar Fasiit
Topuk ağrsının en sık rastlanan nedeni plantar fasiit, topuk zarı hastalığıdır Ayak tabanında yer alan, plantar fasya adlı, topuğu ayağın ön tarafına bağlayan esnek doku bandının iltihaplanması, zarar görmesi ve kalınlaşmasıdır Bu bant ayak tabanında ayak kemerini destekler ve yürümeye yardımcı olur Bu rahatsızlığa plantar fasiit adı verilir Ayağa çok fazla baskı yapıldığında bağlar yıpranır ve iltihaplanarak sertleşir
Plantar fasiit genellikle diğer bir şikayet ‘topuk dikeni’ ile birlikte görüldüğünden halk arasında plantar fasiit de topuk dikeni olarak anılabilir
Fazla kilolu kişilerde, obezlerde, hamileliğin son dönemlerinde, uzun mesafe koşucularında, fabrika veya restoran benzeri uzun süre ayakta durulması gereken işlerde çalışanlarda plantar fasiit görülmesi riski yüksektir 40 ila 70 yaş arasında, hareketli bir yaşam tarzı olan kişilerde görülme olasılığı daha fazladır
Yüksek ayak kemeri ya da düz tabanlık gibi ayak problemleri olan kişilerde de bu şikayetin ortaya çıkması muhtemeldir Ayrıca kötü ayakkabı seçimleri de yine topuk çevresindeki bağları olumsuz etkileyebilir
Plantar fasiitin başlıca belirtisi topuğun alt kısmında ağrıdır Ağrı genellikle sabah yataktan kalkıldığında ya da bir süre dinlendikten, oturduktan sonra ayağa kalkıldığında şiddetlidir Topuktaki sertlik nedeniyle meren çıkmak oldukça güçleşir
Topuk Dikeni
Topuk kemiğinin altında kemiğe benzer bir çıkıntı oluşmasına topuk dikeni denir Röntgende de görülen, bu kemiğe benzer çıkıntının aslında kemik büyümesi ile ilgisi yoktur Topuk dikeni, ayaktaki kas ve bağların zorlanmasına, yıpranmasına bağlı olarak topuk kemiğinin alt kısmında, kalsiyum birikintilerinin toplanmasıyla oluşur
Topuk dikeninde ağrı, hastalar tarafından ‘topuğa diken batıyormuş gibi’ diye tarif edilir Fazlaca koşu veya sıçrama yapan sporcular arasında yaygındır Ayağa tam uymayan ayakkabılar, vücutta biyokimyasal dengesizlik, obezite, düzenli koşmak gibi nedenlerden dolayı topuk dikeni ortaya çıkabilir
Artmış Pronasyon (Ayağın İçe Fazla Basması)
Yürüdüğümüz sırada yere ilk önce topuğumuz temas eder Ağırlık ayağın dış tarafından başlayıp baş parmağa doğru dengeli biçimde dağılır Adım atarken ayak tabanı kemeri yükselir ve ayak, vücudu ileri taşımak amacıyla yukarı ve dışa dönük hareketini tamamlar
Artmış pronasyonda, ayak tabanı normal kabul edilenden çok daha fazla oranda içe doğru basar Ayak ve ayak bileği vücudu dengelemekte zorlanır Ayak daha çok baş parmak ve ikinci parmaktan güç alarak yerden kalkar Bu durum topuk kemiğindeki bağ ve tendonların olağan dışı şekilde gerilip çekilmesine neden olabilir Artmış pronasyon, en yaygın topuk ağrısı nedenlerinden biridir
Aşil Tendiniti
Aşil tendiniti topuğun veya bileğin arka kısmında ağrılara neden olur Bileğin arkasından topuk kemiğine uzanan aşil tendonun iltihaplanması sonucu oluşur Koşu yapan, çok yürüyen, uzun zaman ayakta kalan veya kısa tendonları olan kişilerde, tendona fazlaca yük binmesi sebebiyle daha sık rastlanır
Topuk Ağrısının Diğer Nedenleri
Romatoid artrit (iltihaplı eklem romatizması) ve gut hastalığı gibi diğer artrit türleri
Bursit (eklemlerde kesecik iltihabı)
Haglund hastalığı
Yaralanmalar
Topuk Ağrısı Tedavisi
Topuk ağrısı tedavisinde genellikle topuk germe egzersizleri ve ağrı kesiciler gibi birkaç yöntem birlikte uygulanır Böylelikle hem ağrının önüne geçilir hem de iyileşme süreci hızlanır
Çoğu hastada topuk ağrısı bir yılı geçmeden iyileşir Cerrahi müdahaleye nadiren başvurulması gerekir
Dinlenme
Topuk ağrılarında ayağı dinlendirmek oldukça önemlidir Uzun mesafe yürümemek, uzun süre ayakta kalmamak gibi önlemler alınabilir Mümkün olduğunca topuk kullanılmamalı ancak öte yandan topuk ağrısına yönelik yapılacak özel germe egzersizleri aksatılmamalıdır Bu egzersizleri doktorunuza danışabilirsiniz Ayrıca aşağıdaki videolarda da topuk ağrısına özel dediğimizde ne tür hareketlerden söz edildiğini izleyebilirsiniz
Topuk Ağrısına Yönelik Egzersizler
Ayakkabı Seçimi
Doktorunuz sizden ayakkabı seçiminizi gözden geçirmenizi isteyebilir Örneğin ayağı desteklemeyen kösele tabanlı ayakkabılar topuk ağrınızı kötüleştiriyor olabilir İdeal olanı ayak tabanına destek sağlayan, topuğu rahat ettiren ayakkabılar seçmektir
Topuklu ayakkabılar topuktaki baskıyı azalttıkları için topuk ağrısı çekenlere kısa bir dönem rahatlama hissi verebilir ancak uzun dönemde ağrının kötüleşmesine yol açabileceklerinden topuklu ayakkabıların sürekli giyilmesi de önerilmez
Doktorunuz ayrıca ayakkabınızın içine topuk desteği koymanızı veya topuk petli ya da arkası açık ayakkabılar giymenizi önerebilir Topuk ağrısının kaynağına göre öneriler değişebilir
Buz Kompresi
Her gün 15 – 20 dakika süreyle, gün içerisinde 3 kez topuğunuza bir buz torbası ile kompres yapabilirsiniz
İğne Tedavisi
Dinlenme ve egzersiz benzeri tedavilerin işe yaramadığı durumlarda doktorunuz kortizonlu iğne tedavisi önerebilir Bu ilaçlar oldukça güçlü iltihap gidericilerdir Oldukça dikkatli kullanılmaları gerekir çünkü kilo veya yüksek tansiyon gibi yan etkileri olabilir Bir hastanın bir yıl içerisinde üç adetten fazla kortizonlu iğne olması önerilmez İğne yapılmadan önce lokal anestezi ile hastanın canının yanması engellenebilir
ESWT (Şok Dalga Tedavisi)
Özellikle topuk dikeni tedavisinde yüksek oranda olumlu sonuçlar veren, şok dalga tedavisidir Tedavi sırasında acı veya ağrı hissedilmediği için de anesteziye gerek duyulmaz ancak ciltte kızarıklık veya şişlik gibi geçici etkiler görülebilir
Topuk ağrısı topuğun ön, arka ya da alt kısmında ortaya çıkabilir ve zaman içerisinde giderek kötüleşen bir ağrı türüdür Topuk ağrısında ağrı genellikle tek ayaktadır ve ayağın kullanılmasıyla topuk ağrısı yoğun şekilde hissedilir Ancak hastaların üçte birinde topuk ağrısı her iki ayakta birden görülür
Topuk ağrısında en belirgin belirtiler ağrının en çok sabahları, yataktan ya da oturduğunuz yerden kalkarken şiddetlenmesi ve yürüyüş sırasında azalmasıdır Hareketsiz kaldıktan bir süre sonra ayağa kalktığınızda ağrı yoğun şekilde hissedilir Yürümek ağrıyı hafifletir görünse de, uzun yürüyüşler ya da uzun süre ayakta kalmak ağrının yeniden kötüleşmesine sebep olacaktır
Topuk ağrısının birçok nedeni olabilir Çoğu kez basma yürüme bozuklukları nedeniyle topuk kemiğine ve ona bağlı yumuşak dokulara aşırı baskı uygulanması başlıca nedendir Baskının sebebi yaralanma veya yürüme, koşma ya da sert bir zemine atlama nedeniyle oluşan zedelenmeler de olabilir Fazla kilolar ya da ucuz terlik gibi yanlış ayakkabı seçimleri de topuk üzerindeki yükü arttırabilir
Topuk ağrısı ve ağrının yanı sıra kızarıklık, şişme, ısınma gibi iltihap belirtileri uzun süre geçmiyor ve bu belirtiler günlük aktiviteleri engelliyorsa bir ortopedi ve travmatoloji uzmanına muayene olmak gerekir
Topuk Ağrısının Yaygın Nedenleri
Plantar Fasiit
Topuk ağrsının en sık rastlanan nedeni plantar fasiit, topuk zarı hastalığıdır Ayak tabanında yer alan, plantar fasya adlı, topuğu ayağın ön tarafına bağlayan esnek doku bandının iltihaplanması, zarar görmesi ve kalınlaşmasıdır Bu bant ayak tabanında ayak kemerini destekler ve yürümeye yardımcı olur Bu rahatsızlığa plantar fasiit adı verilir Ayağa çok fazla baskı yapıldığında bağlar yıpranır ve iltihaplanarak sertleşir
Plantar fasiit genellikle diğer bir şikayet ‘topuk dikeni’ ile birlikte görüldüğünden halk arasında plantar fasiit de topuk dikeni olarak anılabilir
Fazla kilolu kişilerde, obezlerde, hamileliğin son dönemlerinde, uzun mesafe koşucularında, fabrika veya restoran benzeri uzun süre ayakta durulması gereken işlerde çalışanlarda plantar fasiit görülmesi riski yüksektir 40 ila 70 yaş arasında, hareketli bir yaşam tarzı olan kişilerde görülme olasılığı daha fazladır
Yüksek ayak kemeri ya da düz tabanlık gibi ayak problemleri olan kişilerde de bu şikayetin ortaya çıkması muhtemeldir Ayrıca kötü ayakkabı seçimleri de yine topuk çevresindeki bağları olumsuz etkileyebilir
Plantar fasiitin başlıca belirtisi topuğun alt kısmında ağrıdır Ağrı genellikle sabah yataktan kalkıldığında ya da bir süre dinlendikten, oturduktan sonra ayağa kalkıldığında şiddetlidir Topuktaki sertlik nedeniyle meren çıkmak oldukça güçleşir
Topuk Dikeni
Topuk kemiğinin altında kemiğe benzer bir çıkıntı oluşmasına topuk dikeni denir Röntgende de görülen, bu kemiğe benzer çıkıntının aslında kemik büyümesi ile ilgisi yoktur Topuk dikeni, ayaktaki kas ve bağların zorlanmasına, yıpranmasına bağlı olarak topuk kemiğinin alt kısmında, kalsiyum birikintilerinin toplanmasıyla oluşur
Topuk dikeninde ağrı, hastalar tarafından ‘topuğa diken batıyormuş gibi’ diye tarif edilir Fazlaca koşu veya sıçrama yapan sporcular arasında yaygındır Ayağa tam uymayan ayakkabılar, vücutta biyokimyasal dengesizlik, obezite, düzenli koşmak gibi nedenlerden dolayı topuk dikeni ortaya çıkabilir
Artmış Pronasyon (Ayağın İçe Fazla Basması)
Yürüdüğümüz sırada yere ilk önce topuğumuz temas eder Ağırlık ayağın dış tarafından başlayıp baş parmağa doğru dengeli biçimde dağılır Adım atarken ayak tabanı kemeri yükselir ve ayak, vücudu ileri taşımak amacıyla yukarı ve dışa dönük hareketini tamamlar
Artmış pronasyonda, ayak tabanı normal kabul edilenden çok daha fazla oranda içe doğru basar Ayak ve ayak bileği vücudu dengelemekte zorlanır Ayak daha çok baş parmak ve ikinci parmaktan güç alarak yerden kalkar Bu durum topuk kemiğindeki bağ ve tendonların olağan dışı şekilde gerilip çekilmesine neden olabilir Artmış pronasyon, en yaygın topuk ağrısı nedenlerinden biridir
Aşil Tendiniti
Aşil tendiniti topuğun veya bileğin arka kısmında ağrılara neden olur Bileğin arkasından topuk kemiğine uzanan aşil tendonun iltihaplanması sonucu oluşur Koşu yapan, çok yürüyen, uzun zaman ayakta kalan veya kısa tendonları olan kişilerde, tendona fazlaca yük binmesi sebebiyle daha sık rastlanır
Topuk Ağrısının Diğer Nedenleri
Romatoid artrit (iltihaplı eklem romatizması) ve gut hastalığı gibi diğer artrit türleri
Bursit (eklemlerde kesecik iltihabı)
Haglund hastalığı
Yaralanmalar
Topuk Ağrısı Tedavisi
Topuk ağrısı tedavisinde genellikle topuk germe egzersizleri ve ağrı kesiciler gibi birkaç yöntem birlikte uygulanır Böylelikle hem ağrının önüne geçilir hem de iyileşme süreci hızlanır
Çoğu hastada topuk ağrısı bir yılı geçmeden iyileşir Cerrahi müdahaleye nadiren başvurulması gerekir
Dinlenme
Topuk ağrılarında ayağı dinlendirmek oldukça önemlidir Uzun mesafe yürümemek, uzun süre ayakta kalmamak gibi önlemler alınabilir Mümkün olduğunca topuk kullanılmamalı ancak öte yandan topuk ağrısına yönelik yapılacak özel germe egzersizleri aksatılmamalıdır Bu egzersizleri doktorunuza danışabilirsiniz Ayrıca aşağıdaki videolarda da topuk ağrısına özel dediğimizde ne tür hareketlerden söz edildiğini izleyebilirsiniz
Topuk Ağrısına Yönelik Egzersizler
Ayakkabı Seçimi
Doktorunuz sizden ayakkabı seçiminizi gözden geçirmenizi isteyebilir Örneğin ayağı desteklemeyen kösele tabanlı ayakkabılar topuk ağrınızı kötüleştiriyor olabilir İdeal olanı ayak tabanına destek sağlayan, topuğu rahat ettiren ayakkabılar seçmektir
Topuklu ayakkabılar topuktaki baskıyı azalttıkları için topuk ağrısı çekenlere kısa bir dönem rahatlama hissi verebilir ancak uzun dönemde ağrının kötüleşmesine yol açabileceklerinden topuklu ayakkabıların sürekli giyilmesi de önerilmez
Doktorunuz ayrıca ayakkabınızın içine topuk desteği koymanızı veya topuk petli ya da arkası açık ayakkabılar giymenizi önerebilir Topuk ağrısının kaynağına göre öneriler değişebilir
Buz Kompresi
Her gün 15 – 20 dakika süreyle, gün içerisinde 3 kez topuğunuza bir buz torbası ile kompres yapabilirsiniz
İğne Tedavisi
Dinlenme ve egzersiz benzeri tedavilerin işe yaramadığı durumlarda doktorunuz kortizonlu iğne tedavisi önerebilir Bu ilaçlar oldukça güçlü iltihap gidericilerdir Oldukça dikkatli kullanılmaları gerekir çünkü kilo veya yüksek tansiyon gibi yan etkileri olabilir Bir hastanın bir yıl içerisinde üç adetten fazla kortizonlu iğne olması önerilmez İğne yapılmadan önce lokal anestezi ile hastanın canının yanması engellenebilir
ESWT (Şok Dalga Tedavisi)
Özellikle topuk dikeni tedavisinde yüksek oranda olumlu sonuçlar veren, şok dalga tedavisidir Tedavi sırasında acı veya ağrı hissedilmediği için de anesteziye gerek duyulmaz ancak ciltte kızarıklık veya şişlik gibi geçici etkiler görülebilir