Dunyada gercekleştirilen ilk total kalca protezi uygulaması 1962 yılında İngiliz Sir John Charnley tarafından yapılmıştır ABD Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanan ilk total kalca protezi ise 1969 yılında uygulanmıştır Eklem protezleri 20Yuzyılda ortopedik cerrahide yaşanan en onemli gelişmelerden biridir
Her yıl sadece ABD’de 285000’den fazla kalca protezi uygulanmaktadır ve Time’ın 6 Mart 2008 sayılı haberine gore bu rakamın 2030 yılında ikiye katlanarak 000’lere ulaşacağı tahmin edilmektedir
Zarar gormuş kalca ekleminizin değiştirilmesi aracılığıyla yapılan geleneksel total kalca protezi uygulaması uc kısımdan meydana gelmektedir:
• Canakcığınızın yerine plastik bir kase yerleştirilmesi
• Uyluk başının yerine metal bir bilye yerleştirilmesi
• Uyluk kemiğinin şaft bolgesine metal bir govdenin yerleştirilmesi
Ayrıca total kalca protezine karşı seramik kalca protezi gibi alternatifler de vardır Orneğin, Birmingham Kalca Yuzey Yenileme Sistemi
Kalca protezine kimler ihtiyac duyar?
Hareket kabiliyetine sahip olmak ve gunluk aktiviteleri yapabilmek icin kalcanın normal fonksiyonlara sahip olması gereklidir Eğer kalcanızda bir sakatlık veya artrit varsa gunluk aktivitelerinizi yapmakta zorlanabilirsiniz Kemik eklemi iltihabı (osteoartrit), romatizmaya bağlı eklem iltihabı (romatoid artrit) ve darbeye bağlı eklem iltihabı (travmatik artrit), kalca ağrısına neden olan artrit turleri arasında en sık rastlanan turlerdir
Kalca protezi ameliyatı olmaya karar vermeden once ailenize, bir pratisyen hekime ve bir ortopedi cerrahına danışmak doğru bir karar vermek acısından size yardımcı olacaktır Aşağıdaki soruları dikkatle cevaplayın:
• Eğildiğinizde veya yuruduğunuzde ortaya cıkan bir kalca ağrınız var mı?
• Dinlenirken bile devam eden kalca ağrılarınız var mı?
• Kalcanızda ayağınızı kaldırmanızı ya da hareket ettirmenizi engelleyen bir eklem sertliği var mı?
• Steroidsiz iltihap gidericiler (NSAID grubu) tatmin edici rahatlamalar sağlamıyor mu?
• Ağrı kesiciler tatmin edici rahatlamalar sağlamıyor mu?
• Fizik tedavi, yardımcı aletler ve hareket kabiliyeti arttırıcı cihaz kullanımı sonrasında ilerleme sağlayamadınız mı?
Eğer bu soruların coğuna ya da hepsine evet cevabını verdiyseniz, bir total kalca protezi operasyonu gecirmeniz gerekebilir
Hastanın kalca protezine uygun olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Total kalca protezi operasyonu geciren hastaların buyuk bir coğunluğu 60 ile 80 yaş aralığındadır, fakat operasyonu başarıyla atlatan daha genc ve daha yaşlı bireyler de mevcuttur Hastanın kalca protezi ameliyatına uygun olup olmadığının değerlendirilmesindeki tek unsur yaş değildir Kalcadaki acının duzeyi ve hastanın genel sağlık durumu da değerlendirmenin onemli unsurlarından
Bir hastanın kalca protezine uygun olup olmadığının değerlendirmesinde aşağıdaki unsurlara dikkat edilir:
• Tıbbi gecmişiniz
• Kalcanızın hareket kabiliyetini, hizasını, dengesini ve gucunu olcmek icin yapılmış fiziksel test sonucları
• Eklemdeki hasarın derecesini belirlemek icin cekilen rontgen sonuclarınız
Diğer goruntuleme testleri ya da kemik taramaları da bazı durumlarda kemiğin ya da kalcadaki yumuşak dokuların durumu hakkında karar vermek icin kullanılabilir
Kalca protezi hakkındaki beklentileriniz gercekci mi?
Kalca protezi operasyonu gecirmeyi planlayan hastanın operasyon oncesinde, sırasında ve sonrasında nasıl bir beklentiye girmesi gerektiğini anlaması son derece onemli Hasta başlangıcta ve tedavi aşamasında operasyonun birincil amaclarına yoğunlaşmalıdır–ağrıların kesilmesi ve kalca fonksiyonlarının gelişmesi (kalcanın tekrar guclenmesi ve hareket kabiliyetinin artması)
3 aylık iyileşme sureci boyunca, yeni protezin yerinden oynamasını engellemek icin hareketlerinizi kısıtlamanız gerekecek Bu surec boyunca nasıl hareket etmeniz gerektiği ve ne ceşit hareketlerden sakınmanız gerektiği size uzmanlar tarafından oğretilecektir İyileşme sureci sırasında yukseltilmiş klozet, bazı objelere ulaşmak icin kullanılabilecek bir aparat, kolay giyinme cubuğu, corap giyme aparatı ve sabit yastık gibi araclara ihtiyac duyabilirsiniz Kısıtlanan hareketlerin bazıları gecici bir sure icin kısıtlanırken, bazı hareketlerden ise kalıcı olarak kacınmanız gerekmektedir Tempolu koşu, koşu, zıplama ve temas iceren sporlar gibi belirli aktivitelerde bulunmak kalca sağlığınız acısından tehlikeli olabileceği icin bu aktiviteler operasyon sonrasında hayatınızın geri kalan kısmı boyunca yasaklanacaktır Ancak, normal kullanım sonucunda bile belirli bir sure sonra proteziniz işlevini kaybedebilir Boyle bir durumda kalca protezi değişimi adında başka bir operasyon gecirmeniz gerekecektir
Cerrahi operasyona hazır mısınız?
Ortopedik cerrahınız ve yardımcı personeller, operasyona hazırlanmanız konusunda size yardımcı olacaktır Tıbbi personel size bir ameliyat tarihi verecek ve ameliyat oncesinde yapmanız gerekenlerin listelendiği bir plan hazırlayacaktır: sigorta kaydı kontrolu, ameliyat oncesi testler gibi
Ameliyat oncesi yapılan hazırlıklar tamamlandığında, ameliyat sırasında ne gibi durumlarla karşılaşacağınız size tıbbi personel tarafından anlatılacaktır Ardından; anestezi hakkındaki seceneklerinizi, operasyonun ne kadar sureceğini, hastanede ne kadar kalmanız gerektiğini ve ne zaman taburcu olacağınızı oğreneceksiniz Operasyon sonrası rehabilitasyon talimatları ya da eve gidiş talimatları tıbbi personel tarafından verilecektir
Kalca protezi operasyonu sırasında karşılaşılabilecek komplikasyonlar nelerdir?
Amerikan Ortopedik Cerrahlar Akademisi’ne gore, total kalca protezi sırasında komplikasyon oluşması oldukca duşuk bir ihtimaldir Hastaların sadece %2’sinden azı eklem enfeksiyonu gibi ciddi komplikasyonlar yaşamıştır Ayak damarlarında ya da leğen kemiğinde kan pıhtılaşması, kalca protezi operasyonlarında en sık rastlanılan komplikasyondur Doktorunuz kan pıhtılaşmasını engellemek ya da oluştuğu takdirde bu pıhtılaşmalarla başa cıkabilmek adına tedaviler onerebilir
Bazı hastalarda kalca ameliyatı sonrası bacak uzunluğunda eşitsizlik ortaya cıkabilir Bacak boylarını eşitlemek icin bazı ozel ayakkabıların kullanılması gerekebilir Oluşabilecek diğer komplikasyonlar aşağıda listelenmiştir:
• Cıkık
• Sinirlerin veya kan hucrelerinin zarar gormesi
• Kanama
• Catlaklar
• Sertleşmeler ve reziduel ağrı
Kalca protezleri hakkında unutulmaması gereken noktalar
Total kalca protezi operasyonu gecirdikten sonra, tedavinizin gerektireceği bazı durumların farkında olmanız oldukca onemlidir
• Operasyon sonrasında fizyoterapistiniz tarafından tarif edilen egzersizleri uygulayın
• Ozellikle doktorunuz bazı sınırlamaları kaldırana kadar, dinlenmenizi ve aktivitenizi dengede tutun
• Kan pıhtılaşmasını engellemek icin talimatlara uyun – eğer varis corabı giymeniz isteniyorsa, varis corabı giyin
• Enfeksiyon belirtilerini bilin ve tanıyın
• Duşmenizi sağlayabilecek uzatma kabloları veya kilim gibi eşyalar kullanmayın
• Hilekarlık yapmayın – doktorunuz ne dediyse harfiyen uyun Eğer sizden bir şey yapmanız istenmişse bunun mutlaka bir sebebi vardır
Her yıl sadece ABD’de 285000’den fazla kalca protezi uygulanmaktadır ve Time’ın 6 Mart 2008 sayılı haberine gore bu rakamın 2030 yılında ikiye katlanarak 000’lere ulaşacağı tahmin edilmektedir
Zarar gormuş kalca ekleminizin değiştirilmesi aracılığıyla yapılan geleneksel total kalca protezi uygulaması uc kısımdan meydana gelmektedir:
• Canakcığınızın yerine plastik bir kase yerleştirilmesi
• Uyluk başının yerine metal bir bilye yerleştirilmesi
• Uyluk kemiğinin şaft bolgesine metal bir govdenin yerleştirilmesi
Ayrıca total kalca protezine karşı seramik kalca protezi gibi alternatifler de vardır Orneğin, Birmingham Kalca Yuzey Yenileme Sistemi
Kalca protezine kimler ihtiyac duyar?
Hareket kabiliyetine sahip olmak ve gunluk aktiviteleri yapabilmek icin kalcanın normal fonksiyonlara sahip olması gereklidir Eğer kalcanızda bir sakatlık veya artrit varsa gunluk aktivitelerinizi yapmakta zorlanabilirsiniz Kemik eklemi iltihabı (osteoartrit), romatizmaya bağlı eklem iltihabı (romatoid artrit) ve darbeye bağlı eklem iltihabı (travmatik artrit), kalca ağrısına neden olan artrit turleri arasında en sık rastlanan turlerdir
Kalca protezi ameliyatı olmaya karar vermeden once ailenize, bir pratisyen hekime ve bir ortopedi cerrahına danışmak doğru bir karar vermek acısından size yardımcı olacaktır Aşağıdaki soruları dikkatle cevaplayın:
• Eğildiğinizde veya yuruduğunuzde ortaya cıkan bir kalca ağrınız var mı?
• Dinlenirken bile devam eden kalca ağrılarınız var mı?
• Kalcanızda ayağınızı kaldırmanızı ya da hareket ettirmenizi engelleyen bir eklem sertliği var mı?
• Steroidsiz iltihap gidericiler (NSAID grubu) tatmin edici rahatlamalar sağlamıyor mu?
• Ağrı kesiciler tatmin edici rahatlamalar sağlamıyor mu?
• Fizik tedavi, yardımcı aletler ve hareket kabiliyeti arttırıcı cihaz kullanımı sonrasında ilerleme sağlayamadınız mı?
Eğer bu soruların coğuna ya da hepsine evet cevabını verdiyseniz, bir total kalca protezi operasyonu gecirmeniz gerekebilir
Hastanın kalca protezine uygun olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Total kalca protezi operasyonu geciren hastaların buyuk bir coğunluğu 60 ile 80 yaş aralığındadır, fakat operasyonu başarıyla atlatan daha genc ve daha yaşlı bireyler de mevcuttur Hastanın kalca protezi ameliyatına uygun olup olmadığının değerlendirilmesindeki tek unsur yaş değildir Kalcadaki acının duzeyi ve hastanın genel sağlık durumu da değerlendirmenin onemli unsurlarından
Bir hastanın kalca protezine uygun olup olmadığının değerlendirmesinde aşağıdaki unsurlara dikkat edilir:
• Tıbbi gecmişiniz
• Kalcanızın hareket kabiliyetini, hizasını, dengesini ve gucunu olcmek icin yapılmış fiziksel test sonucları
• Eklemdeki hasarın derecesini belirlemek icin cekilen rontgen sonuclarınız
Diğer goruntuleme testleri ya da kemik taramaları da bazı durumlarda kemiğin ya da kalcadaki yumuşak dokuların durumu hakkında karar vermek icin kullanılabilir
Kalca protezi hakkındaki beklentileriniz gercekci mi?
Kalca protezi operasyonu gecirmeyi planlayan hastanın operasyon oncesinde, sırasında ve sonrasında nasıl bir beklentiye girmesi gerektiğini anlaması son derece onemli Hasta başlangıcta ve tedavi aşamasında operasyonun birincil amaclarına yoğunlaşmalıdır–ağrıların kesilmesi ve kalca fonksiyonlarının gelişmesi (kalcanın tekrar guclenmesi ve hareket kabiliyetinin artması)
3 aylık iyileşme sureci boyunca, yeni protezin yerinden oynamasını engellemek icin hareketlerinizi kısıtlamanız gerekecek Bu surec boyunca nasıl hareket etmeniz gerektiği ve ne ceşit hareketlerden sakınmanız gerektiği size uzmanlar tarafından oğretilecektir İyileşme sureci sırasında yukseltilmiş klozet, bazı objelere ulaşmak icin kullanılabilecek bir aparat, kolay giyinme cubuğu, corap giyme aparatı ve sabit yastık gibi araclara ihtiyac duyabilirsiniz Kısıtlanan hareketlerin bazıları gecici bir sure icin kısıtlanırken, bazı hareketlerden ise kalıcı olarak kacınmanız gerekmektedir Tempolu koşu, koşu, zıplama ve temas iceren sporlar gibi belirli aktivitelerde bulunmak kalca sağlığınız acısından tehlikeli olabileceği icin bu aktiviteler operasyon sonrasında hayatınızın geri kalan kısmı boyunca yasaklanacaktır Ancak, normal kullanım sonucunda bile belirli bir sure sonra proteziniz işlevini kaybedebilir Boyle bir durumda kalca protezi değişimi adında başka bir operasyon gecirmeniz gerekecektir
Cerrahi operasyona hazır mısınız?
Ortopedik cerrahınız ve yardımcı personeller, operasyona hazırlanmanız konusunda size yardımcı olacaktır Tıbbi personel size bir ameliyat tarihi verecek ve ameliyat oncesinde yapmanız gerekenlerin listelendiği bir plan hazırlayacaktır: sigorta kaydı kontrolu, ameliyat oncesi testler gibi
Ameliyat oncesi yapılan hazırlıklar tamamlandığında, ameliyat sırasında ne gibi durumlarla karşılaşacağınız size tıbbi personel tarafından anlatılacaktır Ardından; anestezi hakkındaki seceneklerinizi, operasyonun ne kadar sureceğini, hastanede ne kadar kalmanız gerektiğini ve ne zaman taburcu olacağınızı oğreneceksiniz Operasyon sonrası rehabilitasyon talimatları ya da eve gidiş talimatları tıbbi personel tarafından verilecektir
Kalca protezi operasyonu sırasında karşılaşılabilecek komplikasyonlar nelerdir?
Amerikan Ortopedik Cerrahlar Akademisi’ne gore, total kalca protezi sırasında komplikasyon oluşması oldukca duşuk bir ihtimaldir Hastaların sadece %2’sinden azı eklem enfeksiyonu gibi ciddi komplikasyonlar yaşamıştır Ayak damarlarında ya da leğen kemiğinde kan pıhtılaşması, kalca protezi operasyonlarında en sık rastlanılan komplikasyondur Doktorunuz kan pıhtılaşmasını engellemek ya da oluştuğu takdirde bu pıhtılaşmalarla başa cıkabilmek adına tedaviler onerebilir
Bazı hastalarda kalca ameliyatı sonrası bacak uzunluğunda eşitsizlik ortaya cıkabilir Bacak boylarını eşitlemek icin bazı ozel ayakkabıların kullanılması gerekebilir Oluşabilecek diğer komplikasyonlar aşağıda listelenmiştir:
• Cıkık
• Sinirlerin veya kan hucrelerinin zarar gormesi
• Kanama
• Catlaklar
• Sertleşmeler ve reziduel ağrı
Kalca protezleri hakkında unutulmaması gereken noktalar
Total kalca protezi operasyonu gecirdikten sonra, tedavinizin gerektireceği bazı durumların farkında olmanız oldukca onemlidir
• Operasyon sonrasında fizyoterapistiniz tarafından tarif edilen egzersizleri uygulayın
• Ozellikle doktorunuz bazı sınırlamaları kaldırana kadar, dinlenmenizi ve aktivitenizi dengede tutun
• Kan pıhtılaşmasını engellemek icin talimatlara uyun – eğer varis corabı giymeniz isteniyorsa, varis corabı giyin
• Enfeksiyon belirtilerini bilin ve tanıyın
• Duşmenizi sağlayabilecek uzatma kabloları veya kilim gibi eşyalar kullanmayın
• Hilekarlık yapmayın – doktorunuz ne dediyse harfiyen uyun Eğer sizden bir şey yapmanız istenmişse bunun mutlaka bir sebebi vardır