Tropikal Rüzgarlar

Tropikal Rüzgarlar tropikal deniz rüzgarları tropikal rüzgarlar, nedir, nelerdir, çeşitleri, nerelerde görülür, özellikleri hakkında bilgiler burada arkadaşlar 1549355772 1549355772 tropikalruzgarlar5c594b00c7521tropikalruzgarlar5c594b00c7521tropikalruzgarlar5c594b00c7521 Tropikal rüzgarlar ve özellikleri hakkında merak ettiğiniz tüm bilgileri bu yazımızda sizlerle paylaşıyoruz Melek'ler Yüksek basınç (antisiklon) alanlarından alçak basınç (siklon) alanlarına doğru olan yatay hava akımlarına yel denir Rüzgârın yönü, coğrafi yönlerle açıklama edilir Rüzgâr hızı rüzgârölçer adı bahşedilen aletle ölçülür Rüzgârın hızını etkileyen faktörler a Basınç farkı: Rüzgârın hızı basınç farkıyla dürüst orantılıdır Basınç farkı fazla ise yel çabuk, basınç farkı az ise yel yavaş eser iki bölge arasındaki basınç farkının sona ermesi ile rüzgâr etkinliği kaybeder b Basınç merkezleri arasındaki uzaklık: Aynı basınç farklarına sahip, birbirinden bambaşka uzaklıktaki noktalar aralarında rüzgârların hızı farklıdır Birbirine yakın olan noktalar aralarında, izobar eğrisi yüzeylerinin eğimi fazladır ve rüzgâr seri eser Birbirine uzaktan olan noktalar arasında ise, eşbasınç yüzeylerinin eğimi azdır ve rüzgâr yavaş eser c Dünya’nın Dönmesi: Dünya’nın dönüşüne bağlı olarak rüzgârlar, düz çizgiler yerine saparak hareket ederler Bu sapmalar ise onlara hız kaybettirir d Sürtme: Engebeli arazilerde rüzgârlar fazla fazla engellerle karşılaştığı için hızları azalır Bundan nedeniyle, rüzgârların hızı, sürtünmenin azaldığı düz ve açık alanlarda fazladır Rüzgârın yönünü etkileyen faktörler a Basınç merkezlerinin konumu: Rüzgârın yönünü belirleyen, başta basınç merkezlerinin konumudur Basınç merkezleri yer değiştirdikçe rüzgârın yönü de değişir b Yeryüzü şekilleri: Rüzgârlar basınç merkezleri aralarında hareket ederken, yeryüzü şekillerine çarparak istikamet değiştirirler Bir bölgede rüzgârın sene içerisinde maksimum estiği yöne baskın yel yönü denir Egemen esinti yönü yerşekillerine kadar ortaya çıkar Yukarıdaki grafiğe, esinti gülü diyagramı adı verilir Bu grafikte A merkezine, rüzgârların büyük bir çoğunlukla kuzeydoğu ve güneybatı yönlerinden estiği dikkate alınırsa, bu mesken yerinin kuzeydoğugüneybatı uzantılı bir vadide yer aldığı söylenebilir c Dünya’nın Dönmesi: Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi sonucunda, rüzgârlar basınç merkezleri arasındaki en kısa yolu izleyemezler Rüzgârlar, Kuzey Yarım Küre’de hareket yönünün sağına, Güney Yarım Küre’de ise hareket yönünün soluna saparlar Yüksek basınç alanlarında rüzgârlar, merkezden çevreye dürüst hareket ederler YEL ÇEŞİTLERİ 1 Sürekli (Takvim) Rüzgârlar Dünya üzerindeki, kesintisiz hain ve yüksek basınç alanları arasında esen rüzgârlardır a Alize Rüzgârları: 30° Kuzey ve 30° Güney enlemlerindeki enerjik yüksek basınç alanlarından, Ekvator’daki termik hain basınç alanına doğru esen rüzgârlardır Özellikleri Ilk Olarak sıcak ve kurudurlar Ama, denizler üzerinden geçerken nem kazanırlar Tropikal kuşaktaki karaların doğu kıyılarına bol yağış bırakırlar bu nedenle Doğu rüzgârları da denir Kesintisiz olmaları ve yönlerinin kesin olması nedeniyle, yelkenli gemiler döneminde bu rüzgârlardan faydanılmıştır bu nedenle bu rüzgârlara ticaret rüzgârları (trade winds) da denilmiştir Ekvatoral bölgede karşılaşan Alizeler, 3 4 km dek yükselerek kutuplara dürüst hareket ederler Bunlara da ters alize (üst alize) adı verilir Ters alizeler, dönenceler üstünde alçalarak tropikal çöllerin oluşmasına neden olurlar Sıcak okyanus akıntılarının oluşumuna niçin olurlar b Batı Rüzgârları: 30° enlemlerindeki dinamik yüksek basınç alanlarından, 60° enlemlerindeki enerjik hain basınç alanlarına içten esen rüzgârlardır Özellikleri Ilk Olarak sıcak ve kurudurlar Oysa, denizler üzerinden geçerken nem kazanırlar Orta kuşaktaki karaların batı kıyılarına bol yağış bırakırlar 60° enlemleri civarında Direk rüzgârları ile karşılaşarak cephe yağışlarına yol açarlar c Yelken Direği Rüzgârları: Kutuplardaki termik yüksek basınçlardan, 60° enlemlerindeki enerjik hain basınç alanlarına dürüst esen rüzgârlardır Özellikleri Soğuk ve kuru oldukları için, etkili oldukları alanlarda sıcaklığı azaltarak kar yağışlarına neden olurlar 60° enlemleri civarında Batı rüzgârları ile karşılaşarak cephe yağışlarına yol açarlar Soğuk okyanus akıntılarının oluşumuna niçin olurlar 2 Periyodik (Mevsimlik) Rüzgârlar Kıtalar ve okyanuslar arasındaki ısınma ve sıcaklık farkları sonucu meydana gelen rüzgârlardır Mevsimlik rüzgârların en ünlü olanı musonlardır a Yaz Musonu: Yaz mevsiminde karalar denizlere kadar daha artı ısınır böylece buralarda alçak basınç alanları oluşur Benzer mevsimde deniz ve okyanuslar daha serin oldukları için, yüksek basınç alanı durumundadırlar Bunun sonucunda, deniz ve okyanuslardan kara içlerine doğru büyük bir hava akımı olur Bu rüzgârlara yaz musonu denir Yaz musonları deniz ve okyanuslardan kaynaklandıkları için bol nem taşırlar Bundan dolayı etkili oldukları yerlere bol yağış bırakırlar Görüldüğü yerler Ön ve Güney Asya ile Hint Okyanusu aralarında Doğu Asya ile Büyük Okyanus’a alt denizler aralarında Kuzey Amerika ile Meksika Körfezi aralarında Batı Afrika ile Gine Körfezi arasında Doğu Afrika ile Hint Okyanusu arasında b Kış Musonu: Kış mevsiminde karalar, denizlere oranla daha artı soğuyarak yüksek basınç alanı oluştururlar Aynı mevsimde denizler ve okyanuslar üzerinde hain basınç alanı vardır Bunun sonucunda, karaların iç kesimlerinden deniz ve okyanuslara doğru büyük bir hava akımı olur Bu rüzgârlara kış musonu denir Kış musonları kara kaynaklı oldukları için soğuk ve kurudurlar bu nedenle başlangıçta yağış getirmezler Fakat, denizler üzerinden geçtikten sonra bir karaya varırlarsa yamaç yağışlarına yol açarlar Kış musonları ile yağış alan yerler Avustralya’nın kuzeyi Endonezya Adaları’nın kuzeyi ve batısı Japon Adaları’nın batısı Afrika’nın doğusu Hindistan’ın doğusunda Doğu Gat Dağları 3 Yerel Rüzgârlar Bir bölgede, kısa zaman içerisinde esen rüzgârlara lokal rüzgârlar denir a Meltem Rüzgârları: Gün boyunca oluşan sıcaklık ve basınç farkları sonucu meydana gelirler • Deniz ve Kara Meltemleri Gündüz, karalar daha çok ısınacağı için hain basınç alanı, denizler ise yüksek basınç alanıdır Bunun sonucunda denizden karaya içten esinti eser Bu rüzgâra deniz meltemi denir Gece ise, karalar daha pozitif soğuyarak yüksek basınç alanı durumuna geçerler Denizler daha sıcaktır ve basınç azdır Bunun sonucunda da, karadan denize dürüst yel eser Bu rüzgâra kara meltemi denir • Vadi ve Dağ Meltemleri Gündüz, dağ dorukları vadilerden daha erken ısınır ve hain basınç oluşur Vadiler ise, daha serindir ve yüksek basınç alanıdır Bunun sonucunda, vadi tabanlarından dağ yamacına ve doruklarına içten rüzgâr eser Bu rüzgâra vadi meltemi denir Geceleri ise, dağ yamaçlarında ve yüksek plâtolarda şipşak soğuyan hava yüksek basınç alanı oluşturur Hain ovalar ve vadiler ise, nem oranının daha pozitif olması sebebiyle sıcaktır ve hain basınçlar görülür Bunun sonucunda da, dağ yamaçlarından hain ova ve vadilere içten rüzgâr eser Bu rüzgâra dağ meltemi denir b Sıcak Yerel Rüzgârlar • Föhn (Fön) Hava kütleleri dağ zirvesine doğru çıkarken, sıcaklığı yaklaşık her 100 m de 0,5 °C azalır Belirli bir yükseltiden sonra bünyesindeki nemi yağış olarak bırakır Dağın arkadaki yamacına geçtiğinde kuru özelliktedir ve yamaca sürtünerek alçalır Sürtünmenin etkisiyle sıcaklığı her 100 m de 1°C artar Dağ zirvelerinden aşağıya içten sıcak ve kuru olarak esen bu rüzgârlara föhn rüzgârı denir Föhn rüzgârı, İsviçre’de Alpler’in kuzey yamaçlarında görüldüğünden bu ismi almıştır Föhn rüzgârı Türkiye’de, Toroslar ve Kuzey Anadolu Dağları’nın denize bakan yamaçlarında kışın ve ilkbaharda görülür • Sirokko Kuzey Afrika’da, Büyük Sahra Çölü’nden sıcak ve kuru olarak Akdeniz’e doğru esen rüzgârdır Fas, Tunus ve Cezayir’de etkisi belirgindir Akdeniz’i geçerken nem kazanır İspanya, Fransa ve İtalya’nın güney kıyılarına yağış bırakır • Hamsin Sudan’dan gelen ve Darı’dan Akdeniz’e içten esen rüzgârdır Sıcak, kuru ve boğucu bir rüzgârdır c Soğuk Lokal Rüzgârlar • Bora Dalmaçya kıyılarında, Dinar Alpleri’nden Adriya Denizi’ne içten esen soğuk ve kuru rüzgârdır Hızı fazladır • Mistral Fransa’nın Rhone vadisini izleyerek Akdeniz’e doğru esen soğuk ve kuru rüzgârdır • Krivetz (Kriviç) Romanya’da, Aşağı Tuna Ovası’na doğru esen soğuk ve kuru rüzgârdır Bükreş’te krivetz etkili olduğunda sıcaklık 10 15°C düşer d Tropikal Rüzgârlar Sıcak kuşakta, ani basınç farklarından kaynaklanan ve hızları saatte 100 150 kmye kadar çıkabilen rüzgârlardır Daha çok okyanuslar üstünde oluşurlar Açıklanmış yollar izleyerek karaların üzerine de sokulurlar Helezoni hava hareketleri halinde olduklarından, genel olarak hortumlara sebep olurlar Çevrelerine büyük zarar verirler Tropikal rüzgârlara, Asya denizlerinde ve Avustralya’nın Büyük Okyanus kıyılarında Tayfun (Çince “Büyük rüzgar demektir), Meksika Körfezi kıyılarında Hurrican (Hariken), Afrika’nın bir takım kesimlerinde ve Latin Amerika kıyılarında da Tornado (Girdap) adı verilir