Tunus un Tarihi
Tunus Hakkında Bilgi
Tunus, gerek Akdeniz ve Kuzey Afrika hakimiyeti ve gerekse Avrupanın Afrika ile olan munasebetleri bakımından buyuk bir stratejik oneme sahiptir Tunusun coğrafi konumu gocebe Berberilerden sonra, daha cok deniz yoluyla gelen ceşitli etnik toplulukların ulkeye yerleşmesinde en buyuk faktor olmuştur
MO 1000 yılından itibaren Fenikeliler, Tunusta ticaret merkezleri kurmaya başladılar MO 5 yuzyıl sonlarında Fenikeliler Tunusa gelip yerleştiler ve burada Kartaca Cumhuriyetini kurdular Tunus, daha sonra batıdan gelen Vandalların, 6 yuzyılda da Bizanslıların hakimiyeti altına gecti
Muslumanların Tunusa (Afrikiyye) gelişi (6471228): MuslumanArapların 647 yılında başlayan yayılmaları Ukbe bin Nafinin 670te Kayruvan (Kariouane) şehrini kurmasıyla neticelendi Tunus (Afrikiyye), Hazreti Muaviye zamanında 667 (H45) yılında alındı
Bizanslılar bazı onemli şehirleri ellerinde tuttular Berberi ayaklanmaları neticesinde Muslumanlar gecici olarak Afrikiyyeden uzaklaştılarsa da, Hasan bin enNuman zamanında Berberiler, Afrikiyyeyi Musluman Araplara bıraktılar (698) Bundan sonra Kayruvan Musluman Afrikiyyenin başşehri olarak kaldı Butun Afrikiyye Musluman oldu ve İslamiyyet her tarafa buradan yayılmaya başladı İkinci Abbasi halifesi Cafer Mensur zamanında,Abbasi hakimiyeti yaygınlaştı
Emevi ve Abbasi halifelerine bağımlı olan Afrikiyyeyi once Ağlebiler, sonra Kayruvanda bir Şii halifeliği kuran (910) Fatımiler yonetti Kayruvan ve Mahdiya şehirleri Fatımilerin merkezi oldu Fatımiler 972de başşehri Kahireye taşıdıkları zaman Afrikiyye Berberi sulalesi Zirilerin iktidarı altına girdi Ziriler zamanında Tunus, Sicilyadaki Normanların istilasına uğradı
Zirilerin son hukumdarı Hasan bin Ali, Fastaki Muvahhidin Devletinden yardım istedi Muvahhidin Devletinin kurucusu Abdulmumin, Normanları Tunustan kovarak (11591160), Afrikiyyeyi Tunusta oturan bir vali tarafından yonetilen bir eyalet haline getirdi Bundan sonra Afrikiyye, Tunus adını aldı
On altıncı yuzyılda İspanya ve Osmanlı Devletinin, Akdeniz hakimiyeti icin yaptıkları savaşlar sonunda Hafriler yıkıldı 1534 yılında Barbaros Hayreddin Paşa, Tunusu ele gecirdi AncakHafsi Hanedanından Hasan, İspanya Kralı Beşinci Şarlkenden yardım istedi ve Beşinci Şarlken başşehir Tunusu işgal etti ve Barbaros Hayreddin PaşaCezayire cekilmek zorunda kaldı İspanya Kralı Hafsi Hanedanından Hasanı tekrar, kendisine vergi vermek şartıyla Tunusun başına getirdi
Başşehir Tunus 1574 yılına kadar tekrar Hafsi Hanedanlığının elinde kaldı Bu arada Barbaros Hayreddin Paşa ve Turgut Reis 1556da Gafsayı, 1558de Kayrevanı ele gecirdiler Tunusun doğu ve guney sahilleri Turklerin eline gecti CerbeAdası deniz ussu olarak kullanıldı Barbaros Hayreddin Paşa, İspanyadaki Enduluslu Muslumanlardan 100000 kadarını kurtararak Kuzey Arfikaya getirdi Nihayet 1574te Uluc Ali Reis ile Sinan Paşa, Tunus şehrini (HalkulVad Kalesini), ele gecirmek suretiyle butun Tunus, Osmanlı İmparatorluğunun bir eyaleti haline geldi
Osmanlı Devleti zamanında Tunus, onceleri Yenicerilerin desteklediği bir Dayı vasıtasıyla, daha sonra da bir Bey vasıtasıyla yonetilmeye başlandı İlk beylik sulalesi Birinci Murad Bey tarafından kurulan Muradi sulalesidir (16121631) 1710dan sonra Beyler, irsi yoldan tahta cıktılar Bu arada Fransa, İngiltere, İspanya ve İtalya Tunusta ekonomik faaliyetlerde bulunmaya başladılar Fransa 1830da Cezayiri işgal ettikten sonra, Tunus ile daha fazla ilgilenmeye başladı
Bu sıralarda Osmanlı İmparatorluğu kendi başındaki bircok meseleler yuzunden Tunusa daha fazla yardım edemedi 18761877 OsmanlıRus Savaşı da bunu onledi Tunusta Fransa, İngiltere ve İtalyanın gozu ve cıkarları vardı 1878de Kıbrısı elde eden İngiltere, Fransanın Tunustaki ozel imtiyazlarını tanıdı Fransa, bazı Tunuslu aşiretlerin (Krumirlerin) Cezayir topraklarına yaptıkları akınları ve bazı toprak taleplerini bahane ederek 1881 yılında Tunusa asker cıkardı
12 Mayıs 1881de yapılan Bardo Antlaşmasıyla; Tunus Beyi, dış hukumranlığı, siyasi ve ordu işlerini bir Fransız Genel Valisine bırakıyordu Tunusun Muher ve guney kesiminde başlayan ayaklanmalar guclukle bastırıldı Vali Paul Cambon, yeni bey Ali bin Huseyine (18821902) Marsa Sozleşmesini kabul ettirince (1883), Fransız himayesi resmen kurulmuş oldu
Butun bu olanları Osmanlı İmparatorluğu protesto ederek kabul etmediğini bildirdi Resmi padişah fermanlarında Tunus Osmanlı eyaleti olarak zikredilmeye devam etti Fransız himaye rejimi Tunusun bağımsızlığını kazanmasına kadar devam etti (1956) Tunustaki Fransız idaresi 78 yıl surdu
1930larda Habib Burgiba onderliğinde Tunuslular bağımsızlık mucadelesine başladılar İkinci Dunya Savaşı esnasında Tunus bir savaş alanı oldu Harpten sonra Burgiba yeni Destur Partisini kurarak bağımsızlık mucadelesine devam etti Nihayet 1956 yılında Tunus bağımsızlığını kazandı Bağımsızlığını kazandıktan sonra Tunus Cumhuriyetini ilan eden Burgiba, ilk Tunus Cumhurbaşkanı oldu Bircok reformlar yaparak laik eğilimli bir rejim kurdu
Burgiba, 1965te İsraile karşı yumuşak ve ılımlı davranılması gerektiğini savundu Fakat bu duşunceleri şiddetle tenkit edildi 1979da Mısırın Arap Birliğinden cıkarılmasından sonra, Tunus eski bakanlarından Chadli Kılibinin de genel sekreter olmasıyla, Tunus, Arap Birliğinin karargahı oldu
Ocak 1980de Libyada eğitim gormuş komandoların Gafsa şehrini ele gecirmeleri, Tunusun Fransa ve ABDden destek istemesine sebep oldu Olayların yatışmasından sonra başbakanlığa getirilen eski Milli Eğitim Bakanı Muhammed Mzali, siyasi hayatı kısmen olsun liberalleştirdi Siyasi mahkumların coğu serbest bırakıldı ve siyasi partiler kanuni olarak tanınmaya başlandı Bağımsızlıktan beri tek başına iktidarda olan Sosyalist Destur Partisinden başka, Komunist Partisi dahil uc siyasi partiye daha izin verildi
Olunceye kadar Devlet Başkanı secilen Burgiba, 1987 senesinde sağlık durumu gerekce gosterilerek devlet başkanlığı gorevinden alınarak yerine General Zeynelabidin bin Ali gecti Bu yonetim değişikliği ulkede belirli bir liberalleşme ve ekonomide koklu yeniliklerin yapılmasına sebep oldu General Zeynelabidin radikal Muslumanlara karşı buyuk tedbirler aldı
Bunların desteklediği Nakda Partisinin bircok uyesini hapsettirdi Bu tutumunu hala surdurmektedir (1994) 21 Mart 1994te yapılan parlamento ve devlet başkanlığı secimlerinde Zeynelabidin bin Ali ve partisi oyların %99unu alarak devlet başkanlığına yeniden secildi 1982 yılında Lubnandan cıkarılan Filistin Kurtuluş Teşkilatı mensupları ve Lideri YaserArafat Karargahını Tunusa taşıdı Boylece Tunus, Filistin Kurtuluş Teşkilatının Karargahı oldu
alıntı
Tunus Hakkında Bilgi
Tunus, gerek Akdeniz ve Kuzey Afrika hakimiyeti ve gerekse Avrupanın Afrika ile olan munasebetleri bakımından buyuk bir stratejik oneme sahiptir Tunusun coğrafi konumu gocebe Berberilerden sonra, daha cok deniz yoluyla gelen ceşitli etnik toplulukların ulkeye yerleşmesinde en buyuk faktor olmuştur
MO 1000 yılından itibaren Fenikeliler, Tunusta ticaret merkezleri kurmaya başladılar MO 5 yuzyıl sonlarında Fenikeliler Tunusa gelip yerleştiler ve burada Kartaca Cumhuriyetini kurdular Tunus, daha sonra batıdan gelen Vandalların, 6 yuzyılda da Bizanslıların hakimiyeti altına gecti
Muslumanların Tunusa (Afrikiyye) gelişi (6471228): MuslumanArapların 647 yılında başlayan yayılmaları Ukbe bin Nafinin 670te Kayruvan (Kariouane) şehrini kurmasıyla neticelendi Tunus (Afrikiyye), Hazreti Muaviye zamanında 667 (H45) yılında alındı
Bizanslılar bazı onemli şehirleri ellerinde tuttular Berberi ayaklanmaları neticesinde Muslumanlar gecici olarak Afrikiyyeden uzaklaştılarsa da, Hasan bin enNuman zamanında Berberiler, Afrikiyyeyi Musluman Araplara bıraktılar (698) Bundan sonra Kayruvan Musluman Afrikiyyenin başşehri olarak kaldı Butun Afrikiyye Musluman oldu ve İslamiyyet her tarafa buradan yayılmaya başladı İkinci Abbasi halifesi Cafer Mensur zamanında,Abbasi hakimiyeti yaygınlaştı
Emevi ve Abbasi halifelerine bağımlı olan Afrikiyyeyi once Ağlebiler, sonra Kayruvanda bir Şii halifeliği kuran (910) Fatımiler yonetti Kayruvan ve Mahdiya şehirleri Fatımilerin merkezi oldu Fatımiler 972de başşehri Kahireye taşıdıkları zaman Afrikiyye Berberi sulalesi Zirilerin iktidarı altına girdi Ziriler zamanında Tunus, Sicilyadaki Normanların istilasına uğradı
Zirilerin son hukumdarı Hasan bin Ali, Fastaki Muvahhidin Devletinden yardım istedi Muvahhidin Devletinin kurucusu Abdulmumin, Normanları Tunustan kovarak (11591160), Afrikiyyeyi Tunusta oturan bir vali tarafından yonetilen bir eyalet haline getirdi Bundan sonra Afrikiyye, Tunus adını aldı
On altıncı yuzyılda İspanya ve Osmanlı Devletinin, Akdeniz hakimiyeti icin yaptıkları savaşlar sonunda Hafriler yıkıldı 1534 yılında Barbaros Hayreddin Paşa, Tunusu ele gecirdi AncakHafsi Hanedanından Hasan, İspanya Kralı Beşinci Şarlkenden yardım istedi ve Beşinci Şarlken başşehir Tunusu işgal etti ve Barbaros Hayreddin PaşaCezayire cekilmek zorunda kaldı İspanya Kralı Hafsi Hanedanından Hasanı tekrar, kendisine vergi vermek şartıyla Tunusun başına getirdi
Başşehir Tunus 1574 yılına kadar tekrar Hafsi Hanedanlığının elinde kaldı Bu arada Barbaros Hayreddin Paşa ve Turgut Reis 1556da Gafsayı, 1558de Kayrevanı ele gecirdiler Tunusun doğu ve guney sahilleri Turklerin eline gecti CerbeAdası deniz ussu olarak kullanıldı Barbaros Hayreddin Paşa, İspanyadaki Enduluslu Muslumanlardan 100000 kadarını kurtararak Kuzey Arfikaya getirdi Nihayet 1574te Uluc Ali Reis ile Sinan Paşa, Tunus şehrini (HalkulVad Kalesini), ele gecirmek suretiyle butun Tunus, Osmanlı İmparatorluğunun bir eyaleti haline geldi
Osmanlı Devleti zamanında Tunus, onceleri Yenicerilerin desteklediği bir Dayı vasıtasıyla, daha sonra da bir Bey vasıtasıyla yonetilmeye başlandı İlk beylik sulalesi Birinci Murad Bey tarafından kurulan Muradi sulalesidir (16121631) 1710dan sonra Beyler, irsi yoldan tahta cıktılar Bu arada Fransa, İngiltere, İspanya ve İtalya Tunusta ekonomik faaliyetlerde bulunmaya başladılar Fransa 1830da Cezayiri işgal ettikten sonra, Tunus ile daha fazla ilgilenmeye başladı
Bu sıralarda Osmanlı İmparatorluğu kendi başındaki bircok meseleler yuzunden Tunusa daha fazla yardım edemedi 18761877 OsmanlıRus Savaşı da bunu onledi Tunusta Fransa, İngiltere ve İtalyanın gozu ve cıkarları vardı 1878de Kıbrısı elde eden İngiltere, Fransanın Tunustaki ozel imtiyazlarını tanıdı Fransa, bazı Tunuslu aşiretlerin (Krumirlerin) Cezayir topraklarına yaptıkları akınları ve bazı toprak taleplerini bahane ederek 1881 yılında Tunusa asker cıkardı
12 Mayıs 1881de yapılan Bardo Antlaşmasıyla; Tunus Beyi, dış hukumranlığı, siyasi ve ordu işlerini bir Fransız Genel Valisine bırakıyordu Tunusun Muher ve guney kesiminde başlayan ayaklanmalar guclukle bastırıldı Vali Paul Cambon, yeni bey Ali bin Huseyine (18821902) Marsa Sozleşmesini kabul ettirince (1883), Fransız himayesi resmen kurulmuş oldu
Butun bu olanları Osmanlı İmparatorluğu protesto ederek kabul etmediğini bildirdi Resmi padişah fermanlarında Tunus Osmanlı eyaleti olarak zikredilmeye devam etti Fransız himaye rejimi Tunusun bağımsızlığını kazanmasına kadar devam etti (1956) Tunustaki Fransız idaresi 78 yıl surdu
1930larda Habib Burgiba onderliğinde Tunuslular bağımsızlık mucadelesine başladılar İkinci Dunya Savaşı esnasında Tunus bir savaş alanı oldu Harpten sonra Burgiba yeni Destur Partisini kurarak bağımsızlık mucadelesine devam etti Nihayet 1956 yılında Tunus bağımsızlığını kazandı Bağımsızlığını kazandıktan sonra Tunus Cumhuriyetini ilan eden Burgiba, ilk Tunus Cumhurbaşkanı oldu Bircok reformlar yaparak laik eğilimli bir rejim kurdu
Burgiba, 1965te İsraile karşı yumuşak ve ılımlı davranılması gerektiğini savundu Fakat bu duşunceleri şiddetle tenkit edildi 1979da Mısırın Arap Birliğinden cıkarılmasından sonra, Tunus eski bakanlarından Chadli Kılibinin de genel sekreter olmasıyla, Tunus, Arap Birliğinin karargahı oldu
Ocak 1980de Libyada eğitim gormuş komandoların Gafsa şehrini ele gecirmeleri, Tunusun Fransa ve ABDden destek istemesine sebep oldu Olayların yatışmasından sonra başbakanlığa getirilen eski Milli Eğitim Bakanı Muhammed Mzali, siyasi hayatı kısmen olsun liberalleştirdi Siyasi mahkumların coğu serbest bırakıldı ve siyasi partiler kanuni olarak tanınmaya başlandı Bağımsızlıktan beri tek başına iktidarda olan Sosyalist Destur Partisinden başka, Komunist Partisi dahil uc siyasi partiye daha izin verildi
Olunceye kadar Devlet Başkanı secilen Burgiba, 1987 senesinde sağlık durumu gerekce gosterilerek devlet başkanlığı gorevinden alınarak yerine General Zeynelabidin bin Ali gecti Bu yonetim değişikliği ulkede belirli bir liberalleşme ve ekonomide koklu yeniliklerin yapılmasına sebep oldu General Zeynelabidin radikal Muslumanlara karşı buyuk tedbirler aldı
Bunların desteklediği Nakda Partisinin bircok uyesini hapsettirdi Bu tutumunu hala surdurmektedir (1994) 21 Mart 1994te yapılan parlamento ve devlet başkanlığı secimlerinde Zeynelabidin bin Ali ve partisi oyların %99unu alarak devlet başkanlığına yeniden secildi 1982 yılında Lubnandan cıkarılan Filistin Kurtuluş Teşkilatı mensupları ve Lideri YaserArafat Karargahını Tunusa taşıdı Boylece Tunus, Filistin Kurtuluş Teşkilatının Karargahı oldu
alıntı