turizmin turkiye ekonomisindeki yeri ve ekonomik etkileri nelerdir
Cevap: turizmin turkiye ekonomisindeki yeri ve ekonomik etkileri
TURİZMİN EKONOMİDEKİ YERİ
Gelirleri ve GSMH icindeki Payı
Turkiye'de aktif ozellikle 1980'li yıllardan itibaren onemli bir gelişme gostermiş olan dış turizm ve ulke ekonomisine buyuk oranda katkı sağlayan gelir kaynaklarından biri durumuna gelmiştir
Gelirlerin Odemeler Dengesi ve İhracata Etkisi
Gelirlerinin dış ticaret acığını kapatma oranı yıllar itibariyle dalgalanmalar gosterse de, genellikle 19962000 yılları arasında 3038 aralığında gercekleşmiştir 2001 yılında ise dış ticaret acığındaki buyuk daralma sonucu %
86,8'e cıkmış, takip eden iki yılda ise dış ticaret acığındaki yukselme ile birlikte yine duşuş gostermiş 2003 yılında % 44,3 olarak gercekleşmiştir
Teşvik Belgeli Yatırımlar
Herhangi bir sektordeki yatırım eğilimini gostermesi acısından yatırım teşvik belgeleri onemli bir gosterge olarak kabul edilmektedir Teşvik belgelerinin bolgesel dağılımında Ege, Akdeniz ve Marmara bolgeleri ilk uc sırayı almaktadırlar Bunun başlıca sebebi; tarihi eserlerin yoğunluğunun yanısıra deniz, guneş ve kum uclusunun buyuk rolu vardır
Yatırımlar da Yabancı Sermaye
Yabancı sermaye izinleri yıllar gectikce duşmektedir
Seyahat Acentaları
Konaklama tesislerinin kapasitesine paralel olarak seyahat acentaları sayısında da artış olmuştur
Turistlerin Geliş Nedenleri
Turkiye'ye gelen turistlerin % 46,4'luk gibi buyuk bir bolumu tatil amaclı gelmektedir
TURİZM KREDİLERİ
Turizm kredileri oncelikle kultur ve turizm koruma ve gelişim bolgeleri ve turizm merkezlerinde yapılacak yatırımlara tahsis edilir TC Turizm Bankası Anonim Şirketi kultur ve turizm koruma ve gelişim bolgeleri ve turizm merkezlerindeki belgeli yatırımlara tahsis edilmek uzere, yabancı kaynaklardan doviz kredileri alabilir Bu kredilerin temininde; Hazine tarafından sağlanan krediler icin kabul
edilen şartlar aynen uygulanır ve bu kredilerin tahsisi ve geri odenmesi ile ilgili genel esaslar, Maliye Bakanlığı, Bakanlık ve Devlet Planlama Teşkilatı Musteşarlığınca, muştereken duzenlenirTurizm kredileri, alanları ve merkezlerindeki yatırımlara tahsis edilen ihtisas kredileridir Kredilerin toplam banka kredileri icindeki payı 1989 yılında % 1,69 olarak gercekleşirken, izleyen
yıllarda duşuş gostermiş ve 2002 yılında % 0,13 ile en duşuk oranı gormuştur 2002 yılında kullandırılan 63,8 trilyonluk kredini bankalar sağlamıştırVakıfbank da sektoru nakdi ve gayrinakdi kredileri ile destekleyen bankalardan biridir2003 yılında krediler Vakıfbank'ın toplam kredilerinin % 0,42'sini oluştururken 2004 yılının ilk ceyreğinde kredilerinin ağırlığı %0,55'eyukselmiştir
SEKTORE İLİŞKİN BEKLENTİLER
2020 yılına yonelik tahminlerde ise uluslararası Turizm hareketlerine katılan kişi sayısının 16 milyara ve Turizm gelirlerinin de 2 trilyon dolara ulaşması beklenmekte, yukselen refah duzeyine paralel olarak, seyahate ayrılan
gelirin ve ulaşım olanaklarının artması ile buyuyen Turizm pastasından en yuksek payı almak icin turist ceken ulkeler arasındaki rekabetin artacağı ongorulmektedir
Dunya Turizm Orgutu'nun (WTO) Turkiye'ye ilişkin yaptığı tahminlere gore, Turkiye 2019 yılında 17,1 ve 2020 yılında da 27 milyon turist cekecek, Turizm geliri ve turist sayısı arasındaki oran aynı duzeyini korursa Turkiye 2019 yılında
12,5 ve 2020 yılında da 19,8 milyar dolar Turizm geliri elde edebilecektir
Turizm sektoru, turistlerin yaptığı harcamalarla ic piyasayı canlandırmakta olup, Turizm'den elde edilen gelirin ortalama olarak % 27'si turlara, % 23'u konaklama tesislerine, % 10'u restorancafelere, % 10'u giyimayakkabı firmalarına, % 10'u
hediyelik eşya, kuyumcu, halı kilim firmalarına, geri kalanı da tutun, eğlencekultur, oto kiralama vb hizmetleri sağlayanlara kalmaktadır Turizm Sektorunun gelir yaratmanın yanı sıra istihdam yaratma hususunda da son derece onemli bir fonksiyonu olduğu belirtmemiz gerekir
Turizm, insanların surekli yaşadıkları yer dışına yaptıkları seyahatler ve gittikleri yerlerde gecici konaklamalarından doğan ihtiyaclarının karşılanması ile ilgili faaliyetlerdir İnsanlar, tarihin her cağında değişik nedenlerden dolayı seyahat etmişlerdir Ancak, gunumuzde sanayinin gelişmesi, ulaşım ve haberleşme teknolojisinin ileri duzeye ulaşması, kişi başına gelirin artması, refah duzeyinin yukselmesi ve insanların kullanabilecekleri boş zamanlarının coğalması; turizme, tarihte insanların ticari, dini ve askeri amaclarla yaptıkları seyahatlerden cok farklı bir şekil vermiştir Bugunku anlamıyla turizmdeyimi, 19 yuzyılın sonlarına doğru kullanılmaya başlanmasına karşılık, 20 yuzyılın bir olgusu olarak gelişerek; gunumuzde geniş kitleleri ilgilendiren sosyal ve ekonomik bir faaliyet haline gelmiştir
Turizm II Dunya Savaşından sonra hızla gelişmiş, daha geniş halk kitlelerine ve uzak mesafelere yayılmıştır Gunumuzde parasal ve kitlevi bir olay haline gelen turizmin; yarattığı ekonomik, sosyal, kulturel ve politik etkiler, ulke ekonomilerinde ve ozellikle uluslararası ekonomik ve politik ilişkilerde onemli sonuclar doğurmaktadır Bu durum, yalnız uluslararası turizm hareketinden buyuk pay alan gelişmiş ulkelerde değil, aynı zamanda gelişmekte olan ulkelerde de turizme verilen onemi arttırmaktadır
Ulusal ve uluslararası duzeyde kazandığı dev boyutlarla turizmin; yatırımları ve iş hacmini geliştiren, gelir yaratan, doviz sağlayan, yeni istihdam alanları acan, sosyal ve kulturel hayatı etkileyen, siyasal bakımdan da onemli toplumsal ve insancıl fonksiyonların gercekleştirilmesini kolaylaştıran bir nitelik kazanması, ulkelerin dikkatinin bu ekonomik olay uzerinde yoğunlaşmasına neden olmuştur Ozellikle gelişmekte olan ulkelerin karşılaştıkları ekonomik sorunların ve darboğazların aşılmasında, turizmin yarattığı dinamik ekonomik etkiler, soz konusu ulkelerin turizme daha cok onem vermesine neden olmuştur
Dış ticaretin ve sanayinin finansmanı sorunu, ihracatı ve diğer doviz kazandırıcı faaliyetleri onemli hale getirmiş, bu durum, ihracatta buyumenin kısa vadede sınırlarına ulaşabileceği kanaati sonucunda, ihracat dışında diğer doviz kazandırıcı faaliyetlere de yonelinmesi gerektiğinin anlaşılmasına neden olmuştur
Turizm, bu noktada coğu gelişmekte olan ulkelerde; doviz kazandırıcı ozelliği nedeniyle, dış ticaretin ve sanayinin finansmanında en etkili alternatiflerden birisi olarak dikkati cekmektedir
Son yıllarda turizm sektorunun, ulke ekonomilerindeki onemi hızla artmaktadır Diğer sektorlere canlılık kazandırması, kazanılan doviz gelirlerinin ihracat ve GSMH icindeki payının artması ve yarattığı istihdam olanakları; turizme verilen onemin artmasına ve kaynakların bu sektore akmasına neden olmaktadır
Turkiye'de turizm sektorunun yapısal değişimi ve gelişiminin hızlanması 1980'li yıllarda başlamıştır Yapı değişikliğinin temel nedeni, bu yıllarda kitle turizmi icin gerekli ozel turizm altyapısının ve uygun turizm ustyapısının oluşturulmasıdır
Elde edilen ekonomik veriler, turizmin Turkiye ekonomisini etkileyen bir sektor olmaya başladığını gostermektedir Uzun yıllar, kitle turizmi pazarına giremeyen Turkiye, son on yıldır bir yapı değişikliği icindedir Yapı değişikliği, turizm sektorunun calışma bicim ve koşullarının uluslararası standartlara uyum gostermeye başlaması bicimindedir
Bu calışmanın amacı; gelişmiş ve gelişmekte olan ulkelerin bu derece ilgisini ceken, karşılaşılan ekonomik sorunların hafifletilmesinde ve darboğazların aşılmasında bir ekonomi politikası aracı olarak kabul edilen turizmin, yarattığı ekonomik etkilerin ozellikle Turkiye duzeyinde ortaya konmaya calışılmasıdır Calışmada; turizmin sosyal, kulturel, politik ve psikolojik fonksiyonları bir tarafa bırakılarak, sadece ekonomik etkileri incelenmiştir Bu incelemeler yapılırken, sadece dış turizmgoz onune alınmıştır
Dort ana bolum altında toplanan bu calışmada, İlk Bolumde turizm ve turist kavramlarının tanımları ve ozellikleri sıralanmış, belli başlı turizm turleri kısaca acıklanmış, bilimsel bir calışma alanı olarak turizmin sosyal bilimler cercevesindeki yeri ve sosyal bilimlerin ceşitli dallarıyla ilişkisi irdelenmiş ve son olarak da turizmi geliştiren faktorlere yer verilmiştir
Calışmanın İkinci Bolumunde once, dunyada ve Turkiye'de turizmin tarihsel gelişimi acıklanmıştır Daha sonra Turkiye turizminin, diğer onemli turizm ulkeleri ile turist sayısı ve dış turizm gelirleri acısından karşılaştırılması yapılmıştır Bu karşılaştırma yapılırken; Avrupa, Amerika, Afrika ve Asya Kıtasındaki onemli turizm ulkeleri incelenmiştir
Ucuncu Bolumde, once turizmin sektorel ozelliği, turizm urununun tanımı, bileşenleri ve ozellikleri acıklanmıştır Daha sonra ise turizm sektorundeki işletme turlerinin yapısı, yerine getirdiği işlevler ve turizm sektorundeki yerleri ortaya konmuştur Son olarak da turizm sektorundeki arztalep yapısı ve onları belirleyen faktorler acıklanmaya calışılmıştır
Calışmanın Dorduncu Bolumunde, turizmin başlıca ekonomik etkileri genel anlamda ve Turkiye ekonomisi acısından 1980 sonrası goz onune alınarak incelenmiştir Bu incelemede; turizmin dış odemeler bilancosu, milli gelir, istihdam ve diğer sektorler uzerindeki etkileri sayısal verilerle acıklanmaya calışılmıştır Son olarak Turkiye'nin dış turizm gelirlerinin tahmini uzerine bir ekonometrik calışmayla soz konusu sektorden elde edilen gelirlerin onumuzdeki yıllarda nasıl bir seyir izleyeceği ortaya konulmaya calışılmıştır
Sonuc bolumunde ise, calışma ve ulaşılan sonuclar ana hatları ile ozetlenmiştir Turkiye'de turizm sektorunun durumu ve dunya genelindeki payı goz onune alınarak; aşırı rekabete konu olan turizm piyasasından ileride daha fazla pay kapmak icin alınabilecek onlemler ve cozum onerileri bu bolumde dile getirilmiştir
Cevap: turizmin turkiye ekonomisindeki yeri ve ekonomik etkileri
TURİZMİN EKONOMİDEKİ YERİ
Gelirleri ve GSMH icindeki Payı
Turkiye'de aktif ozellikle 1980'li yıllardan itibaren onemli bir gelişme gostermiş olan dış turizm ve ulke ekonomisine buyuk oranda katkı sağlayan gelir kaynaklarından biri durumuna gelmiştir
Gelirlerin Odemeler Dengesi ve İhracata Etkisi
Gelirlerinin dış ticaret acığını kapatma oranı yıllar itibariyle dalgalanmalar gosterse de, genellikle 19962000 yılları arasında 3038 aralığında gercekleşmiştir 2001 yılında ise dış ticaret acığındaki buyuk daralma sonucu %
86,8'e cıkmış, takip eden iki yılda ise dış ticaret acığındaki yukselme ile birlikte yine duşuş gostermiş 2003 yılında % 44,3 olarak gercekleşmiştir
Teşvik Belgeli Yatırımlar
Herhangi bir sektordeki yatırım eğilimini gostermesi acısından yatırım teşvik belgeleri onemli bir gosterge olarak kabul edilmektedir Teşvik belgelerinin bolgesel dağılımında Ege, Akdeniz ve Marmara bolgeleri ilk uc sırayı almaktadırlar Bunun başlıca sebebi; tarihi eserlerin yoğunluğunun yanısıra deniz, guneş ve kum uclusunun buyuk rolu vardır
Yatırımlar da Yabancı Sermaye
Yabancı sermaye izinleri yıllar gectikce duşmektedir
Seyahat Acentaları
Konaklama tesislerinin kapasitesine paralel olarak seyahat acentaları sayısında da artış olmuştur
Turistlerin Geliş Nedenleri
Turkiye'ye gelen turistlerin % 46,4'luk gibi buyuk bir bolumu tatil amaclı gelmektedir
TURİZM KREDİLERİ
Turizm kredileri oncelikle kultur ve turizm koruma ve gelişim bolgeleri ve turizm merkezlerinde yapılacak yatırımlara tahsis edilir TC Turizm Bankası Anonim Şirketi kultur ve turizm koruma ve gelişim bolgeleri ve turizm merkezlerindeki belgeli yatırımlara tahsis edilmek uzere, yabancı kaynaklardan doviz kredileri alabilir Bu kredilerin temininde; Hazine tarafından sağlanan krediler icin kabul
edilen şartlar aynen uygulanır ve bu kredilerin tahsisi ve geri odenmesi ile ilgili genel esaslar, Maliye Bakanlığı, Bakanlık ve Devlet Planlama Teşkilatı Musteşarlığınca, muştereken duzenlenirTurizm kredileri, alanları ve merkezlerindeki yatırımlara tahsis edilen ihtisas kredileridir Kredilerin toplam banka kredileri icindeki payı 1989 yılında % 1,69 olarak gercekleşirken, izleyen
yıllarda duşuş gostermiş ve 2002 yılında % 0,13 ile en duşuk oranı gormuştur 2002 yılında kullandırılan 63,8 trilyonluk kredini bankalar sağlamıştırVakıfbank da sektoru nakdi ve gayrinakdi kredileri ile destekleyen bankalardan biridir2003 yılında krediler Vakıfbank'ın toplam kredilerinin % 0,42'sini oluştururken 2004 yılının ilk ceyreğinde kredilerinin ağırlığı %0,55'eyukselmiştir
SEKTORE İLİŞKİN BEKLENTİLER
2020 yılına yonelik tahminlerde ise uluslararası Turizm hareketlerine katılan kişi sayısının 16 milyara ve Turizm gelirlerinin de 2 trilyon dolara ulaşması beklenmekte, yukselen refah duzeyine paralel olarak, seyahate ayrılan
gelirin ve ulaşım olanaklarının artması ile buyuyen Turizm pastasından en yuksek payı almak icin turist ceken ulkeler arasındaki rekabetin artacağı ongorulmektedir
Dunya Turizm Orgutu'nun (WTO) Turkiye'ye ilişkin yaptığı tahminlere gore, Turkiye 2019 yılında 17,1 ve 2020 yılında da 27 milyon turist cekecek, Turizm geliri ve turist sayısı arasındaki oran aynı duzeyini korursa Turkiye 2019 yılında
12,5 ve 2020 yılında da 19,8 milyar dolar Turizm geliri elde edebilecektir
Turizm sektoru, turistlerin yaptığı harcamalarla ic piyasayı canlandırmakta olup, Turizm'den elde edilen gelirin ortalama olarak % 27'si turlara, % 23'u konaklama tesislerine, % 10'u restorancafelere, % 10'u giyimayakkabı firmalarına, % 10'u
hediyelik eşya, kuyumcu, halı kilim firmalarına, geri kalanı da tutun, eğlencekultur, oto kiralama vb hizmetleri sağlayanlara kalmaktadır Turizm Sektorunun gelir yaratmanın yanı sıra istihdam yaratma hususunda da son derece onemli bir fonksiyonu olduğu belirtmemiz gerekir
Turizm, insanların surekli yaşadıkları yer dışına yaptıkları seyahatler ve gittikleri yerlerde gecici konaklamalarından doğan ihtiyaclarının karşılanması ile ilgili faaliyetlerdir İnsanlar, tarihin her cağında değişik nedenlerden dolayı seyahat etmişlerdir Ancak, gunumuzde sanayinin gelişmesi, ulaşım ve haberleşme teknolojisinin ileri duzeye ulaşması, kişi başına gelirin artması, refah duzeyinin yukselmesi ve insanların kullanabilecekleri boş zamanlarının coğalması; turizme, tarihte insanların ticari, dini ve askeri amaclarla yaptıkları seyahatlerden cok farklı bir şekil vermiştir Bugunku anlamıyla turizmdeyimi, 19 yuzyılın sonlarına doğru kullanılmaya başlanmasına karşılık, 20 yuzyılın bir olgusu olarak gelişerek; gunumuzde geniş kitleleri ilgilendiren sosyal ve ekonomik bir faaliyet haline gelmiştir
Turizm II Dunya Savaşından sonra hızla gelişmiş, daha geniş halk kitlelerine ve uzak mesafelere yayılmıştır Gunumuzde parasal ve kitlevi bir olay haline gelen turizmin; yarattığı ekonomik, sosyal, kulturel ve politik etkiler, ulke ekonomilerinde ve ozellikle uluslararası ekonomik ve politik ilişkilerde onemli sonuclar doğurmaktadır Bu durum, yalnız uluslararası turizm hareketinden buyuk pay alan gelişmiş ulkelerde değil, aynı zamanda gelişmekte olan ulkelerde de turizme verilen onemi arttırmaktadır
Ulusal ve uluslararası duzeyde kazandığı dev boyutlarla turizmin; yatırımları ve iş hacmini geliştiren, gelir yaratan, doviz sağlayan, yeni istihdam alanları acan, sosyal ve kulturel hayatı etkileyen, siyasal bakımdan da onemli toplumsal ve insancıl fonksiyonların gercekleştirilmesini kolaylaştıran bir nitelik kazanması, ulkelerin dikkatinin bu ekonomik olay uzerinde yoğunlaşmasına neden olmuştur Ozellikle gelişmekte olan ulkelerin karşılaştıkları ekonomik sorunların ve darboğazların aşılmasında, turizmin yarattığı dinamik ekonomik etkiler, soz konusu ulkelerin turizme daha cok onem vermesine neden olmuştur
Dış ticaretin ve sanayinin finansmanı sorunu, ihracatı ve diğer doviz kazandırıcı faaliyetleri onemli hale getirmiş, bu durum, ihracatta buyumenin kısa vadede sınırlarına ulaşabileceği kanaati sonucunda, ihracat dışında diğer doviz kazandırıcı faaliyetlere de yonelinmesi gerektiğinin anlaşılmasına neden olmuştur
Turizm, bu noktada coğu gelişmekte olan ulkelerde; doviz kazandırıcı ozelliği nedeniyle, dış ticaretin ve sanayinin finansmanında en etkili alternatiflerden birisi olarak dikkati cekmektedir
Son yıllarda turizm sektorunun, ulke ekonomilerindeki onemi hızla artmaktadır Diğer sektorlere canlılık kazandırması, kazanılan doviz gelirlerinin ihracat ve GSMH icindeki payının artması ve yarattığı istihdam olanakları; turizme verilen onemin artmasına ve kaynakların bu sektore akmasına neden olmaktadır
Turkiye'de turizm sektorunun yapısal değişimi ve gelişiminin hızlanması 1980'li yıllarda başlamıştır Yapı değişikliğinin temel nedeni, bu yıllarda kitle turizmi icin gerekli ozel turizm altyapısının ve uygun turizm ustyapısının oluşturulmasıdır
Elde edilen ekonomik veriler, turizmin Turkiye ekonomisini etkileyen bir sektor olmaya başladığını gostermektedir Uzun yıllar, kitle turizmi pazarına giremeyen Turkiye, son on yıldır bir yapı değişikliği icindedir Yapı değişikliği, turizm sektorunun calışma bicim ve koşullarının uluslararası standartlara uyum gostermeye başlaması bicimindedir
Bu calışmanın amacı; gelişmiş ve gelişmekte olan ulkelerin bu derece ilgisini ceken, karşılaşılan ekonomik sorunların hafifletilmesinde ve darboğazların aşılmasında bir ekonomi politikası aracı olarak kabul edilen turizmin, yarattığı ekonomik etkilerin ozellikle Turkiye duzeyinde ortaya konmaya calışılmasıdır Calışmada; turizmin sosyal, kulturel, politik ve psikolojik fonksiyonları bir tarafa bırakılarak, sadece ekonomik etkileri incelenmiştir Bu incelemeler yapılırken, sadece dış turizmgoz onune alınmıştır
Dort ana bolum altında toplanan bu calışmada, İlk Bolumde turizm ve turist kavramlarının tanımları ve ozellikleri sıralanmış, belli başlı turizm turleri kısaca acıklanmış, bilimsel bir calışma alanı olarak turizmin sosyal bilimler cercevesindeki yeri ve sosyal bilimlerin ceşitli dallarıyla ilişkisi irdelenmiş ve son olarak da turizmi geliştiren faktorlere yer verilmiştir
Calışmanın İkinci Bolumunde once, dunyada ve Turkiye'de turizmin tarihsel gelişimi acıklanmıştır Daha sonra Turkiye turizminin, diğer onemli turizm ulkeleri ile turist sayısı ve dış turizm gelirleri acısından karşılaştırılması yapılmıştır Bu karşılaştırma yapılırken; Avrupa, Amerika, Afrika ve Asya Kıtasındaki onemli turizm ulkeleri incelenmiştir
Ucuncu Bolumde, once turizmin sektorel ozelliği, turizm urununun tanımı, bileşenleri ve ozellikleri acıklanmıştır Daha sonra ise turizm sektorundeki işletme turlerinin yapısı, yerine getirdiği işlevler ve turizm sektorundeki yerleri ortaya konmuştur Son olarak da turizm sektorundeki arztalep yapısı ve onları belirleyen faktorler acıklanmaya calışılmıştır
Calışmanın Dorduncu Bolumunde, turizmin başlıca ekonomik etkileri genel anlamda ve Turkiye ekonomisi acısından 1980 sonrası goz onune alınarak incelenmiştir Bu incelemede; turizmin dış odemeler bilancosu, milli gelir, istihdam ve diğer sektorler uzerindeki etkileri sayısal verilerle acıklanmaya calışılmıştır Son olarak Turkiye'nin dış turizm gelirlerinin tahmini uzerine bir ekonometrik calışmayla soz konusu sektorden elde edilen gelirlerin onumuzdeki yıllarda nasıl bir seyir izleyeceği ortaya konulmaya calışılmıştır
Sonuc bolumunde ise, calışma ve ulaşılan sonuclar ana hatları ile ozetlenmiştir Turkiye'de turizm sektorunun durumu ve dunya genelindeki payı goz onune alınarak; aşırı rekabete konu olan turizm piyasasından ileride daha fazla pay kapmak icin alınabilecek onlemler ve cozum onerileri bu bolumde dile getirilmiştir