Türkiye nakitsiz toplum olma yolunda süratle ilerliyor. 2010 yılında BKM bilgilerine nazaran sonuncu tüketimin yüzde 60'ı aşkın (1) kısmı nakit gerçekleştirilirken bugün bu oran yüzde 46'ya (2) gerilemiş durumda. Türkiye iktisadında 2023 nakitsiz topluma geçiş yılı olarak görülüyor. Dünyada tüm ülkelerin gayesi nakitsiz toplum yaratmak. Ekonomiyi tam manasıyla kayıt altına alan, ödemeyi daha inançlı ve kolay kılan nakitsiz toplum, tüm finansal süreçlerin rastgele bir banknot ya da bozuk para kullanımından bağımsız olarak dijital cüzdanlar, kartlar, internet ya da taşınabilir bankacılık süreçleri aracılığıyla gerçekleştirilmesi manasına geliyor.
Finansal teknolojiler alanında öncü ülke olan Türkiye de tam 30 yıldır nakitsiz toplum olmaya odaklanıyor. Birinci olarak 1991 yılında birinci POS'un hayata geçmesiyle bu seyahate başlayan ülke, 1998 yılında taksitli ödemelerle toplumu tanıştırdı. 2000'li yılların başlangıcında kredi kartıyla süratli, inançlı ve kolay ödeme hızlandı. 2006 yılında temassız kredi kartı veren birinci Avrupa ülkesi olan Türkiye, 2007 yılında Fransa ve İngiltere'den sonra Chip&PIN dönüşümünü tamamlayan üçüncü Avrupa ülkesi oldu. 2012 yılında da ülkede birinci dijital cüzdan faaliyete geçti.
Bugün Türkiye, kartlı ödemeler pazarında Avrupa'da liderliği elinde bulunduruyor. Pandemi sürecinde hijyen ve aralık dertleri ve yaşanan kısıtlamalar da toplumu nakitten uzaklaştırdı. Birçok dalın daraldığı geçtiğimiz yıl Türkiye'de ödemeler pazarındaki büyüme sürdü. BKM'nin bilgilerine nazaran, kredi kartı sayısı 2020'de bir evvelki yıla kıyasla yüzde 8 artışla 75,7 milyon olurken, banka kartı ve ön ödemeli kart sayısı toplamda yüzde 13 artışla 188,1 milyona çıktı. Böylelikle toplam kart adedi yaklaşık 264 milyon adede ulaştı.
Temassız ve taşınabilir ödemedeki büyüme nakitsiz toplum maksadını destekliyor
Önümüzdeki birkaç yıl içinde Türkiye'de nakit kullanımında önemli bir gerileme bekleniyor. Bu beklentide Türkiye'nin bilhassa taşınabilir ve temassız ödeme teknolojilerinde yaşadığı atılım öne çıkıyor. Yalnızca 2020 yılında BKM datalarıyla temassız kredi kartı adedi 45 milyona ulaştı. Bu ise her 5 kredi kartından 3 adedinin -yani toplam kredi kartlarının yüzde 60'ının- temassız özellikli olduğu manasına geliyor. Banka kartlarında da temassız dönüşüm süratle devam ederken, temassız banka kartı adedi 51 milyona, temassız banka kartlarının toplam banka kartları içindeki hissesi ise yüzde 27'ye yükseldi. Temassız ödeme yapılabilen terminal sayısı ise 2020'de süratle artarak 2 milyona yaklaşırken, bugün her 4 terminalden 3'ünde temassız ödeme yapılabiliyor.
2020 yılında Strategy&'in ortalarında Türkiye'nin de bulunduğu 12 ülkede 3 bin 500 iştirakçiyle gerçekleştirdiği "Ödemeler Araştırması 2020"ye nazaran Avrupa'da taşınabilir ödeme metotlarının kullanımı yüzde 14 iken Türkiye'de bu oran yüzde 21'e çıktı. Taşınabilir cüzdanların artış ivmesinin devam ettiğine dikkat çeken araştırma, yeni ödeme metotlarının bu cüzdanlara dahil edildiğini belirtiyor. Perakende, ulaşım ve telekomünikasyon üzere banka-dışı alanlarda taşınabilir cüzdan uygulamalarının yaygınlaşması, bu ödeme tekniğinin hayatın her alanında kullanılabilmesinin önünü açıyor. Araştırmaya nazaran taşınabilir temassız süreç sayılarında bu yılın birinci çeyreğinde geçen yılın birebir periyoduna nazaran yaklaşık yüzde 225 artış olması da bu durumu doğruluyor.
"Büyüme geride bıraktığımız 10 yıla nazaran hızlanacak"
Paynet CEO'su Serkan Çelik, Türkiye'nin nakitsiz toplum olma yolundaki performansının son derece başarılı olduğunu belirtiyor. Nakit kullanımının gitgide azaldığını, pandemi tesiriyle artan e-ticaret ve anlık ödeme tahlillerinin de bu maksadı desteklediğini tabir eden Çelik, "Önümüzdeki birkaç yılda nakitsiz topluma geçiş geride bıraktığımız 10 yıla kıyasla çok daha fazla hızlanacak. Türkiye nakitsiz toplum olma konusunda dünyanın önde gelen ülkelerinden biri olacak. Fintech ekosistemimizin gücü, genç nüfusun yeni teknolojilere adaptasyon suratı, tek kanaldan ödeme kolaylığı da içeren Harika Uygulamalarının yaygınlaşması nakitsiz topluma ulaşma amacımızda bizi destekleyecek" diyor.
"KOBİ'lerin ödeme kanalları dijitalleşmeli"
Nakitsiz toplum maksadına daha sağlam adımlar atmak için bir kadro yapılacaklar listesi olduğuna da dikkat çeken Çelik, kelamlarını şöyle sürdürüyor: "Türkiye'de nakit yüzde 46 üzere bir oranla hala alışveriş ve hizmet ödemelerinde tercih edilen bir ödeme metodu. Tüketicilerin nakit ödeme tercih etmesinin temel sebeplerinden biri kimi işletmelerin sadece nakit kabul etmesi. Strategy&'in datalarına nazaran bu oran Türkiye'de yüzde 29. Bu oranı düşürmek için bilhassa KOBİ ölçeğinde işletmelerin ödeme kanallarını dijitalleştirmesi gerekiyor."
Paynet olarak TÜRKONFED iş birliğiyle "KOBİ'lerin Dijital ve Finansal Karnesi" araştırmasının sonuçlarına da dikkat çeken Çelik, araştırmaya nazaran finansal olgunluk seviyesi üst kümede yer alan KOBİ'lerin yüzde 47,5'inin dijital olgunluğunun da üst düzeyde yer aldığını, finansal olgunluğu alt kategoride olup dijital olgunluğu üst düzeyde olan şirketlerin oranının ise yüzde 3,2'te kaldığını belirtiyor.
Çelik, "Yani dijitalleşen KOBİ'ler finansal olarak da güçleniyor. KOBİ'lerin nakit akışı idarelerini dijitalleştirmeye devam edeceğiz. KOBİ'ler ortasında en çok tercih edilen finansal teknoloji şirketi olarak, bu araştırmayla geliştirdiğimiz eser ve tahlillerin gerçek manada bedel yarattığını bir defa daha görmüş olduk. Bilhassa tahsilatta yani ödeme almada yaklaşık her 3 KOBİ'den birinin sanal POS'u tercih ettiğini görüyoruz. Bu alanda Paynet başkan. Sanal POS kullananların tercih nedeni olarak kullanım kolaylığı birinci sırada geliyor. KOBİ'ler ayrıyeten sırasıyla internetten satış yapabilmelerine imkan verdiği ve müşteri talebi olduğu için Sanal POS tercih ediyor. KOBİ'ler POS çözümlerindense ödeme seçeneklerinde kolaylık sağlamasını, kurul oranlarının azaltılmasını, taşınabilir, uzun ömürlü şarj özelliği ve daha süratli bir sisteme sahip olmasını talep ediyor. Bu kullanımı yaygınlaştırmamız gerekiyor" diye anlatıyor.
"Türkiye'nin nakitsiz toplum maksadına azamî katkıyı sağlıyoruz"
Paynet olarak uzaktan ve temassız ödemeler konusunda gerçekleştirdikleri çalışmalarla da Türkiye'nin nakitsiz toplum olmasına azamî katkıyı sağlamaya çalıştıklarına dikkat çeken Çelik, bu çalışmalarını şöyle açıklıyor:
"Sektörde birinci sefer link ile uzaktan ve temassız ödeme yapılmasını sağlayan 'Paylink' tahlilini 2015 yılında üye işyerlerinin kullanımına sunduk. Pandemi devrinde Paylink üzerinden aldığımız ödemeler 3 katına yaklaştı. Temassız ödemelerin de süratli bir artış yaşadığı bu devirde Paynet olarak Türkiye'nin esaslı yazılım üreticilerinden Nebim Yazılım ile değerli bir iş birliğine imza atarak, mağazalarda perakende satışta yaygın kullanılan Nebim V3 ile Paylink Taşınabilir Ödeme Entegrasyonunu geliştirdik. Bu entegrasyonla markaların mağaza içerisinde rastgele bir yerde, kasada, reyonda yahut kabinde müşterilerinin süratli ve inançlı bir halde ödeme yapabilmelerini sağlıyoruz. Tüketiciler kredi kartları yanlarında olmasa dahi taşınabilir aygıtlarıyla ödemelerini süratli ve inançlı bir halde gerçekleştirebiliyor. Bu tıp tahlillerle daha çok işletmenin ödeme sistemlerinde en son teknolojiye erişimini mümkün kılmayı hedefliyoruz."
