Son Konu

Türkiye'de İklim Elemanları

iltasyazilim

Yeni Üye
Katılım
25 Ara 2016
Mesajlar
2
Tepkime
1
Puanları
38
Yaş
35
Credits
-2
Geri Bildirim : 0 / 0 / 0
Türkiye'de İklim Elemanları Konu Anlatım

1 SICAKLIK

a) Yıllık Sıradan Sıcaklık Dağılışı: Türkiye'de takvim ortalama sıcaklıklarının dağılışı şöyledir:

Gerçek Sıcaklık Ortalamalarına Göre:

Kıyı bölgeler, iç bölgelere tarafından daha sıcaktır Bu koşul, yüksekliklerinin ve denizellik karasallık özelliklerinin farklı olmasındandır
En yüksek ortalamalar 20°, 21°C'lerle Güneydoğu Anadolu'dadır Nedeni; enlemi, deniz etkilerine kapalı olması (karasallık) ve güneyden gelen sıcak hava kütlelerinin etkili olmasıdır
Kıyılarda en yüksek ortalamalar Akdeniz kıyılarında görülür Kıyılarda sıcaklık kuzeye gidildikçe enlem etkisiyle azalır

Antalya'da 185°C, İzmir'de 176°C, Çanakkale'de 148°C, Samsun'da 14°C yıllık sıradan sıcaklıklar görülür Güneye doğru, sıcaklık ortalamalarının artmasının nedeni enlem faktörüdür

İç kesimlerdeki sıcakhk,batıdan doğuya içten şipşak azalır Nedeni doğuya dürüst yaklaşıldıkça yüksekliğin ve karasallığın şiddetinin artmasıdır

Not: Yıllık sıcaklık ortalamaları, Balıkesir'de (147 m), 145°C, Ankara'da (891 m) 117°C, Sivas'ta (1285 m), 86°C, Erzurum'da (1758 m) 59°C, Kars'ta (1775 m) 42°C dir Batıdan doğuya dürüst sıcaklıktaki bu azalma enlem etkisine uymaz Bu durumun nedeni yüksekliğin doğuya içten artmasıdır

İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarına Tarafından:

Boy etkisinin ortadan kaldırılarak, deniz seviyesine indirgenmiş yıllık sıcaklık ortalamalarına tarafından, Türkiye'de sıcaklığın dağılışı şöyledir:

minimum ortalamalar 13°C, 14°C lerle Kuzeybatı ve Kuzeydoğu Anadolu'dadır Nedeni; enlem ile karasallık ve denizellik özellikleridir
Sıcaklık ortalamalarının güneyden kuzeye dürüst nisbeten ahenkli olarak azaldığı görülür Nedeni, enlem faktörüdür
minimum ve en yüksek ortalamalar aralarında 8°C yi aşan ayrım görülür Nedeni enlem faktörüdür

b) Ocak Ayında Sıradan Sıcaklık Dağılışı

Bu mevsimde, kıyı bölgeler, denizin ılıtıcı etkisinde kalırken, İç bölgeler: Sibirya kökenli, soğuk havanm etkisindedir Kıyılara paralel uzanan yüksek sıradağlar ise kıyıdaki ılık havanın iç bölgelere, iç bölgelerdeki soğuk havanın da kıyı bölgelere ulaşmasını engellemektedir

Gerçek Sıcaklık Ortalamalarına Kadar:

En yüksek sıcaklıkların Akdeniz kıyılarında olduğu görülür Nedeni; tropikal hava kütlelerinin etkisinde kalması ve enlem faktörüdür
Kıyılarda sıcaklıklar güneyden, kuzeye çıkıldıkça enlem faktörüyle azalır

Ocak ayı sıcaklık ortalamaları Anamur'da 114°C, Adana'da 99°C, Antalya'da 105°C, İzmir'de 86°C, ÇKale'de 53°C, İstanbul'da 56°C, Samsun 'da 6,9°C Trabzon 'da 73 °C dir

İç bölgelerde sıcaklık değerleri epeyce düşüktür Doğuya dürüst iyice azalır Nedeni zirve ve karasallığın artmasıdır

Anekdot:Ocak ayı sıradan sıcaklıkları;Balıkesir'de (147 m) 49°C, Ankara'da (891 m) 0,1 °C, Erzurum'da (1758 m) 87°C, Kars'ta (1775 m) ise 115°Cdir

2 TÜRKİYE'DE BASINÇ VE RÜZGÂRLAR

Türkiye'deki iklim özelliklerinin oluşmasında, basınç ve rüzgârların da kayda değer katkısı bulunur Rüzgârlar, kendilerini yaratıcı hava kütlelerinin özelliklerine göre, sıcak, soğuk, nemli ya da kurutucu etkiler yaparlar Rüzgârların karadan ya da denizlerden esmesi de ayrı etkiler yapar Rüzgârların etkileri mevsime göre farklılaşır,

Kış Mevsiminde:

Bu mevsimde, Anadolu karasallığına etkisiyle, Sibirya yüksek basınç merkezinin etkisine girer Bu soğuk hava Anadolu'dan çevredeki denizlerde yer alan alçak basınç merkezlerine içten yayılır böylece kış mevsiminde; Karadeniz kıyılarına güney yönlü, Akdeniz kıyılarına ise kuzey yönlü rüzgârlar eser Kış mevsiminde Doğu Karadeniz ve Akdeniz kıyılarına içten esen bu soğuk rüzgârlar, yüksek dağlardan aşağıya doğru inerken, her 100 m'de 1°C ısınarak fon rüzgârlarının oluşmasına yol açar Föhn karakterli rüzgarların esmesi, Rize ve çevresinin mikroklima özellik kazanmasını sağlar bu nedenle yörede tumuçgil tarımı yapılabilmektedir

Yaz Mevsiminde:

Bu mevsimde, Türkiye Asor yüksek basıncı ile Basra alçak basıncının etkisindedir Basınç dağılışı ve rüzgârların yönü, kış mevsimine göre daha düzenlidir

Türkiye genelinde kuzeybatı yönü olan rüzgârlar (Batı rüzgârları) egemendir Doğu Akdeniz kıyılarında ise güney yönlü rüzgârlar eser

Kuzeybatı yönlü rüzgârlar, Karadeniz bölgesinde, denize dönük dağ yamaçlarına oldukça çok yağış bırakırlar

Türkiyede Etkin Olan Yerel Rüzgârlar

Lodos: Kış mevsimi ve bahar aylarında, batı ve güney kıyılarımıza, güneybatıdan esen ılık ve ıslak rüzgârlardır Bu kıyılara yağış bırakırlar Anadolu içlerine sıcak ve kuru olarak eserler

Samyeli:Güneydoğu Anadolu'da yaz aylarında, güneydeki çöllerden esen sıcak ve kuru rüzgârlardır

Karayel ve Yıldız: Kış mevsiminde esen, kuzey yönü olan rüzgârlardır Karadeniz ve Marmara Bölgelerinde şiddetli eser Yağmur ve kar yağışları getirir Deniz ulaşımını güçleştirir Bu rüzgârlar Balkanlar üzerinden Türkiye'ye ulaşır

Poyraz: Kuzeydoğu yönü olan eser Kış mevsiminde soğuk ve kuru rüzgârlardır Ayaz oluşturur Yaz aylarında ise denizden geçerek geldiklerinden, Karadeniz kıyılarına yağış bırakır Anadolu içlerinde ise serin ve kuru olarak eser

Etezyen: Yaz mevsiminde, Ege kıyılarına dürüst esen kuzeybatı yönü olan serin rüzgarlardır

İmbat: Ege kıyılarında, gündüz denizden karaya içten esen, serin deniz meltemlerine bahşedilen addır

3 TÜRKİYE'DE NEMLİLİK VE YAĞIŞ


Atmosferdeki subuharı (nem) miktarı, sıcaklığa ast olarak değiştiğinden, Türkiye'de yaz aylarında subuharı miktarı artar Kış mevsiminde ise azalır

Denizlerden buharlaşma ile havaya subuhan karıştığından, sene baştan başa kıyı bölgelerdeki nem miktarı, iç bölgelerimizden daha fazladır Havadaki nemin, doyma miktarına olan oranım belirleyen bağıl (nisbi) nem oranı ise; yaz aylarında iç bölgelerde havanın sıcak olup, doyma miktarının artmasına ast olarak çok düşüktür Buna alt olarak kış aylarında, Türkiye genelinde hava sıcaklığı düşük olup, havanın doyma miktarı da azaldığı için, bağıl nem oranı yüksektir böylece kış aylarında bulutluluk oranı yüksek olup, yağışlarda artar

Türkiye'de;

Bulutluluk oranları, bağıl nem oranına tabi olarak kış mevsiminde artar, yaz mevsiminde azalır
Bulutluluk oranları kıyı bölgelerde artı, iç bölgelerde ise azdır
Bulutluluk oranının maksimum olduğu yerler Doğu Karadeniz kıyıları, minimum olduğu yerler ise Güneydoğu Anadolu bölgesindedir

Türkiye'de Sisler:

Ilık nemli hava kütlelerinin, soğuk zeminlerde, alttan soğuması ile oluşan sisler, ulaşım faaliyetlerinde ve tarımsal faaliyetlerde etkilidir

Sis oluşumlarının azami olduğu yerler 20 30 günle Trakya'nın iç kesimleri, İç ve Doğu Anadolu bölgeleridir
Sis oluşumlarının minimum görüldüğü bölgeler ise, 5 günden eksik olarak, Ege ve Akdeniz kıyılarıdır
Kış mevsiminde sis oluşumları fazladır Nedeni ılık denizlerden gelen hava kütlelerinin, Anadolu'nun iç kesimlerinde soğumasıdır
Yaz mevsiminde sis oluşumları çok azdır (1 günden eksik) Nedeni iç bölgelerde zeminin sıcak olmasıdır

Türkiye'de Yağışların Dağılışı

Türkiye'de yağışın takvim dağılışını bildiren harita incelendiğinde şu sonuçlara ulaşılır;

azami yağışların, kuzey ve güneydeki dağ sıralarının, denize bakan yamaçlarında olduğu görülür Nedeni, ılık denizlerden buharlaşmayla yükselen ıslak havanm, bu dağlara çarparak yükselmesi ve yamaçlara yağış bırakmasıdır
en az yağışların, iç bölgelere düştüğü görülür Nedeni, nemin kaynağı olan denizlere uzaklığı ve deniz etkilerinin buralara ulaşamamasıdır
İç bölgelerde yağışların eksik olmasında, kış mevsiminde etkin olan yüksek basınç koşullarının yağış oluşumunu engellemesi, yaz aylarında ise, havanın; fazla sıcak olmasıyla, havadaki nemin yoğunlaşmasının güçleşmesi de etkili olur
Bakı etkisiyle Doğu ve Batı Karadeniz Dağları ile Batı Toroslar veAmanos Dağlarının denize dönük yamaçları bol yağış alır
Ege dağları, denize dik uzandığından, nemli hava yükselmeden iç kesimlere ulaşır, bu şart Ege kıyılarında yağışları azaltır
Yüksekliğin azalması Marmara Bölgesi, Orta Karadeniz ve Çukurova'da yağışları azaltır
Doğu Anadolu'da yüksekliğin artması ise yağışları artırır
Çevresi yüksek dağlarla kuşatılmış, Tuzlu Gölü çevresi, Malatya ve İğdır Ovası gibi çukurluklarda yağışlar azalır

Türkiye 'de yağışın dağılışında dağların uzanış doğrultusu, cephesel depresyonların geçiş yollarına göre dağların konumu (bakı koşulu) ve mevsime göre değişen basınç koşulları rol oynar

Türkiye'de Kuraklık:

Ahali ve ot gibi yaşama için su eksikliğine kuraklık denir Yer altı sularının, topraktaki nemin, akarsuların ve göllerdeki suların asıl kaynağı yağışlardır Yağışların tatmin edici olmaması kuraklığı oluşturur

Ancak kuraklık oluşmasında buharlaşma da fazla önemlidir Yağış miktarına göre, uçup gitme miktarının daha çok olması, kuraklığı artırır böylece soğuk ve nemli bölgelerde, kuraklık fazla hissedilmez

Türkiye'de kuraklığın dağılışı şöyledir:

Kuraklığın en çok hissedildiği yerler Tuzlu gölü çevresi, Güneydoğu Anadolu ve Iğdır yöresidir Bu koşul yağış azlığı ve buharlaşmanın şiddetli olmasının bir sonucudur
Yurdumuzun büyük bir kesiminde (Karadeniz Bölgesi ve Kars Ardahan yöresi haricen) iklimin genel karakteri olarak,yaz yağışları azdır Bu durum yaz kuraklığı oluşturur
Kuraklığın hissedilmediği veya fazla eksik hissedildiği yerler Karadeniz kıyıları ve Marmara Bölgesi'dir Nedeni yaz aylarında da tatmin edici yağış almasıdır

Türkiye'de kuraklığa yan olarak;

Tarımsal verimde azalmalar olur
Hidroelektrik üretimi azalır
İçme ve sulandırma suyunda yetersizlik oluşur
Doğal bitki örtüleri kurur
Tarım toprakları nadasa bırakılır *
 
Üst Alt