Yurdumuzdaki Doğal Anıtlar
Türkiyede Bulunan Doğal Anıtlar
Doğanın, jeolojik ve jeomorfolojik elemanlarıyla bitki ve su elemanları*nı, ayrı ayrı ya da bir arada kullanarak, kendi eliyle oluşturduğu ya da işleyip bezediği müstesnaharika orijinal yapıtlara do*ğal anıt denilmektedir
Dağ zirveleri, özel biçimli kayalıklar, kanyon ve mağaralar, liyas ve lav birikim*leri, krater ve krater gölleri, kaynak ve ılı*calar, çağlayan ve buzullar, peri bacaları, yeraltı göl ve akarsuları başlıca jeolo*jik ve jeomorfolojik doğal anıtlardandır Mesela, ülkemizde ÜrgüpGöreme'nin peribacaları (iblis masaları), Denizli'nin Pamukkale'si, Nemrut dağının krater ve gölleri, Cilodağı buzulu Tortum şelalesi, Silifke'nin cennet cehennem mağaraları bunlardandır
PAMUKKALE:
Türkiye'nin en tanınmış bu doğa harikası kaynak sularının kirecinden oluşmuştur
Parlak beyaz rengi nedeniyle 20 km uzak görülebilir
Pamukkale 2700 metre uzunluğunda ve yüksekliği 160 metredir
Tepesinde antik Roma'dan kalma Hierapolis adlı tanrısal antik kent bulunur510 km yakınında Laodikya antik kenti bulunur5 km ilerisinde ise uluslararası bir thermal merkez olan Karahayıt vardır
Bitki dünyasında da bilhassa ağaçlar, ara sıra olağanüstü uzun yaşamlarıyla ve zinde gelişmeleriyle norm, form, renk, doku ve garip yaşama biçimleri plastik özellikleri! gösterebilirler veya siyasal olaylarda yer alarak tarihsel siklet kazanabilirler; bunlar da birer doğal abide daha açık konuşmak gerekirse birer anıt ağaç (anıtsal ağaçtır)
GÖREME VE KAPADOKYA:
Dünya Mirası Listesinde Türkiye'den birçok bölge de yer alıyor Göreme ve Kapadokya bunlardan biri 6 Aralık 1985 tarihinden bu yanlamasına doğal ve kültürel varlık olarak Dünya Miras Listesi'nde bulunuyor
Volkanik tüf hem alımlı bir görünüm oluşturmuş, keza de oluşturuduğu kaya yapısı yıllardan beri orada yaşayanları savaştan uzaktan tutmuş Bizans Kilise mimarisi ve hiristyan tarihinden kayda değer bir devri sergilemektedir
Alan 60 milyon sene önce; Erciyes, Hasandağı ve Güllüdağın püskürttüğü lav ve küllerin oluşturduğu yumuşak tabakaların milyonlarca sene baştan başa yağmur ve rüzgar kadar aşındırılmasıyla ortaya çıkmıştır
İnsan yerleşimi Paleolitik döneme kadar uzanmaktadır Hititler'in yaşadığı topraklar daha sonraki dönemlerde Hırıstiyanlığın en önemli merkezlerinden biri olmuştur Kayalara oyulan evler ve kiliseler bölgeyi Hıristiyanlar için heybetli bir barınak haline getirmiştir
NEMRUT DAĞI:
Adıyaman'ın Kahta ilçesinde boyunca uzanan dağ Kommagene Krallığı'nın bir antik kenti bünyesinde barındırır
I Antiochos Kommagene'nin en önemli kralıydı Amacı yeni bir din kurup dünyaya hükmetmekti Kendisini Tanrı bildiri etti Nemrut Dağı'nın 2150 metre yükseklikteki zirvesinde yapımına başladığı ihtişamlı tanrısal bölge ve kabir anıtı ne eyvah ki ölümünden önce bitirilemedi
Oğlu Kral I Antiochos da devam etmedi çalışmalara, kabir anıtı yarım kaldı
Kutsal alanın doğu ve batı yamaçlarında teraslar üstünde yaptırdığı heykeller ise Nemrut'un sert hava koşullarıyla boğuşarak yüzyıllarca ayakta kalmayı başardı
HATTUŞAŞ:
Hattuşaş (Boğazköy) Çorum'un Sungurlu ilçesinin 22 km güneydoğusundaki Boğazkale ilçesinin (Boğazköy) 4 km doğusundadır Şehrin adı Hititçede gümüş anlamına gelen hattustan gelmedir
Uzun zamandan beri yapılan kazılarda beş kültür katı ortaya çıkmıştır Bu katlarda Hatti, Âsur, Hitit, Frig, Galat, Roma ve Bizans dönemlerinden kalma kalıntılar bulunmuştur
Kalıntılar Aşağı Kent, Yukarı Şehir Halkı, Büyük Kale (Kral Kalesi), Yazılıkaya'dan oluşmaktadır
Hattuşaş, 28 Kasım 1986 tarihinden bu yandan kültürel varlık olarak Dünya Mîras Listesi'nde yer almaktadır
XSANTOS VE LETOON:
Fethiye yakınlarındaki bu antik şehir, antik çağda Likya'ya başkentlik yapmıştır
gitmektedir O Kadar çok tarihi olaylara ve savaşlara sahne olan kentten günümüze ulaşan harabeler arasında kaya mezarları, lahit mezarları ve Likya kültürüne özgü dikme kabir anıtları vardır
Kentte ele geçen en eski kalıntılar MÖ 8 yüzyıla kadar gitmektedir
1840'lı yıllarda antik kentte kazılar yapan İngiliz Fellows, Nereidler Anıtıile böylece çok eseri British Museum'a götürmüştür
HİERAPOLİS:
Pamukkale yakınlarındaki bu antik kentin adı kutsal büyük kasabaanlamına gelmektedir
MÖ 190 yılında II Eumenes kadar kuruldu MÖ 2 yüzyılda Roma egemenliğine giren kent altın dönemini bu zamanlar yaşadı ve depremlerle yıkıldıktan sonra ayrıntılarıyla Roma mimarisiyle bezendi
İsa'nın havarilerinden Aziz Filipus'un burada öldürülmesi şehre dini bir ağırlık de kazandırmıştırTiyatro kapasitesinin 9500 kişi olmasından nedeniyle kent nüfusunun 95000100000 arasında olduğu varsayım edilmektedir
Tiyatrosunun tasarımından burada gladyatör dövüşleri yapıldığı anlaşılabilir Sahne altındaki çukurluk bölümle oturma sıraları arasında seyircileri vahşi hayvanlardan korunmak için yaklaşık 1 metrelik boy farkı vardır
Cilodağı
Cilo Dağı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, Hakkari bölümünde dağ kütlesidir
Günümüzde Türkiye'de buzulların en çok geliştiği bölge olan (Türkiye'nin en uzun buzulu Uludoruk buzulunun uzunluğu 4 km'dir) Buzul Dağı (Eski Cilo Dağları), Türkiye'nin ikinci yüksek doruğu olan Uludoruk'u (4135 m) taşır
Takriben 30 km her tarafında uzanır Güneydoğu Toroslar'ın Türkiye sınırları içindeki en doğu uzantısı olan Hakkari dağlarına bağlıdır
CennetCehennem Mağaraları
Bir yeralti deresinin yolaçtigi kimyasal erozyonla tavanin çökmesi sonucu meydana gelmis büyük bir çukurdur
Tortum Şelalesi
Tortum Şelalesi oluşumu açsından dünyanın ikinci, yüksekliği bakımıdan ise dünyanın üçüncü şelalesidir
*
Türkiyede Bulunan Doğal Anıtlar
Doğanın, jeolojik ve jeomorfolojik elemanlarıyla bitki ve su elemanları*nı, ayrı ayrı ya da bir arada kullanarak, kendi eliyle oluşturduğu ya da işleyip bezediği müstesnaharika orijinal yapıtlara do*ğal anıt denilmektedir
Dağ zirveleri, özel biçimli kayalıklar, kanyon ve mağaralar, liyas ve lav birikim*leri, krater ve krater gölleri, kaynak ve ılı*calar, çağlayan ve buzullar, peri bacaları, yeraltı göl ve akarsuları başlıca jeolo*jik ve jeomorfolojik doğal anıtlardandır Mesela, ülkemizde ÜrgüpGöreme'nin peribacaları (iblis masaları), Denizli'nin Pamukkale'si, Nemrut dağının krater ve gölleri, Cilodağı buzulu Tortum şelalesi, Silifke'nin cennet cehennem mağaraları bunlardandır
PAMUKKALE:
Türkiye'nin en tanınmış bu doğa harikası kaynak sularının kirecinden oluşmuştur
Parlak beyaz rengi nedeniyle 20 km uzak görülebilir
Pamukkale 2700 metre uzunluğunda ve yüksekliği 160 metredir
Tepesinde antik Roma'dan kalma Hierapolis adlı tanrısal antik kent bulunur510 km yakınında Laodikya antik kenti bulunur5 km ilerisinde ise uluslararası bir thermal merkez olan Karahayıt vardır
Bitki dünyasında da bilhassa ağaçlar, ara sıra olağanüstü uzun yaşamlarıyla ve zinde gelişmeleriyle norm, form, renk, doku ve garip yaşama biçimleri plastik özellikleri! gösterebilirler veya siyasal olaylarda yer alarak tarihsel siklet kazanabilirler; bunlar da birer doğal abide daha açık konuşmak gerekirse birer anıt ağaç (anıtsal ağaçtır)
GÖREME VE KAPADOKYA:
Dünya Mirası Listesinde Türkiye'den birçok bölge de yer alıyor Göreme ve Kapadokya bunlardan biri 6 Aralık 1985 tarihinden bu yanlamasına doğal ve kültürel varlık olarak Dünya Miras Listesi'nde bulunuyor
Volkanik tüf hem alımlı bir görünüm oluşturmuş, keza de oluşturuduğu kaya yapısı yıllardan beri orada yaşayanları savaştan uzaktan tutmuş Bizans Kilise mimarisi ve hiristyan tarihinden kayda değer bir devri sergilemektedir
Alan 60 milyon sene önce; Erciyes, Hasandağı ve Güllüdağın püskürttüğü lav ve küllerin oluşturduğu yumuşak tabakaların milyonlarca sene baştan başa yağmur ve rüzgar kadar aşındırılmasıyla ortaya çıkmıştır
İnsan yerleşimi Paleolitik döneme kadar uzanmaktadır Hititler'in yaşadığı topraklar daha sonraki dönemlerde Hırıstiyanlığın en önemli merkezlerinden biri olmuştur Kayalara oyulan evler ve kiliseler bölgeyi Hıristiyanlar için heybetli bir barınak haline getirmiştir
NEMRUT DAĞI:
Adıyaman'ın Kahta ilçesinde boyunca uzanan dağ Kommagene Krallığı'nın bir antik kenti bünyesinde barındırır
I Antiochos Kommagene'nin en önemli kralıydı Amacı yeni bir din kurup dünyaya hükmetmekti Kendisini Tanrı bildiri etti Nemrut Dağı'nın 2150 metre yükseklikteki zirvesinde yapımına başladığı ihtişamlı tanrısal bölge ve kabir anıtı ne eyvah ki ölümünden önce bitirilemedi
Oğlu Kral I Antiochos da devam etmedi çalışmalara, kabir anıtı yarım kaldı
Kutsal alanın doğu ve batı yamaçlarında teraslar üstünde yaptırdığı heykeller ise Nemrut'un sert hava koşullarıyla boğuşarak yüzyıllarca ayakta kalmayı başardı
HATTUŞAŞ:
Hattuşaş (Boğazköy) Çorum'un Sungurlu ilçesinin 22 km güneydoğusundaki Boğazkale ilçesinin (Boğazköy) 4 km doğusundadır Şehrin adı Hititçede gümüş anlamına gelen hattustan gelmedir
Uzun zamandan beri yapılan kazılarda beş kültür katı ortaya çıkmıştır Bu katlarda Hatti, Âsur, Hitit, Frig, Galat, Roma ve Bizans dönemlerinden kalma kalıntılar bulunmuştur
Kalıntılar Aşağı Kent, Yukarı Şehir Halkı, Büyük Kale (Kral Kalesi), Yazılıkaya'dan oluşmaktadır
Hattuşaş, 28 Kasım 1986 tarihinden bu yandan kültürel varlık olarak Dünya Mîras Listesi'nde yer almaktadır
XSANTOS VE LETOON:
Fethiye yakınlarındaki bu antik şehir, antik çağda Likya'ya başkentlik yapmıştır
gitmektedir O Kadar çok tarihi olaylara ve savaşlara sahne olan kentten günümüze ulaşan harabeler arasında kaya mezarları, lahit mezarları ve Likya kültürüne özgü dikme kabir anıtları vardır
Kentte ele geçen en eski kalıntılar MÖ 8 yüzyıla kadar gitmektedir
1840'lı yıllarda antik kentte kazılar yapan İngiliz Fellows, Nereidler Anıtıile böylece çok eseri British Museum'a götürmüştür
HİERAPOLİS:
Pamukkale yakınlarındaki bu antik kentin adı kutsal büyük kasabaanlamına gelmektedir
MÖ 190 yılında II Eumenes kadar kuruldu MÖ 2 yüzyılda Roma egemenliğine giren kent altın dönemini bu zamanlar yaşadı ve depremlerle yıkıldıktan sonra ayrıntılarıyla Roma mimarisiyle bezendi
İsa'nın havarilerinden Aziz Filipus'un burada öldürülmesi şehre dini bir ağırlık de kazandırmıştırTiyatro kapasitesinin 9500 kişi olmasından nedeniyle kent nüfusunun 95000100000 arasında olduğu varsayım edilmektedir
Tiyatrosunun tasarımından burada gladyatör dövüşleri yapıldığı anlaşılabilir Sahne altındaki çukurluk bölümle oturma sıraları arasında seyircileri vahşi hayvanlardan korunmak için yaklaşık 1 metrelik boy farkı vardır
Cilodağı
Cilo Dağı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, Hakkari bölümünde dağ kütlesidir
Günümüzde Türkiye'de buzulların en çok geliştiği bölge olan (Türkiye'nin en uzun buzulu Uludoruk buzulunun uzunluğu 4 km'dir) Buzul Dağı (Eski Cilo Dağları), Türkiye'nin ikinci yüksek doruğu olan Uludoruk'u (4135 m) taşır
Takriben 30 km her tarafında uzanır Güneydoğu Toroslar'ın Türkiye sınırları içindeki en doğu uzantısı olan Hakkari dağlarına bağlıdır
CennetCehennem Mağaraları
Bir yeralti deresinin yolaçtigi kimyasal erozyonla tavanin çökmesi sonucu meydana gelmis büyük bir çukurdur
Tortum Şelalesi
Tortum Şelalesi oluşumu açsından dünyanın ikinci, yüksekliği bakımıdan ise dünyanın üçüncü şelalesidir
*