Türkiye Yer Alan Elektrik Santralleri
Türkiyede Nerelerde Elektrik Santral Var
Türkiye'de elektrik enerjisi, başta 1902 yılında Tarsus'ta kurulan bir hidroelektrik santral ile üretilmeye ve kullanılmaya başlanmıştır O dönemde, Tarsus Belediyesi'nde çalışan Avusturyalı Dörfler kadar, Berdan Nehri Bentbaşı mevkiinde kurulan hidroelektrik santralından, sudeğirmeni milinin transmisyon kayışı ile 2 kW'lık bir dinamoyu bağlanmasıyla, 15 Eylül 1902 tarihinde Tarsus'a elektrik sağlandı Üretilen elektrik enerjisi ile önce Tarsus'un sokakları aydınlatıldı Elektrikle aydınlanan birincil konutlar ise Müftüzade Vefalı Paşa (Vefalı Eliyeşil) ile Sorgu Hakimi Yakup Efendinin evleri oldu
1914 yılında birincil kayda değer elektrik üretim tesisi olarak Silahtarağa Termik Santralı hizmete girmiştir 14 Şubat 1914'te açılan bu tesis, idareli ömrünü tamamladığı 1983 yılına dek hizmet vermiştir
1930'lu yıllara değin Türkiye'deki elektrik çalışmaları, genelde yabancı işletmelerin elinde olan minik yerel santraller ve onların beslediği birbirlerinden öbür yerel bölüştürme şebekelerinin işletilmesi şeklinde olmuştur 1939 yılında tanıdık olmayan şirketlere verilmiş olan bu ayrıcalıklar devletleştirilerek çoğunlukla yayma hizmetleri belediyelere devredilmiştir Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1923 yılında, kurulu kuvvet 33 MW ve takvim üretim 45 milyon KWh iken; 1935 yılına gelindiğinde, kurulu güç 1262 MW, imal ise 213 milyon kWh, elektriklenmiş il sayısı ise 43'tür 1933 yılında 2301 sayılı Kanun ile İller Bankası kuruldu
1935 yılında, 2805 sayılı Kanun ile kurulan Etibankın 3 esas işlevinden biri elektrik işletmeciliği olarak düzenlenmiştir Yeniden benzer sene, 2804 sayılı Kanun ile Maden Muayene Arama (MTA), 2819 sayılı Kanun ile Elektrik İşleri Etüd İdaresi (EİEİ) kurulmuşlardır 1954 yılında Devlet Su İşleri (DSİ) kurulana kadar hidroelektrik tesis dahil tüm imal ve bölüştürme Etibank önderliğinde bu kuruluşların katkılarıyla yürütülmüş, küçük kapasiteli dizel ve hidrolik santraller ve çoğu sanayi kuruluşunun ve belediyelerin işlettiği dizel santraller ile şehirlerin elektrik ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır
1948 yılında, Silahtarağa Termik Santralından o güne en büyük tesis olan Zonguldak'daki Çatalağzı Termik Santralı devreye girmiş ve 1952 yılında 154 kV'luk bir Enerji nakil hattı ile İstanbul'a elektrik takviyesi yapılmıştır Bu Enerji nakil hattı, ulusal enerji sisteminin de (Enterkonnekte sistem) başlangıcını oluşturmuştur
1950'li yıllarda, Türkiye'nin kurulu gücü 4078 MW, takvim üretim ise 500 milyon kWh'a ulaşmıştır 1956 yılında 3 manâlı tesis milli elektrik sistemine bağlanmıştır Bunlar; Adana yakınlarında Seyhan Barajı ve HES, Ankara yakınlarındaki Sarıyar barajı ve HES ile Kütahya yakınlarındaki Tunçbilek Termik Santralı'dır
1956 yılında, Sarıyar Barajı birincil iki ünitesi toplam 80 MW zorlama ile hizmete girmesinden tam 14 yıl önce, 1942 yılında ABD de hizmete giren Grand Coulee Barajı 24 generatörlü 6180 MW gücünde idi Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyük elektirk projesi Atatürk Barajı 2400 MW gücündedir
1958 yılında Nazilli yakınlarında Kemer Barajı ve HES, 1959 yılında Kırşehir yakınlarında Hirfanlı Barajı ve HES, 1960 yılında Manisa yakınlarında Demirköprü Barajı ve HES o yıllarda kurulan hidroelektrik tesislerdir
1970 yılında 1312 sayılı yasa ile Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) belirlenmiş, Belediyeler ve İller Bankası dışarıda bütünlük sağlanmış, bir takım istisnalar dışında üretim, iletim ve bölüştürme tesislerinin yapım ve işletilmesi ile elektrik sektörünün planlanması tekel statüsüyle TEK'e verilmiştir Bu tarihte de kurulu zor 22349 MW, üretim ise 8 milyar 623 milyon kWh seviyelerine yükselmiş, ilk 380 kV Enerji Nakil Hattısisteme dahil edilmiştir 1970 yılında elektriklenmiş köy sayısı % 7'ye ulaşmıştı 1972 yılında, Türkiyenin o güne dek ki en büyük baraj ve HES'i olan Eskişehir yakınlarındaki 300 MW gücündeki Gökçekaya Barajı ve HES ile yine en büyük termik santral projesi olan Seyitömer Termik Santralı devreye alınmıştır 1975 yılında Fırat Nehri üzerindeki inşaa edilen Keban Barajı, 1330 MW'lık kapasitesi ile o yıla değin kurulan tüm barajlı santralerin toplamından daha büyük kurulu güce sahipti
Türkiye kurulu gücü 1980 yılında 51187MW'a üretimi ise 23 milyar 275 milyon kWh kapasitesine ulaşmıştır 1982 yılında Belediyeler ve Birliklerin ellerindeki elektrik tesisleri TEK'e devredilmiştir Bu tarihten itibaren de enerjinin üretimi, dağıtımı ve satışları bu kurum (TEK) göre yapılması sağlanmıştır Bu dönemde de Türkiye'nin kurulu gücü 66386 MW, üretimi ise 26 milyar 552 milyon kWh olarak gerçekleşmiş, bu yıl elektriklenmiş köy sayısı % 61'e ulaşmıştır Bu yıllarda birde Çayırha Termik Santrali yapılmıştır 300MW 2 ünite sonradan 2000 yılında 2 ünite daha faliyete geçmiştir
1984 yılında kabul edilen 3096 sayılı yasa ile TEKin tekel statüsü kaldırılmış, yerli ve tanıdık olmayan Sermaye Şirketlerine imal tesisi hazırlamak veya mevcut üretim ve yayma tesislerinin mülkiyeti TEKda kalmak üzere işletme hakkı devralmak suretiyle faaliyette katılmak imkânı verilmiştir 12 Ağustos 1993'te TEK; ikiye ayrılarak üretim ve iletimden sorumluluk sahibi TEAŞ, dağıtımdan sorumlu TEDAŞ kurulmuştur
Bu dönemde Yapİşlet Devret (YİD) modeli ile kurulması kabul edilen imal tesislerinin finansmanının girişim sahiplerince sağlanması, üretilen tüm enerjinin TEK tarafından satın alınması benimsenmiştir 3096 sayılı yasa ile Özel sektöre üretim, iletim, yayılma ve ticaret yetkisi veren, YapişletDevret modeline, otoprodüktör (Kendi elektrik enerjisi ihtiyacını kendi ürettiği tesislerden karşılayan, ürettiği pozitif enerjiyi kamuya satan sanayi kuruluşları) uygulamasına ve mevcut tesislerin işletme hakkı devirlerine imkân sağlanmıştır 1996 yılında yalnızca yeni imal tesislerinin yapımı için Yapİşlet Modeli uygulamasına yönelik olarak 4283 sayılı yasa yayınlanmıştır
3 Mart 2001 tarihinde, 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve Kurulu (EPDK) oluşturulmuş olup piyasada etkinlik gösterecek olan işletmelerin bu kurum ve kurul ile düzenli çalışması öngörülmüştür Bu dönemde Türkiye Elektrik Imal ve İletim Anonim Şirketi (TEAŞ) üçe bölünerek;
1 Türkiye Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ)
2 Türkiye Elektrik Ticaret ve Vaat Anonim Şirketi (TETAŞ)
3 Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) kurulmuşlardır
2004 Yılında yapılan mevzuat değişikliği ile Devlet Su İşleri kontrolünde olan bütün HES'ler Elektrik İdaresine devredilmiştir Günümüzde elektrik satmak fiyatlarını hala devlet belirlemekte olup, son bir kaç yıldır değişikliğe uğramamıştır 55,5 avro sent cıvarında satmak (üreticinin) fiyatı belirlenmiş elektrik Avrupa'nın en ucuzu arasında yer almaktadırAncak sanayi şirketlerinin ödediği elektrik fiyatı kilovat başına 9 avro sent cıvarında olup, Japonya'dan sonradan en fiyatı yüksek elektrik fiyatıdır (Japonya'da 16 avro sent cıvarındadır)
Termik Santrallar
Termik Santraller ısı enerjisini elektrik enerjisine çeviren santrallerdir ve doğalgaz, taş kömürü, linyit, fuel oil gibi yakıtlar ile çalışırlar Elektrik Enerji Imal AŞ 2003 yılı sonu verilerine kadar toplam 216376 MW olan toplam kurlu gücün 91139 MWlık bölümü termik santrallerden oluşmaktadır Termik santrallerin kurulum maliyetleri düşük olmasına karşın kullanılan yakıtların pahalı olmasından dolayı termik santrallerden enerji üretmek maliyetlidir Özellikle doğalgaz, fuel oil gibi yakıtlar dışarıdan alındığı için termik santraller elektrik üretiminde bir bakıma dışa bağımlı olmaya neden oluyor
Türkiyedeki Termik Elektril Santralleri
18 Mart Çan Çanakkale Fuel OilMotorin
Afşin ElbistanA KahramanmaraşAfşin Fuel OilMotorin
Afşin ElbistanB KahramanmaraşAfşin Fuel OilMotorin
Aliağa İzmir Motorin
Ambarlı Doğalgaz İstanbul
Ambarlı FuelOil İstanbulAvcılarMotorin
Bursa Doğalgaz BursaOsmangazi
Çatalağzı ZonguldakÇatalağzı Fuel OilMotorin
Denizli Jeotermal DenizliSarayköy
Hamitabat Doğalgaz KırklareliLüleburgaz
Hopa ArtvinHopa Motorin
Kangal SivasKangal Fuel OilMotorin
Orhaneli BursaOrhaneli Fuel OilMotorin
Seyitömer KütahyaSeyitömer Fuel OilMotorin
SomaB ManisaSoma Fuel OilMotorin
TunçbilekB KütahyaTunçbilek Fuel OilMotorin
Türkiyede Yer Alan Hidrolik Santraller
Atatürk Baraji
Karayakaya Baraji
Oymapınar Baraji
Keban Baraji
Altınkaya Uğurlu Baraji
Hasnuğurlu Baraji
Bırecık Baraji
Gökçekaya Baraji
59 Sarıyar Baraji
510 Giz Baraji *
Türkiyede Nerelerde Elektrik Santral Var
Türkiye'de elektrik enerjisi, başta 1902 yılında Tarsus'ta kurulan bir hidroelektrik santral ile üretilmeye ve kullanılmaya başlanmıştır O dönemde, Tarsus Belediyesi'nde çalışan Avusturyalı Dörfler kadar, Berdan Nehri Bentbaşı mevkiinde kurulan hidroelektrik santralından, sudeğirmeni milinin transmisyon kayışı ile 2 kW'lık bir dinamoyu bağlanmasıyla, 15 Eylül 1902 tarihinde Tarsus'a elektrik sağlandı Üretilen elektrik enerjisi ile önce Tarsus'un sokakları aydınlatıldı Elektrikle aydınlanan birincil konutlar ise Müftüzade Vefalı Paşa (Vefalı Eliyeşil) ile Sorgu Hakimi Yakup Efendinin evleri oldu
1914 yılında birincil kayda değer elektrik üretim tesisi olarak Silahtarağa Termik Santralı hizmete girmiştir 14 Şubat 1914'te açılan bu tesis, idareli ömrünü tamamladığı 1983 yılına dek hizmet vermiştir
1930'lu yıllara değin Türkiye'deki elektrik çalışmaları, genelde yabancı işletmelerin elinde olan minik yerel santraller ve onların beslediği birbirlerinden öbür yerel bölüştürme şebekelerinin işletilmesi şeklinde olmuştur 1939 yılında tanıdık olmayan şirketlere verilmiş olan bu ayrıcalıklar devletleştirilerek çoğunlukla yayma hizmetleri belediyelere devredilmiştir Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1923 yılında, kurulu kuvvet 33 MW ve takvim üretim 45 milyon KWh iken; 1935 yılına gelindiğinde, kurulu güç 1262 MW, imal ise 213 milyon kWh, elektriklenmiş il sayısı ise 43'tür 1933 yılında 2301 sayılı Kanun ile İller Bankası kuruldu
1935 yılında, 2805 sayılı Kanun ile kurulan Etibankın 3 esas işlevinden biri elektrik işletmeciliği olarak düzenlenmiştir Yeniden benzer sene, 2804 sayılı Kanun ile Maden Muayene Arama (MTA), 2819 sayılı Kanun ile Elektrik İşleri Etüd İdaresi (EİEİ) kurulmuşlardır 1954 yılında Devlet Su İşleri (DSİ) kurulana kadar hidroelektrik tesis dahil tüm imal ve bölüştürme Etibank önderliğinde bu kuruluşların katkılarıyla yürütülmüş, küçük kapasiteli dizel ve hidrolik santraller ve çoğu sanayi kuruluşunun ve belediyelerin işlettiği dizel santraller ile şehirlerin elektrik ihtiyaçları karşılanmaya çalışılmıştır
1948 yılında, Silahtarağa Termik Santralından o güne en büyük tesis olan Zonguldak'daki Çatalağzı Termik Santralı devreye girmiş ve 1952 yılında 154 kV'luk bir Enerji nakil hattı ile İstanbul'a elektrik takviyesi yapılmıştır Bu Enerji nakil hattı, ulusal enerji sisteminin de (Enterkonnekte sistem) başlangıcını oluşturmuştur
1950'li yıllarda, Türkiye'nin kurulu gücü 4078 MW, takvim üretim ise 500 milyon kWh'a ulaşmıştır 1956 yılında 3 manâlı tesis milli elektrik sistemine bağlanmıştır Bunlar; Adana yakınlarında Seyhan Barajı ve HES, Ankara yakınlarındaki Sarıyar barajı ve HES ile Kütahya yakınlarındaki Tunçbilek Termik Santralı'dır
1956 yılında, Sarıyar Barajı birincil iki ünitesi toplam 80 MW zorlama ile hizmete girmesinden tam 14 yıl önce, 1942 yılında ABD de hizmete giren Grand Coulee Barajı 24 generatörlü 6180 MW gücünde idi Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyük elektirk projesi Atatürk Barajı 2400 MW gücündedir
1958 yılında Nazilli yakınlarında Kemer Barajı ve HES, 1959 yılında Kırşehir yakınlarında Hirfanlı Barajı ve HES, 1960 yılında Manisa yakınlarında Demirköprü Barajı ve HES o yıllarda kurulan hidroelektrik tesislerdir
1970 yılında 1312 sayılı yasa ile Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) belirlenmiş, Belediyeler ve İller Bankası dışarıda bütünlük sağlanmış, bir takım istisnalar dışında üretim, iletim ve bölüştürme tesislerinin yapım ve işletilmesi ile elektrik sektörünün planlanması tekel statüsüyle TEK'e verilmiştir Bu tarihte de kurulu zor 22349 MW, üretim ise 8 milyar 623 milyon kWh seviyelerine yükselmiş, ilk 380 kV Enerji Nakil Hattısisteme dahil edilmiştir 1970 yılında elektriklenmiş köy sayısı % 7'ye ulaşmıştı 1972 yılında, Türkiyenin o güne dek ki en büyük baraj ve HES'i olan Eskişehir yakınlarındaki 300 MW gücündeki Gökçekaya Barajı ve HES ile yine en büyük termik santral projesi olan Seyitömer Termik Santralı devreye alınmıştır 1975 yılında Fırat Nehri üzerindeki inşaa edilen Keban Barajı, 1330 MW'lık kapasitesi ile o yıla değin kurulan tüm barajlı santralerin toplamından daha büyük kurulu güce sahipti
Türkiye kurulu gücü 1980 yılında 51187MW'a üretimi ise 23 milyar 275 milyon kWh kapasitesine ulaşmıştır 1982 yılında Belediyeler ve Birliklerin ellerindeki elektrik tesisleri TEK'e devredilmiştir Bu tarihten itibaren de enerjinin üretimi, dağıtımı ve satışları bu kurum (TEK) göre yapılması sağlanmıştır Bu dönemde de Türkiye'nin kurulu gücü 66386 MW, üretimi ise 26 milyar 552 milyon kWh olarak gerçekleşmiş, bu yıl elektriklenmiş köy sayısı % 61'e ulaşmıştır Bu yıllarda birde Çayırha Termik Santrali yapılmıştır 300MW 2 ünite sonradan 2000 yılında 2 ünite daha faliyete geçmiştir
1984 yılında kabul edilen 3096 sayılı yasa ile TEKin tekel statüsü kaldırılmış, yerli ve tanıdık olmayan Sermaye Şirketlerine imal tesisi hazırlamak veya mevcut üretim ve yayma tesislerinin mülkiyeti TEKda kalmak üzere işletme hakkı devralmak suretiyle faaliyette katılmak imkânı verilmiştir 12 Ağustos 1993'te TEK; ikiye ayrılarak üretim ve iletimden sorumluluk sahibi TEAŞ, dağıtımdan sorumlu TEDAŞ kurulmuştur
Bu dönemde Yapİşlet Devret (YİD) modeli ile kurulması kabul edilen imal tesislerinin finansmanının girişim sahiplerince sağlanması, üretilen tüm enerjinin TEK tarafından satın alınması benimsenmiştir 3096 sayılı yasa ile Özel sektöre üretim, iletim, yayılma ve ticaret yetkisi veren, YapişletDevret modeline, otoprodüktör (Kendi elektrik enerjisi ihtiyacını kendi ürettiği tesislerden karşılayan, ürettiği pozitif enerjiyi kamuya satan sanayi kuruluşları) uygulamasına ve mevcut tesislerin işletme hakkı devirlerine imkân sağlanmıştır 1996 yılında yalnızca yeni imal tesislerinin yapımı için Yapİşlet Modeli uygulamasına yönelik olarak 4283 sayılı yasa yayınlanmıştır
3 Mart 2001 tarihinde, 4628 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve Kurulu (EPDK) oluşturulmuş olup piyasada etkinlik gösterecek olan işletmelerin bu kurum ve kurul ile düzenli çalışması öngörülmüştür Bu dönemde Türkiye Elektrik Imal ve İletim Anonim Şirketi (TEAŞ) üçe bölünerek;
1 Türkiye Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ)
2 Türkiye Elektrik Ticaret ve Vaat Anonim Şirketi (TETAŞ)
3 Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) kurulmuşlardır
2004 Yılında yapılan mevzuat değişikliği ile Devlet Su İşleri kontrolünde olan bütün HES'ler Elektrik İdaresine devredilmiştir Günümüzde elektrik satmak fiyatlarını hala devlet belirlemekte olup, son bir kaç yıldır değişikliğe uğramamıştır 55,5 avro sent cıvarında satmak (üreticinin) fiyatı belirlenmiş elektrik Avrupa'nın en ucuzu arasında yer almaktadırAncak sanayi şirketlerinin ödediği elektrik fiyatı kilovat başına 9 avro sent cıvarında olup, Japonya'dan sonradan en fiyatı yüksek elektrik fiyatıdır (Japonya'da 16 avro sent cıvarındadır)
Termik Santrallar
Termik Santraller ısı enerjisini elektrik enerjisine çeviren santrallerdir ve doğalgaz, taş kömürü, linyit, fuel oil gibi yakıtlar ile çalışırlar Elektrik Enerji Imal AŞ 2003 yılı sonu verilerine kadar toplam 216376 MW olan toplam kurlu gücün 91139 MWlık bölümü termik santrallerden oluşmaktadır Termik santrallerin kurulum maliyetleri düşük olmasına karşın kullanılan yakıtların pahalı olmasından dolayı termik santrallerden enerji üretmek maliyetlidir Özellikle doğalgaz, fuel oil gibi yakıtlar dışarıdan alındığı için termik santraller elektrik üretiminde bir bakıma dışa bağımlı olmaya neden oluyor
Türkiyedeki Termik Elektril Santralleri
18 Mart Çan Çanakkale Fuel OilMotorin
Afşin ElbistanA KahramanmaraşAfşin Fuel OilMotorin
Afşin ElbistanB KahramanmaraşAfşin Fuel OilMotorin
Aliağa İzmir Motorin
Ambarlı Doğalgaz İstanbul
Ambarlı FuelOil İstanbulAvcılarMotorin
Bursa Doğalgaz BursaOsmangazi
Çatalağzı ZonguldakÇatalağzı Fuel OilMotorin
Denizli Jeotermal DenizliSarayköy
Hamitabat Doğalgaz KırklareliLüleburgaz
Hopa ArtvinHopa Motorin
Kangal SivasKangal Fuel OilMotorin
Orhaneli BursaOrhaneli Fuel OilMotorin
Seyitömer KütahyaSeyitömer Fuel OilMotorin
SomaB ManisaSoma Fuel OilMotorin
TunçbilekB KütahyaTunçbilek Fuel OilMotorin
Türkiyede Yer Alan Hidrolik Santraller
Atatürk Baraji
Karayakaya Baraji
Oymapınar Baraji
Keban Baraji
Altınkaya Uğurlu Baraji
Hasnuğurlu Baraji
Bırecık Baraji
Gökçekaya Baraji
59 Sarıyar Baraji
510 Giz Baraji *