Ülkemizde Işık Kirliliğini Önlemek İçin Neler Yapılabilir,
IŞIK KİRLİLİĞİ IHMALKÂRLIK EDİLEN PROBLEM Gözlerinizi kısarak yolu görmeye çalıştınız mı? Bunun niçin böyle olduğunu hiç merak ettiniz mi? Emin oysa tüm bu güçlü ve görmeyi engelleyecek derecede gözü rahatsız eden ışıklar uygarlığın vazgeçilmez bir parçasını oluşturur Eatontown Çevre Komisyonu, ışık kirliliğinin nedenlerini araştırdıktan daha sonra, bu sorunları yaşamadan iyi bir şekilde dış aydınlatmanın sağlanabileceğini buldu sonuç olarak Eatontown, boşboğaz ışığı azaltarak yol güvenliği ve genel anlamda güvenliği sağlamayı hedef edinen ayrıntılı bir dış ışıklandırma metodunu benimsedi ENERJİ TASARRUFU Bir çok dış aydınlatma sistemi ayrı yollarla gereğinden fazla enerji harcar Bu yollar: fazla aydınlatma, akıcı sıralanmamış veya siperli ışıklandırma teçhizatı, yetersiz ışık kaynağı AŞIRI AYDINLATMA Kuzey Amerika Işıklandırma Mühendisleri Birliği ( IES ) çevre aydınlatma ışık düzeylerinin belirtildiği, aydınlatma endüstrisi ile ilgili önerilerin yer aldığı yayınları yayımlar Bu önerilerin güvenli ve yerinde olduğunu ve belirtilen ışık düzeylerinin aşılmaması gerektiğini düşünmekteyiz Gözlerimiz zahmetsizce harmoni sağladığı ve ışık parlaklığı aynı göründüğü için ışık miktarını arttırmak enerjiyi boşa kullanmaktan başka bir şey değildir Park alanları kapanış saatlerinden daha sonra yakma düzeyleri azaltılmadığı takdirde diğer bir enerji kaybına yol açar IES, gece yapılacak işlerin eksik olduğu zamanlarda güvenliği temin etmek için aydınlatma seviyesinin azaltılmasını önermektedir Bu, yakındaki binaların girişlerindeki veya başka önemli noktalardaki ışıklar açık bırakılıp diğerleri kapatılarak kolayca sağlanabilir SİPERSİZ AYDINLATMA TEÇHİZATI Sipersiz ışık teçhizatı genel olarak “cutoff olarak adlandırılır Noncutoff ışık teçhizatı kullanıldığında kuvvetli ışık genellikle sürücünün manzara alanını aydınlatır “Luminance yol yüzeyinden ya da bir nesneye çarpıp yansıyarak gözümüze ulaşan ışınlara denir IES, enerjik ışık göze ulaştığında, gözün içindeki başı abes ışınların gizleyici bir ışık oluşturduğunu ve böylece de sürücünün görme yetisinin zayıfladığını açıklama etmektedir Bütün “cutoff aydınlatma teçhizatı göstermek bariz bir biçimde göze zinde ışık gönderimini engellemek ve bu sayede engelleyici ışık etkisini azaltıp iyi görmeyi sağlamaktadır Projektör tipi ışıklandırma teçhizatları akıcı sıralanmamışsa ya da yerinde siperler yerleştirilmemişse büyük miktarlarda ışık kirliliğine yol açarlar Duvara yerleştirilen projektörler yönsel teftiş yapamazlar ve çevre aydınlatmasında tercih edilme ihtimalleri çok düşüktür Direğe ya da binaya yerinde biçimde monte edilmediği takdirde belirlenmiş alanlardan yukarıya ya da bu alanların yanlarına bile daha fazla ışık verebilirler Çevre ışıklandırma cihazlarının tasarımında kriter hedef nesneye veya yüzeye ulaşan ışıktır (yol yüzeyine veya park alanına ulaşan ışık ) Buna karşın IES, “insan gözünün kaldırıma çarpan ışığı göremediğini, yalnızca kendi doğrultusunda yansıyan ışığa tepki verebildiğini açıklama eder Ortamda kuvvetli bir ışık olduğunda engelleyici ışık etkisi bu ışığın tümünü görmemize mani olur Diğer bir değişle, dinç ışık nedeniyle göremediğimiz ışığı üretmek için gereksiz yere fazla enerji harcarız Gözü rahatsız eden daha eksik parlak ışıklardan bile, mümkünse sakınılmalıdır IES, “gözü rahatsız eden ışığın sürücünün kusur yapmasına yol açabilecek yorgunluklara niçin olduğunu belirtir EKSIK IŞIK KAYNAĞI Aydınlatmada en yerinde lambayı göstermek etkin enerji kullanımını arttırır Mesela park yeri aydınlatmalarında yüksek basınçlı sodyum ( HPS ) lambaları yerine metal halide lambaları seçim edilir Çünkü HPS gerekenden %30 – 50 daha artı enerji harcar HPS yerine civanın gaz halinde olduğu lambalar seçim edildiğinde ise enerji tüketimi % 150 artar MASRAFLARI AZALTMA Siperli ışıklar kullanılarak iyi planlanmış ışıklandırma sistemlerinin maliyeti kötü tasarlanmış olanlardan öyle de pozitif değildir Gerçekte ışık kirliliğini azaltmak para tasarrufu bile sağlayabilir Uluslararası Karanlık Gökyüzü Birliği ( IDA ) ışık kirliliği ile savaşan bir örgüttür IDA ’nın iddiasına göre her yıl bir milyar dolar tutarında pozitif enerji gereksizce harcanmaktadır Çözüm fazla ışık değil, gerektiği değin ışıktır Suç oranı artmasına rağmen şehirlerin ve kasabaların ışıklandırma düzeyleri hiçbir süre arttırılmamıştır Günümüzde çevre aydınlatmasında kullanılan enerji miktarı 16 ve 17 yüzyıllarda yakıt tüketiminde olduğu gibi tez artmaktadır Azıcık ışık iyiyse, daha fazlası daha iyidir düşüncesi oldukça yaygındır Konut güvenliğinde kullanılan yakma sistemlerindeki indirim reklamları ve konut eşyaları satan mağazaların reklamları biz tüketicileri bol miktarda etkilemektedir Bu ışıklandırma teçhizatının bir kısmı enerjiden tasarruf sağlarken, büyük bir kısmı pozitif enerji harcamaktadır Bazısının yönsel kontrol özelliği varken, birçoğunun yoktur Yakma kuvveti yüksek aydınlık ışıklar alacakaranlıktan şafağa dek sözde konut güvenliği sağlarken evinize gelen davetsiz misafirler bu ışıkların oluşturduğu büyük gölgelerde zahmetsizce saklanabilmektedirler Güvende elde etmek ve kendini güvende hissetmek aynı şey değildir PROJEKTÖRLERİNİ KİRALAYAN ELEKTRİK ŞİRKETLERİ Elektrik hizmeti veren şirketler yolar üzerinde bulunan elektrik direklerine projektör belirlemek da dahil elde etmek üzere alacakaranlıktan şafağa aydınlatmalı emniyet sistemi kiralama programına başlamışlardır Bu programda şu sorunlarla karşılaşılmıştır: 1 Dinç veya aşırı ışık çoğunlukla söz konusu yola yakın ya da ekli yollardan ve özel mülklerden görülmektedir Özellikle fırtınalı havada rüzgar camları buğulandığında bu enerjik ışığın güvenli olmayan olabileceğini söyleyebiliriz 2 Şirketin elektrik direklerinin yerleri sebebiyle ışığın ahenkli dağılımı hiçbir süre sağlanamamaktadır 3 Bu projektörle çoğunlukla mevcut park yeri ışıklarının enerji tüketimini, toplamda IES ’nin önerdiği yakma düzeyini geçecek değin arttırırlar JCP & L EATONTOWN ARAYÜZÜ Jersey Central Power & Light Eatontown ’da sokak aydınlatmasında sadece bütün “cutoff Kobra Başlı yakma cihazlarını kullanmaya karar vermiştir Bu karar tamamen, Seattle, Boulder, Charlotte ve Kuzey Carolina gibi şehirlerde yer alan öteki elektrik şirketleri ile iyi ilişkiler içinde yer alan JCP, cadde lambalarını siperli ayla dönüştüren birkaç işyeri arasına girdi Eatontown ’daki kiralanmış projektörleri göze çarpan ederek JCP & L yeni çevre aydınlatma talimatında bulunan şartlara uyacağını ve bu şartlara uymayan kurulumları düzelteceğini söylemiştir Bu karardan duyduğumuz memnuniyeti belirtir ve diğer belediyelerin de benzer hassasiyeti göstermelerini dileriz HÜKÜMET POLİTİKALARI New Jersey Otoyol İşletmesi iyi görünüm sağlamak için tam “cutoff ışıklandırma sistemi kullanmaktadır; lakin New Jersey Taşıma Departmanı kullanmamaktadır Işık kuvvetinin azaltılması henüz New Jersey Nakliye Departmanı ’nın yol aydınlatma politikasının bir parçası değildir New Jersey Çevre Koruma Departmanı yapı içi aydınlatmada enerji tasarrufu sağlayacak bir program yapmıştır; fakat benzer program dış aydınlatmayı kapsamamaktadır NEW JERSEY IŞIK KİRLİLİĞİ ÇALIŞMA KOMİSYONU New Jersey Işık Kirliliği Çalışma Komisyonu 2002 yılı boyunca bu sorunları inceleyecektir Komite bambaşka kurum ve kuruluşları temsilen katılan 13 üyeden oluşacaktır 4 vekil önde gelen Devlet Departmanlarının temsilen, 9 aza de özel sektörü temsilen komisyona katılacaktır Alt ama 3 temsilci New Jersey ’deki elektrik şirketlerini temsilen, diğerleri de çevre, IES, yakma endüstrisi kanun uygulayıcıları, meslek dünyası ve gökbilim bölümünü temsilen katılacaktır Komisyonun gündeminin Eatontown Çevre Aydınlatma Talimatı da dahil almak üzere dağıtılmış tedbirleri ciddiyetle değerlendireceğini umuyoruz New Jersey ’deki ışık kirliliğini azaltmak şiddet bir iş değildir Çünkü benzer sorunu yaşamış başka bölgelerde bu sorun aşılmıştır Gökbilim araştırmalarını engelleyen aşırı ışığı eksilmek için Arizona ve California eyaletlerinde ışık kirliliği yasaları oluşturulmuş ve bu yasalar yürürlüğe girmiştir Gökyüzündeki ışık kirliliğinin azaltılmasının enerji tasarrufu ve yol görüşünün artması gibi yararları ortaya çıkmıştır Şayet de çevre aydınlatmasında kullanılan enerji, toplam enerji tüketiminin çok minik bir kısmını oluşturduğu için çevre kirliliği olarak ışık kirliliği başlıca göz ardı edilmektedir Çevreyi korkutma eden bir fazla sorun olduğunun bilincindeyiz Bu kirliliklerin çoğunu ortadan uyandırmak keza fazla güç keza de fazla pahalıdır Bu yüzden de biz değişimi açmak için en kolayından başlayalım; ışığı gereği dek kullanalım, müsriflik etmeyelim YOK OLAN GECE Işık Kirliliği İle Yok Edilen Gece Karanlığı Çocukken kampı gittiğimizde, arkadaşlarımla, gökyüzünde hangi takım yıldız kümesine ait olduğunu ayrım edemediğimiz bir fazla yıldız ve ışık yolu gibi görünen Samanyolu ’nu görebiliyorduk öyle karanlık oluyordu oysa, gözünüzün dibine soksanız bile elinizi göremiyordunuz “Venüs ’deri yansıyan ışıkla yerde gölgemiz oluştu diyerek iddiaya girebiliyorduk Aramızdan uğurlu olanlar çocukluklarında böyle iddialarda bulunabiliyordu, lakin, derece derece geceleri gökyüzünü izlemek imkansızlaşıyor Çok değil yalnızca bir kuşak önce çoğumuz Samanyolu ’nu evlerinin arkadaki bahçelerinden göre biliyorlardı Lakin hemen kullanımları gittikçe artan çevre yakma cihazları bu kıymetli doğal güzellikleri özellikle de gece karanlığını ortadan uyandırmak üzere Yanlış tatbik sonucu ortaya meydana çıkan ışık kirliliği, kirlilikler aralarında en kolay üstesinden gelinebilecek olan kirliliktir Amerika Birleşik Devletlerindeki elektrik tüketiminin % 25 ’i ( şimdiye kadarki hava kirliliğinin nedenlerinde %1 ’i ) aydınlatmadan kaynaklanmaktadır Eğer enerji itinalı kullanıldığı takdirde yılda 2 milyar dolar ve milyonlarca ton kömür tasarruf edilmiş olacaktır Sadece kayda değer alanlarda, gerektiğinde enerji tasarrufu karşılayan, aşağı çevrilmiş, bütün “cutoff“ ışıklandırma cihazlarını kullanın Bu kolay cihazlar pozitif enerji tüketimini ortadan kaldıracak, sera etkisi yapan zehirli gazların oluşumunu engelleyecek ve güvenliğinizi tehlikeye atmadan PARA TASARRUFU yapmanızı sağlayacaktır Musluklarınızın sabaha kadar akmasına izin vermediniz herhalde peki ya aydınlatma cihazınızdan çıkan ışığın gökyüzünü giderek harcanmasına? Hepimiz vatandaş olarak yüksek vergiler ödüyor ve ürün masraflarını karşılıyoruz Bir fazla ülkede elektrik talebi kısıtlanırken, elektrik şirketleri bizim artı enerji tüketimimizden kar sağlamaktadırlar SUÇLULAR Fena Planlanmış Cadde Lambaları Bir dahaki sefere gece geç vakitte meydana çıkan haberleri izlediğinizde TV kanallarının kullandığı “kule kamerası haberlerini izleyin Daha Sonra kendinize şu basit iki soruyu sorun: Gece olduğu halde hava niçin karanlık yok de turuncu? Ve niçin binanın kulesinin tepesinden millerce öteden zahmetsizce görülebilen bu değin çok ışık var? Kobra stili ve daha kötüsü acorn stili yıllarca öncesine ait eski yakma cihazları ışıklarının büyük kısmını düşüncesiz bir şekilde gökyüzüne gönderirler Bu konuda hassas şehirler ise yakma sistemlerini değiştirirlerken enerji tasarrufu karşılayan bütün “cutoff tasarımını tercih etmişlerdir 24 Saat Açık Hizmet İstasyonları Çoğu benzinlik 30, 40, 50 veya daha aydınlık halojen aydınlatma cihazları kullanmakta ve cihazların yaydığı ışık millerce öteden kolayca görülmektedir Işığı saklamak için tasarlanan “canopiese karşın aynı sorun yaşanmaktadır Güvenliği karşılamak maskesi aşağıda yapılmaktadır Bu reklamlarla halk mumun cazibesine kapılıp civarda dönen pervane yerine konmaktadırlar Bir benzinlik talimatlarda kayıtlı ve kanuna yerinde bir şekilde tabelasını hazırlayıp aydınlatabilir ve böylece enerji tasarrufu sağlayabilir Ama karşı caddedeki benzin istasyonu ondan daha artı ışık kullanırsa daha fazla herif çekebilir sonuç olarak şehriniz ışık ve renk cümbüşü içinde karanlığı kaybeder Daha aydınlık daha iyi demek değildir Not : Mıcanton ’da Michigan caddesinde yeni bir Citgo benzin istasyonu açıldı İstasyondaki tuvaletin gözü rahatsız etmeyen ışıkları ve her pompanın başında sadece bir ışık bulunması insana işte olması gerektiği kadar ışık kullanan mükemmel bir benzinlik dedirtiyor! Işıklandırma konusunda ne değin hassas ve sorumluluk sahibi bir firmaMichigan ve Haggerty ’deki diğer bir benzinlik da aydınlık ışıklarını siperlikli ışıklandırma cihazlarıyla değiştirerek benzer hassasiyeti gösterdi Oteller Gece uyumak için bir otel gitmiyor muyuz? Peki öyleyse niçin otel zincirleri, otel binalarının dışına enerjik ışık veren projektörler yerleştiriyorlar? Çoğunlukla körler iyi bir uyku sürüklemek için odalarındaki ışığı kapatmazlar ve karanlığa ihtiyaç duymazlar Enerji tasarrufu sağlayan siperli güvenlik lambaları, gerektiği değin aydınlatılmış tabelaları ama lütfen daha fazlasını yapmayın Bu uygulamaya devam etmek, sağ duyuya karşı gelmek olur Yapı Dekorasyonu Göstermelikk bir tuğla duvarı aydınlatmak, günah işlemekten diğer bir şey değildir Lütfen bunu yapmayı bırakın Binanın hoş olduğunu hepimiz biliyoruz çünkü onu gündüz görebiliyoruz Projektörlerle bayrak parlatmak ise bütün anlamıyla vatanını sevmemek emek Enerji kayıplarının çoğu (% 95) bu şekilde ortaya çıkmakta Geceleri bayrakları indirin Otomobil Galerileri Ve Park Yerleri Park yerine park edilse bile bir otomobil kirliliğe yol açar Gecenin 2 ’sinde hayalinizdeki arabayı görmek için galerilerine gideceğinizi düşünenler halojen lambalarla vitrinlerini ayrıntılarıyla aydınlatırlar Siz veya diğer yalnız bir baykuş vitrinin önünden geçerken arabalara bakabilir diye umut ederler Aynı durum park alanları için de geçerlidir Yalnızca ışıkları kapatacak ve gece boyunca manâsız kaldırımları aydınlatmayarak para tasarrufu yapabilirsiniz Eski Kalıntı yakacak kullanarak çevre kirliliğine sebep olan lambaları da lütfen kapatın “Güvensizlik Aydınlatması Bahçesindeki lambayı sabaha kadar kapatmayan asap bozucu bir komşunuz mu var? (veya siz mi böyle yapıyorsunuz?) Hareket saptayıcı lamba kullanın işe yaradığını göreceksiniz Gecenin %99 ’unda kapalı durur Düşünceli olun ve ışığın düzeyini yükseltmeyin Bir hatırlatma – soygunlar başlıca gündüz siz işteyken olur Işıkla başkasının arazisine tecavüz engellenmesi gereken bir davranıştır Bu kuralın uygulanması için komşunuzu uyarın ’ Burada sadece birkaç örnek verildi Daha pek fazla var ama ( spor merkezlerinden ve bilboardlardan bahsettik mi?) amacımız insanları ışık kirliliğinden haber vermek ve bu sorunu çözmek için harekete geçilmesini sağlamaktı Sizin de yardımınıza ihtiyacımız var! Meslek sektörünüzden sorumluluk sahibi yetkililerle ve devlet görevlileriyle irtibata geçerek onları bu sorundan farkında olan ediniz Gün ışığı tasarrufu – yaz saati uygulaması 1970 ’lerde yapılmıştır Bu uygulamanın amacı saatleri ileri alarak gün ışığından daha pozitif yararlanılmasını sağlamaktır Bu akılcı başvuru günümüz toplumlarında oradan kalkmak üzeredir Yeni İngiltere Işık Kirliliği Danışma Grubu Proje : Siyah Gökyüzü Michiganlı Gençleri Işık Kirliliği Konusunda Eğitme Michigan Uzay Konsorsiyumu tarafından kurulan EMU Fizik ve Gökbilim Işık Kirliliği Eğitimi Programı Michigan Uzay Bağışları Konsorsiyumu, öğrencileri ve lokal devlet görevlilerini çevrelerindeki fena yakma sistemleri konusunda bilgilendirmek, harekete geçmeye teşvik etmek için yürütülen millet eğitim programımızı cömertçe finanse etmiştir Aranjör kurumu hiçbir masrafa sokmayacak şekilde eğitim programı okullarda yürütülmektedir Her sunum 30 – 45 dakikalık sözde formal ders eklinde yapılmakta ve katılımcılar, kaynaklar tanımlanırken ve sebepler belirlenirken derse katılmaları istenmektedir Katılımcılar eğitim programı zarfında ışıklandırma için gereken elektriğin üretiminde ve dağıtımında harcanan çabaları görmekte ve insan ırkının dünyayı nasıl değiştirdiğinin farkına varmaktadırlar Bu programın genel amacı, adeta herkesi etkileyen bir sorunun çözümü için harekete geçmeleri konusunda katılımcıları özendirme etme ve her bir bireyin daha iyi bir çevrede yaşamamız için neler yapması gerektiğini göstermektedir Artı Işık Kullanımıyla İlgili Birkaç Lokal Misal Michigan Canton ’da Ford yolu Manzarayı güzelleştirmesi ve etrafı aydınlatması düşünülen bu sevimli “acorn tipi lambalar donuk ve zinde ışıklarıyla hareket halindeki arabaların görülmesini zorlaştırmakta ve ışıklarının %70 aydınlatılması gereken yer başka olduğu halde gökyüzünü aydınlatmakta bununla birlikte bu lambalar büyük indirim mağazasına, alışveriş merkezine, tiyatro binasına ve süpermarkete de oldukça yakın Bu lambalar Ann Arbor, Belleville, Oxford, Wayne gibi kasabalarda da yaygınca kullanılmaktadır şehir merkezini ışıklarla zenginleştirmek için ısrarla korunan muhafazakar bir davranış gibi görünmektedir Fazla enerji harcayan lambaların montaj planlarının uygulanıp uygulanmadığını belediyenizle denetim edin – Vatandaşların birçok bu cins lambalar kurulana kadar sorunu göz ardı ederler Kötü tasarlanmış (elektrikli) lambalar heba edilen vergiler listesinde üst sıralarda bulunur Onlar yalnızca gün ışığında “victorian görünürler Ama geceleri bir zamanlar kullanılan tepe ışıklı gaz lambalarının yaydığı ışıktan kat kat zinde bir ışık yayarlar Sipersiz ışık gözü kamaştırır, ışığı abajuru olmayan çıplak ampulün yaydığı ışığa benzer Çoğunlukla geceleri ışıkların açıldığı saatlerde işyerleri kapalı olduğu halde ve yayalar çoktan evlerine gitmiş oldukları halde “yayalara ait odaklı lamba olarak satılırlar Modern “victorian stili lambalarla okumuş bir caddede otomobil kullanabilmek için sürücünün gözlerini en ince ayrıntısına kadar kısması gerekir!! Tucson, Az ve lokal olarak da Brighton Township, M1 yasalara uyarak elektrik enerjisini tasarruflu kullanmışlar ve bu sorunun üstesinden gelmişlerdir Los Angeles şehri LCA sokak lambalarının çoğunu tam “cutoff siperli lambalarla değiştirmişti ve sonuçtan epeyce memnundur Detroit Metropolitan Havalimanı pistinin güneyinde Vining ’te yer alan Eureka yolunun aydınlatma sistemine bir bakıldığında aydınlatmanın nasıl olması gerektiğini görülebilir (uçak pistine yaklaşıldığında lambalar tam anlamıyla siperli yapılmıştır)Bütün aksine Las Vegas NV ise tabelalarının aydınlatılması için günde bir milyon dolar harcamaktadır Pensilvanya ’da Gettysburg Kolejinde yer alan tam “cutoff bir lamba bulunmaktadır Daha fazla kötü haber Michigan Wayne ’de ArabaKamyon fabrikasıyükleme alanını fazla derecede aydınlatan düzinelerce sipersiz “globe tipi lambalarla birlikte enerjik ışık yayan park yakma projektörleri ve panoları asgari 10 eksen uzak fark edilebilmektedir –Michigan Wayne ’de fena aydınlatmanın yol açtığı ışık kirliliğini açıkça göstermektedir!! Bu bölgede fabrika atıklarıyla ve fabrika bacalarından meydana çıkan dumanın yol açacağı kirliliği azaltmak için zorunlu kanunlar koyulmuş ama ışık kirliliği ve ışık kirliliğinin çevre üzerindeki etkisinin yol açacağı sorunlar göz ardı edilmiştir Michigan Canton ’da bir fast food restoranı ve yakıt istasyonuGece geç vakite değin açık kalan dükkanlar, fast food restoranları, otomobil galerileri, atletizm sahaları ve 24 saat açık benzin istasyonları ışık kirliliğine azami katkıda bulunanlardır İki işletme de bir millik alanı aracısız olarak alanı ışıklarıyla etkilemektedirler Restoranı ve etrafındaki alanı fazla aydınlatan ışık, lamba sayısı azaltılarak ve lambaları yanlar yerine aşağıya çevrilerek bu problem kolayca çözülebilir Benzin istasyonundaki lambalara bütün “cutoff siper akılarak parlaklık yarıya indirilebilir! Canton ’daki küçük bir servis istasyonunda 55 ’deri artı zinde ışık veren lamba vardı Onun yanındaki istasyonun ise 44 lambası vardı Bu koşul güvenlikten çok pazarlama taktiğiyle ilgilidir aydınlık ışık müşterinin ilgisini çeker Şüphesiz onlara da yardım edeceğiz!! Işık Kirliliğiyle İlgili Lokal Talimatlar ve Eyalet Kanunu Michigan “House Yasa Tasarısı 4254 Işık kirliliğiyle ilgilenecek bir çalışma komitesi (derhal başka bir komite!) çağrıda bulunan iyi hazırlanmamış 4254 sayılı yasa tasarısı, Enerji ve Teknoloji Senato Komitesinde bir vakit beklemiş sonradan da yazılı şekli komiteden geçmemiştir Buna karşılık ışık kirliliği varlığını sürdürmektedir ve hükümet yetkililerinin bu sorunla eskisinden daha fazla ilgilenmeleri gerekmekte Amerikada çoğu eyalette zinde ışığın yol açtığı kirliliği engelleyici yasa yürürlüktedir Bu eyaletler: New Meksico, Maine, Arizona ve (daha yeni) Connecticut Zengin kaynakları yer alan ve bir turist cenneti olan Michigan eyaletinin de aynı yasayı yürürlüğe geçirmesi gereklidir ULUSLARARASI KARANLIK GÖKYÜZÜ BİRLİĞİ Milletlerarası Karanlık Gökyüzü Birliği ’nin üyesi olan ve kendilerini bu işe admış bir grup artan bir şekilde büyüyen bu probleme tartı verilmesi ve çözüm için harekete geçilmesi için çağrıda bulunmaktadırlar Austin (Teksas) Astronomi Topluluğu size bölgenizdeki ışık kirliliğini ölçme şansı veriyor Müşterek uğraş ödülü Allen Parkı Mİchigan Parkı caddesi iş yeri bölgesi Gerekenden artı lamba olmasına rağmen en azından lambaların tümü siperli ve altında dönük Lamba ayağı ve başı modaya uygun Siperli lambaların kullanılması ve bu nedenle enerji tasarrufunun sağlanması günümüzde istisna haline geldi Ucuz enerji israfı arttırır Gökyüzü çok aydınlıkken Işıklar yalnızca gökyüzünün karanlığını boğmakla kalmaz, yaşamlarını devam etmek için gece karanlığında oraya çıkan kuşların ve öteki hayvanların da dengesini bozar Gitgide Artarak 24 saat kurnaz kalan bir toplum haline dönüştüğümüz halde insan ırkı olarak biz de geceyi yaşamak ihtiyacı içindeyiz ve geceyi yaşayamadığımız takdirde bizim de vücudumuzun dengesi bozulur Işık kirliliğinin bedelini, geceleri uyuyamamaktan, çevre kirliliğine kadar birçok alanda yaşayarak ödemekteyiz Bu değişikliğin tabi ürünü gece karanlığının yok edilmesidir Bu yüzden de çevre aydınlatmada kullanılacak lambaların her biri dikkatle seçilmeli ve yerleştirilmelidir Bu konuya daha fazla siklet verilmelidir Lambaların siperlerini aşağıda döndürmek ve lambaların yerleştirileceği alanları dikkatle tercih etmek bangır bangır çalan bir stereo pikabın ışıklı görüntüsüne eşit enerjik ışığı azaltacaktır Bunu aklınızda tutarak ve başkalarına da hatırlatarak gece karanlığını korumak için üzerinize düşeni yapmış oluruz Gerektiği değin ışık veren lambaları uygulamak seçim edilmelidir Unutmayalım ancak “bazılarımız karanlığı sever IŞIK KİRLİLİĞİ Işık kirliliği nedir? Clinton ışıklandırma talimatı Işık kirliliğini anlatmanın en iyi yolu birkaç örnek devretmek Otobanda veya şehir içi yolda araba kullanırken sokak ya da yol lambalarına yaklaştığınızda gözlerinizi kısmak zorunda kalıyor musunuz? Geceleri rahatça uyuyabilmeniz için evinizin karanlık olması gereken bölümünü cadde lambasının pencereden giren ışıkları aydınlatıyor mu? Komşularınız evlerinin arkasındaki ışığı yakıp arkadaki bahçenizi aydınlatıyorlar mı? Bulutlu bir gecede gökyüzüne baktığınızda bulutları görebiliyor musunuz? Bu sorulardan herhangi birine “evet demişseniz ışık kirliliğini yaşamışsınız demektir Fena aydınlatmanın negatif etkileri nelerdir? A Şehri kaplayan gökyüzünün aşırı aydınlatılması: NYC ’den yalnızca 50 dingil uzakta olmamız kırsal bölgede olduğumuz anlamına gelmiyor artık Etrafınıza bir bakın! Şehrin parlak ışıkları Hunterdon ’un kırsal görünümünü ve gökyüzü manzarasını yok ediyor Bulutlarda yaşamıyoruz Bu yüzden de onları aydınlatmamıza gerek değil B Aracısız gelen dinç ışık: Aracısız Olarak gelen güçlü ışık, gösterme alanındaki sipersiz ışık kaynaklarından yayılan eksik ışığın gözü rahatsız ederek görme yetisini azaltması olarak tanımlanır Işık kaynağı yerine etkisi görülmelidir “Aracısız gelen dinç ışık tamlaması yerine “güçlü ışık tamlamasını kullanmamız daha pratiktir Kuvvetli ışık tanımı şu kavrayış gelir: sipersiz bir lamba veya yakma gücü fazla yüksek bir ışığın bulunduğu bölgede gözlerinizin kamaşmasına neden olan ışıktır Buna rağmen genelde bir ışığın yakınındayken ast oysa de bu parametreleri göreceksiniz Bu yüzden de akla uygun bir tasvir yerine getirmek gerekirse de “görüşü sınırlayan ışık çağrıda bulunmak tatmin edici olacaktır C Işıkla arazi ihlali: Işıkla arazi ihlali başka bir ışıktan gelen ve mülkünüzü aydınlatıp sizi olumsuz etkileyen ışıkla yapılan ihlale denir Bu ışık gece pencerenizin camından geçerek evinizi aydınlatan bir sokak lambasından da gelebilir, komşunuzun sabaha değin yakıp arka bahçenizi aydınlatan ışığından da gelebilir Nereden gelirse gelsin bu ışık fazla rahatsız edicidir D Çevre : Lambalardan ve projektörlerden yayılan fazla ışığın tümü bizi kötü görünen karmaşık bir çevre içinde yaşamak zorunda bırakır Gündüz gördüğümüz gibi iyi görünen bir çevre oluşturmak için büyük uğraş harcarız Fena çevre koşulları günümüzde stresin nedenlerinden biridir Unutmayın ki gece de çevrenin bir parçasıdır E Boşa harcanan enerji : Fena yakma, gerekmeyen ya da istenmeyen yerlerin aydınlatılması, yetkisiz ışık kaynaklarının ve tasarımlarının kullanımı sebebiyle Amerika Birleşmiş Devletleri astronomik miktarda parayı ve enerjiyi boşa harcamaktadır Bu konuyla ilgili bazı istatistiksel bilgiler aşağıdaki gibidir: Son yapılan araştırmalar safha aydınlatmasında kullanılan lambaların yukarı çevrilmesi sonucunda kullanılan elektriğin %30 ’undan fazlasının gökyüzüne gönderildiğini göstermektedir Bu tedarik da yıllık 45 milyar dolara eşit düşmektedir Her yıl 25 hektarlık bir göle düşen bir gram ağırlığındaki (170 akarsu kaşığı) civa oradaki balıkları zehirlemekte ve insan sağlığını korkutma etmektedir Her sene 52 tondan pozitif civa ABD ’deki elektrik santrallerinden atmosfere karışmaktadır ABD elektrik şirketleri 1998 yılında toplam 1 milyar poundluk zehirli kimyasal atıklarını havaya bıraktılar1998 yılı bu şirketlerden zehirli kimyasal tıklarını bildirmelerinin istendiği birincil sene 1998 yılında termik santrallerde kömürün akılması sonucu 13 milyon ton sülfür dioksit ortaya çıktı (geçen yılın tüm verileri mevcuttur) NY elektrik santralinden 1998 yılında 313606 ton sülfür dioksit ve 102 bin ton nitrojen oksit havaya bırakıldı Ortalama olarak 047 ton kömürle (940 pound) 1000kWh ’lik elektrik üretilmektedir Bu yüzden de 2 ton kömürle 2100 kWh elektrik üretilebilir 18 varillik (76 galon) çiğ petrolle 100 kWh elektrik üretilir O halde 1 varil ham petrolle 556 kWh elektrik üretilebilir Aydınlatmada 1 yılda boşa harcanan elektrik enerjisi minimum 6 milyon ton kömürden (gelişen asit yağmurlarını ve hava kirliliğini de hesaba katın!) veya 3 milyon varil petrolden (daha artı petrol ithal edilmesi gerektiğini de hesaba katın!) elde edilen elektrik enerjisi dek enerji boşa harcanmaktadır F Güvenlik :Çevre aydınlatması kabahat işlenmesini önler mi? Kimse bu sorunun cevabını bilmiyor her yerde karşımıza çıkan gece karanlığını ortadan kaldırma çabası halkı emniyet ışığı faydalanma eğiliminden uzaklaştırıyor neticede emniyet ışıkları artık insanların ilgisini çekmiyor Bu olaya yanıt olarak bir takım kanun uygulayıcıları belli koşullar altında araçların aydınlatılmamış alanlara park edilmesini savunmaktadırlar Işığın birinin hırsızlık olayını görmesini sağlamaktan ziyade, hırsızın işini kolaylaştırdığını düşünmektedirler Mevcut aydınlatma stratejisinin karanlık odaklı olması şart değildir Teknoloji sayesinde harekete duyarlı parçalar kullanılarak yalnızca gerektiğinde yanan ve beyaz ışık veren lambalar üretilmiştir Gerektiğinde yanan lambalar etkin enerji kullanımını karşılayan HID kaynakları kadar eksik enerji tüketmez fakat gerekmediği zamanlarda sönerek enerji tasarrufu sağlar bununla beraber sürekli yanmadığı için yandığı anda insanların ilgisini gereken bölgeye toplar Işık suçlunun hareketini izlediği için tanıklar suçluyu daha basit betimleme edebilmektedirler Burada NJAA ’da ışık kirliliğini önleme hareketi başkanı tam gün çalışmakta ve etrafta dolaşarak halkı bilgilendirmektedir Işık kirliliği kolayca üstesinden gelinebilecek bir sorundur A İşe kendi evinizden başlayın Evinizi iyice inceleyin Lambalarınızın gereken yererde, aşağıda dönük olup olmadıklarını kontrol edin Doğru ampul kullanın B Meslek için gereken ışık miktarını denetleme edin Gerektiği değin aydınlatın, fazla aydınlatmayın Daha iyi bakmak için “pozitif lamba kullanmayın C Süre ayarı kullanın Hareket dedektörü yer alan lambalar kesintisiz yanan lambalara kadar daha caydırıcıdırlar Çünkü hırsız hareket ettiğinde emen yanar ve yakalanma ihtimalini arttırır *
IŞIK KİRLİLİĞİ IHMALKÂRLIK EDİLEN PROBLEM Gözlerinizi kısarak yolu görmeye çalıştınız mı? Bunun niçin böyle olduğunu hiç merak ettiniz mi? Emin oysa tüm bu güçlü ve görmeyi engelleyecek derecede gözü rahatsız eden ışıklar uygarlığın vazgeçilmez bir parçasını oluşturur Eatontown Çevre Komisyonu, ışık kirliliğinin nedenlerini araştırdıktan daha sonra, bu sorunları yaşamadan iyi bir şekilde dış aydınlatmanın sağlanabileceğini buldu sonuç olarak Eatontown, boşboğaz ışığı azaltarak yol güvenliği ve genel anlamda güvenliği sağlamayı hedef edinen ayrıntılı bir dış ışıklandırma metodunu benimsedi ENERJİ TASARRUFU Bir çok dış aydınlatma sistemi ayrı yollarla gereğinden fazla enerji harcar Bu yollar: fazla aydınlatma, akıcı sıralanmamış veya siperli ışıklandırma teçhizatı, yetersiz ışık kaynağı AŞIRI AYDINLATMA Kuzey Amerika Işıklandırma Mühendisleri Birliği ( IES ) çevre aydınlatma ışık düzeylerinin belirtildiği, aydınlatma endüstrisi ile ilgili önerilerin yer aldığı yayınları yayımlar Bu önerilerin güvenli ve yerinde olduğunu ve belirtilen ışık düzeylerinin aşılmaması gerektiğini düşünmekteyiz Gözlerimiz zahmetsizce harmoni sağladığı ve ışık parlaklığı aynı göründüğü için ışık miktarını arttırmak enerjiyi boşa kullanmaktan başka bir şey değildir Park alanları kapanış saatlerinden daha sonra yakma düzeyleri azaltılmadığı takdirde diğer bir enerji kaybına yol açar IES, gece yapılacak işlerin eksik olduğu zamanlarda güvenliği temin etmek için aydınlatma seviyesinin azaltılmasını önermektedir Bu, yakındaki binaların girişlerindeki veya başka önemli noktalardaki ışıklar açık bırakılıp diğerleri kapatılarak kolayca sağlanabilir SİPERSİZ AYDINLATMA TEÇHİZATI Sipersiz ışık teçhizatı genel olarak “cutoff olarak adlandırılır Noncutoff ışık teçhizatı kullanıldığında kuvvetli ışık genellikle sürücünün manzara alanını aydınlatır “Luminance yol yüzeyinden ya da bir nesneye çarpıp yansıyarak gözümüze ulaşan ışınlara denir IES, enerjik ışık göze ulaştığında, gözün içindeki başı abes ışınların gizleyici bir ışık oluşturduğunu ve böylece de sürücünün görme yetisinin zayıfladığını açıklama etmektedir Bütün “cutoff aydınlatma teçhizatı göstermek bariz bir biçimde göze zinde ışık gönderimini engellemek ve bu sayede engelleyici ışık etkisini azaltıp iyi görmeyi sağlamaktadır Projektör tipi ışıklandırma teçhizatları akıcı sıralanmamışsa ya da yerinde siperler yerleştirilmemişse büyük miktarlarda ışık kirliliğine yol açarlar Duvara yerleştirilen projektörler yönsel teftiş yapamazlar ve çevre aydınlatmasında tercih edilme ihtimalleri çok düşüktür Direğe ya da binaya yerinde biçimde monte edilmediği takdirde belirlenmiş alanlardan yukarıya ya da bu alanların yanlarına bile daha fazla ışık verebilirler Çevre ışıklandırma cihazlarının tasarımında kriter hedef nesneye veya yüzeye ulaşan ışıktır (yol yüzeyine veya park alanına ulaşan ışık ) Buna karşın IES, “insan gözünün kaldırıma çarpan ışığı göremediğini, yalnızca kendi doğrultusunda yansıyan ışığa tepki verebildiğini açıklama eder Ortamda kuvvetli bir ışık olduğunda engelleyici ışık etkisi bu ışığın tümünü görmemize mani olur Diğer bir değişle, dinç ışık nedeniyle göremediğimiz ışığı üretmek için gereksiz yere fazla enerji harcarız Gözü rahatsız eden daha eksik parlak ışıklardan bile, mümkünse sakınılmalıdır IES, “gözü rahatsız eden ışığın sürücünün kusur yapmasına yol açabilecek yorgunluklara niçin olduğunu belirtir EKSIK IŞIK KAYNAĞI Aydınlatmada en yerinde lambayı göstermek etkin enerji kullanımını arttırır Mesela park yeri aydınlatmalarında yüksek basınçlı sodyum ( HPS ) lambaları yerine metal halide lambaları seçim edilir Çünkü HPS gerekenden %30 – 50 daha artı enerji harcar HPS yerine civanın gaz halinde olduğu lambalar seçim edildiğinde ise enerji tüketimi % 150 artar MASRAFLARI AZALTMA Siperli ışıklar kullanılarak iyi planlanmış ışıklandırma sistemlerinin maliyeti kötü tasarlanmış olanlardan öyle de pozitif değildir Gerçekte ışık kirliliğini azaltmak para tasarrufu bile sağlayabilir Uluslararası Karanlık Gökyüzü Birliği ( IDA ) ışık kirliliği ile savaşan bir örgüttür IDA ’nın iddiasına göre her yıl bir milyar dolar tutarında pozitif enerji gereksizce harcanmaktadır Çözüm fazla ışık değil, gerektiği değin ışıktır Suç oranı artmasına rağmen şehirlerin ve kasabaların ışıklandırma düzeyleri hiçbir süre arttırılmamıştır Günümüzde çevre aydınlatmasında kullanılan enerji miktarı 16 ve 17 yüzyıllarda yakıt tüketiminde olduğu gibi tez artmaktadır Azıcık ışık iyiyse, daha fazlası daha iyidir düşüncesi oldukça yaygındır Konut güvenliğinde kullanılan yakma sistemlerindeki indirim reklamları ve konut eşyaları satan mağazaların reklamları biz tüketicileri bol miktarda etkilemektedir Bu ışıklandırma teçhizatının bir kısmı enerjiden tasarruf sağlarken, büyük bir kısmı pozitif enerji harcamaktadır Bazısının yönsel kontrol özelliği varken, birçoğunun yoktur Yakma kuvveti yüksek aydınlık ışıklar alacakaranlıktan şafağa dek sözde konut güvenliği sağlarken evinize gelen davetsiz misafirler bu ışıkların oluşturduğu büyük gölgelerde zahmetsizce saklanabilmektedirler Güvende elde etmek ve kendini güvende hissetmek aynı şey değildir PROJEKTÖRLERİNİ KİRALAYAN ELEKTRİK ŞİRKETLERİ Elektrik hizmeti veren şirketler yolar üzerinde bulunan elektrik direklerine projektör belirlemek da dahil elde etmek üzere alacakaranlıktan şafağa aydınlatmalı emniyet sistemi kiralama programına başlamışlardır Bu programda şu sorunlarla karşılaşılmıştır: 1 Dinç veya aşırı ışık çoğunlukla söz konusu yola yakın ya da ekli yollardan ve özel mülklerden görülmektedir Özellikle fırtınalı havada rüzgar camları buğulandığında bu enerjik ışığın güvenli olmayan olabileceğini söyleyebiliriz 2 Şirketin elektrik direklerinin yerleri sebebiyle ışığın ahenkli dağılımı hiçbir süre sağlanamamaktadır 3 Bu projektörle çoğunlukla mevcut park yeri ışıklarının enerji tüketimini, toplamda IES ’nin önerdiği yakma düzeyini geçecek değin arttırırlar JCP & L EATONTOWN ARAYÜZÜ Jersey Central Power & Light Eatontown ’da sokak aydınlatmasında sadece bütün “cutoff Kobra Başlı yakma cihazlarını kullanmaya karar vermiştir Bu karar tamamen, Seattle, Boulder, Charlotte ve Kuzey Carolina gibi şehirlerde yer alan öteki elektrik şirketleri ile iyi ilişkiler içinde yer alan JCP, cadde lambalarını siperli ayla dönüştüren birkaç işyeri arasına girdi Eatontown ’daki kiralanmış projektörleri göze çarpan ederek JCP & L yeni çevre aydınlatma talimatında bulunan şartlara uyacağını ve bu şartlara uymayan kurulumları düzelteceğini söylemiştir Bu karardan duyduğumuz memnuniyeti belirtir ve diğer belediyelerin de benzer hassasiyeti göstermelerini dileriz HÜKÜMET POLİTİKALARI New Jersey Otoyol İşletmesi iyi görünüm sağlamak için tam “cutoff ışıklandırma sistemi kullanmaktadır; lakin New Jersey Taşıma Departmanı kullanmamaktadır Işık kuvvetinin azaltılması henüz New Jersey Nakliye Departmanı ’nın yol aydınlatma politikasının bir parçası değildir New Jersey Çevre Koruma Departmanı yapı içi aydınlatmada enerji tasarrufu sağlayacak bir program yapmıştır; fakat benzer program dış aydınlatmayı kapsamamaktadır NEW JERSEY IŞIK KİRLİLİĞİ ÇALIŞMA KOMİSYONU New Jersey Işık Kirliliği Çalışma Komisyonu 2002 yılı boyunca bu sorunları inceleyecektir Komite bambaşka kurum ve kuruluşları temsilen katılan 13 üyeden oluşacaktır 4 vekil önde gelen Devlet Departmanlarının temsilen, 9 aza de özel sektörü temsilen komisyona katılacaktır Alt ama 3 temsilci New Jersey ’deki elektrik şirketlerini temsilen, diğerleri de çevre, IES, yakma endüstrisi kanun uygulayıcıları, meslek dünyası ve gökbilim bölümünü temsilen katılacaktır Komisyonun gündeminin Eatontown Çevre Aydınlatma Talimatı da dahil almak üzere dağıtılmış tedbirleri ciddiyetle değerlendireceğini umuyoruz New Jersey ’deki ışık kirliliğini azaltmak şiddet bir iş değildir Çünkü benzer sorunu yaşamış başka bölgelerde bu sorun aşılmıştır Gökbilim araştırmalarını engelleyen aşırı ışığı eksilmek için Arizona ve California eyaletlerinde ışık kirliliği yasaları oluşturulmuş ve bu yasalar yürürlüğe girmiştir Gökyüzündeki ışık kirliliğinin azaltılmasının enerji tasarrufu ve yol görüşünün artması gibi yararları ortaya çıkmıştır Şayet de çevre aydınlatmasında kullanılan enerji, toplam enerji tüketiminin çok minik bir kısmını oluşturduğu için çevre kirliliği olarak ışık kirliliği başlıca göz ardı edilmektedir Çevreyi korkutma eden bir fazla sorun olduğunun bilincindeyiz Bu kirliliklerin çoğunu ortadan uyandırmak keza fazla güç keza de fazla pahalıdır Bu yüzden de biz değişimi açmak için en kolayından başlayalım; ışığı gereği dek kullanalım, müsriflik etmeyelim YOK OLAN GECE Işık Kirliliği İle Yok Edilen Gece Karanlığı Çocukken kampı gittiğimizde, arkadaşlarımla, gökyüzünde hangi takım yıldız kümesine ait olduğunu ayrım edemediğimiz bir fazla yıldız ve ışık yolu gibi görünen Samanyolu ’nu görebiliyorduk öyle karanlık oluyordu oysa, gözünüzün dibine soksanız bile elinizi göremiyordunuz “Venüs ’deri yansıyan ışıkla yerde gölgemiz oluştu diyerek iddiaya girebiliyorduk Aramızdan uğurlu olanlar çocukluklarında böyle iddialarda bulunabiliyordu, lakin, derece derece geceleri gökyüzünü izlemek imkansızlaşıyor Çok değil yalnızca bir kuşak önce çoğumuz Samanyolu ’nu evlerinin arkadaki bahçelerinden göre biliyorlardı Lakin hemen kullanımları gittikçe artan çevre yakma cihazları bu kıymetli doğal güzellikleri özellikle de gece karanlığını ortadan uyandırmak üzere Yanlış tatbik sonucu ortaya meydana çıkan ışık kirliliği, kirlilikler aralarında en kolay üstesinden gelinebilecek olan kirliliktir Amerika Birleşik Devletlerindeki elektrik tüketiminin % 25 ’i ( şimdiye kadarki hava kirliliğinin nedenlerinde %1 ’i ) aydınlatmadan kaynaklanmaktadır Eğer enerji itinalı kullanıldığı takdirde yılda 2 milyar dolar ve milyonlarca ton kömür tasarruf edilmiş olacaktır Sadece kayda değer alanlarda, gerektiğinde enerji tasarrufu karşılayan, aşağı çevrilmiş, bütün “cutoff“ ışıklandırma cihazlarını kullanın Bu kolay cihazlar pozitif enerji tüketimini ortadan kaldıracak, sera etkisi yapan zehirli gazların oluşumunu engelleyecek ve güvenliğinizi tehlikeye atmadan PARA TASARRUFU yapmanızı sağlayacaktır Musluklarınızın sabaha kadar akmasına izin vermediniz herhalde peki ya aydınlatma cihazınızdan çıkan ışığın gökyüzünü giderek harcanmasına? Hepimiz vatandaş olarak yüksek vergiler ödüyor ve ürün masraflarını karşılıyoruz Bir fazla ülkede elektrik talebi kısıtlanırken, elektrik şirketleri bizim artı enerji tüketimimizden kar sağlamaktadırlar SUÇLULAR Fena Planlanmış Cadde Lambaları Bir dahaki sefere gece geç vakitte meydana çıkan haberleri izlediğinizde TV kanallarının kullandığı “kule kamerası haberlerini izleyin Daha Sonra kendinize şu basit iki soruyu sorun: Gece olduğu halde hava niçin karanlık yok de turuncu? Ve niçin binanın kulesinin tepesinden millerce öteden zahmetsizce görülebilen bu değin çok ışık var? Kobra stili ve daha kötüsü acorn stili yıllarca öncesine ait eski yakma cihazları ışıklarının büyük kısmını düşüncesiz bir şekilde gökyüzüne gönderirler Bu konuda hassas şehirler ise yakma sistemlerini değiştirirlerken enerji tasarrufu karşılayan bütün “cutoff tasarımını tercih etmişlerdir 24 Saat Açık Hizmet İstasyonları Çoğu benzinlik 30, 40, 50 veya daha aydınlık halojen aydınlatma cihazları kullanmakta ve cihazların yaydığı ışık millerce öteden kolayca görülmektedir Işığı saklamak için tasarlanan “canopiese karşın aynı sorun yaşanmaktadır Güvenliği karşılamak maskesi aşağıda yapılmaktadır Bu reklamlarla halk mumun cazibesine kapılıp civarda dönen pervane yerine konmaktadırlar Bir benzinlik talimatlarda kayıtlı ve kanuna yerinde bir şekilde tabelasını hazırlayıp aydınlatabilir ve böylece enerji tasarrufu sağlayabilir Ama karşı caddedeki benzin istasyonu ondan daha artı ışık kullanırsa daha fazla herif çekebilir sonuç olarak şehriniz ışık ve renk cümbüşü içinde karanlığı kaybeder Daha aydınlık daha iyi demek değildir Not : Mıcanton ’da Michigan caddesinde yeni bir Citgo benzin istasyonu açıldı İstasyondaki tuvaletin gözü rahatsız etmeyen ışıkları ve her pompanın başında sadece bir ışık bulunması insana işte olması gerektiği kadar ışık kullanan mükemmel bir benzinlik dedirtiyor! Işıklandırma konusunda ne değin hassas ve sorumluluk sahibi bir firmaMichigan ve Haggerty ’deki diğer bir benzinlik da aydınlık ışıklarını siperlikli ışıklandırma cihazlarıyla değiştirerek benzer hassasiyeti gösterdi Oteller Gece uyumak için bir otel gitmiyor muyuz? Peki öyleyse niçin otel zincirleri, otel binalarının dışına enerjik ışık veren projektörler yerleştiriyorlar? Çoğunlukla körler iyi bir uyku sürüklemek için odalarındaki ışığı kapatmazlar ve karanlığa ihtiyaç duymazlar Enerji tasarrufu sağlayan siperli güvenlik lambaları, gerektiği değin aydınlatılmış tabelaları ama lütfen daha fazlasını yapmayın Bu uygulamaya devam etmek, sağ duyuya karşı gelmek olur Yapı Dekorasyonu Göstermelikk bir tuğla duvarı aydınlatmak, günah işlemekten diğer bir şey değildir Lütfen bunu yapmayı bırakın Binanın hoş olduğunu hepimiz biliyoruz çünkü onu gündüz görebiliyoruz Projektörlerle bayrak parlatmak ise bütün anlamıyla vatanını sevmemek emek Enerji kayıplarının çoğu (% 95) bu şekilde ortaya çıkmakta Geceleri bayrakları indirin Otomobil Galerileri Ve Park Yerleri Park yerine park edilse bile bir otomobil kirliliğe yol açar Gecenin 2 ’sinde hayalinizdeki arabayı görmek için galerilerine gideceğinizi düşünenler halojen lambalarla vitrinlerini ayrıntılarıyla aydınlatırlar Siz veya diğer yalnız bir baykuş vitrinin önünden geçerken arabalara bakabilir diye umut ederler Aynı durum park alanları için de geçerlidir Yalnızca ışıkları kapatacak ve gece boyunca manâsız kaldırımları aydınlatmayarak para tasarrufu yapabilirsiniz Eski Kalıntı yakacak kullanarak çevre kirliliğine sebep olan lambaları da lütfen kapatın “Güvensizlik Aydınlatması Bahçesindeki lambayı sabaha kadar kapatmayan asap bozucu bir komşunuz mu var? (veya siz mi böyle yapıyorsunuz?) Hareket saptayıcı lamba kullanın işe yaradığını göreceksiniz Gecenin %99 ’unda kapalı durur Düşünceli olun ve ışığın düzeyini yükseltmeyin Bir hatırlatma – soygunlar başlıca gündüz siz işteyken olur Işıkla başkasının arazisine tecavüz engellenmesi gereken bir davranıştır Bu kuralın uygulanması için komşunuzu uyarın ’ Burada sadece birkaç örnek verildi Daha pek fazla var ama ( spor merkezlerinden ve bilboardlardan bahsettik mi?) amacımız insanları ışık kirliliğinden haber vermek ve bu sorunu çözmek için harekete geçilmesini sağlamaktı Sizin de yardımınıza ihtiyacımız var! Meslek sektörünüzden sorumluluk sahibi yetkililerle ve devlet görevlileriyle irtibata geçerek onları bu sorundan farkında olan ediniz Gün ışığı tasarrufu – yaz saati uygulaması 1970 ’lerde yapılmıştır Bu uygulamanın amacı saatleri ileri alarak gün ışığından daha pozitif yararlanılmasını sağlamaktır Bu akılcı başvuru günümüz toplumlarında oradan kalkmak üzeredir Yeni İngiltere Işık Kirliliği Danışma Grubu Proje : Siyah Gökyüzü Michiganlı Gençleri Işık Kirliliği Konusunda Eğitme Michigan Uzay Konsorsiyumu tarafından kurulan EMU Fizik ve Gökbilim Işık Kirliliği Eğitimi Programı Michigan Uzay Bağışları Konsorsiyumu, öğrencileri ve lokal devlet görevlilerini çevrelerindeki fena yakma sistemleri konusunda bilgilendirmek, harekete geçmeye teşvik etmek için yürütülen millet eğitim programımızı cömertçe finanse etmiştir Aranjör kurumu hiçbir masrafa sokmayacak şekilde eğitim programı okullarda yürütülmektedir Her sunum 30 – 45 dakikalık sözde formal ders eklinde yapılmakta ve katılımcılar, kaynaklar tanımlanırken ve sebepler belirlenirken derse katılmaları istenmektedir Katılımcılar eğitim programı zarfında ışıklandırma için gereken elektriğin üretiminde ve dağıtımında harcanan çabaları görmekte ve insan ırkının dünyayı nasıl değiştirdiğinin farkına varmaktadırlar Bu programın genel amacı, adeta herkesi etkileyen bir sorunun çözümü için harekete geçmeleri konusunda katılımcıları özendirme etme ve her bir bireyin daha iyi bir çevrede yaşamamız için neler yapması gerektiğini göstermektedir Artı Işık Kullanımıyla İlgili Birkaç Lokal Misal Michigan Canton ’da Ford yolu Manzarayı güzelleştirmesi ve etrafı aydınlatması düşünülen bu sevimli “acorn tipi lambalar donuk ve zinde ışıklarıyla hareket halindeki arabaların görülmesini zorlaştırmakta ve ışıklarının %70 aydınlatılması gereken yer başka olduğu halde gökyüzünü aydınlatmakta bununla birlikte bu lambalar büyük indirim mağazasına, alışveriş merkezine, tiyatro binasına ve süpermarkete de oldukça yakın Bu lambalar Ann Arbor, Belleville, Oxford, Wayne gibi kasabalarda da yaygınca kullanılmaktadır şehir merkezini ışıklarla zenginleştirmek için ısrarla korunan muhafazakar bir davranış gibi görünmektedir Fazla enerji harcayan lambaların montaj planlarının uygulanıp uygulanmadığını belediyenizle denetim edin – Vatandaşların birçok bu cins lambalar kurulana kadar sorunu göz ardı ederler Kötü tasarlanmış (elektrikli) lambalar heba edilen vergiler listesinde üst sıralarda bulunur Onlar yalnızca gün ışığında “victorian görünürler Ama geceleri bir zamanlar kullanılan tepe ışıklı gaz lambalarının yaydığı ışıktan kat kat zinde bir ışık yayarlar Sipersiz ışık gözü kamaştırır, ışığı abajuru olmayan çıplak ampulün yaydığı ışığa benzer Çoğunlukla geceleri ışıkların açıldığı saatlerde işyerleri kapalı olduğu halde ve yayalar çoktan evlerine gitmiş oldukları halde “yayalara ait odaklı lamba olarak satılırlar Modern “victorian stili lambalarla okumuş bir caddede otomobil kullanabilmek için sürücünün gözlerini en ince ayrıntısına kadar kısması gerekir!! Tucson, Az ve lokal olarak da Brighton Township, M1 yasalara uyarak elektrik enerjisini tasarruflu kullanmışlar ve bu sorunun üstesinden gelmişlerdir Los Angeles şehri LCA sokak lambalarının çoğunu tam “cutoff siperli lambalarla değiştirmişti ve sonuçtan epeyce memnundur Detroit Metropolitan Havalimanı pistinin güneyinde Vining ’te yer alan Eureka yolunun aydınlatma sistemine bir bakıldığında aydınlatmanın nasıl olması gerektiğini görülebilir (uçak pistine yaklaşıldığında lambalar tam anlamıyla siperli yapılmıştır)Bütün aksine Las Vegas NV ise tabelalarının aydınlatılması için günde bir milyon dolar harcamaktadır Pensilvanya ’da Gettysburg Kolejinde yer alan tam “cutoff bir lamba bulunmaktadır Daha fazla kötü haber Michigan Wayne ’de ArabaKamyon fabrikasıyükleme alanını fazla derecede aydınlatan düzinelerce sipersiz “globe tipi lambalarla birlikte enerjik ışık yayan park yakma projektörleri ve panoları asgari 10 eksen uzak fark edilebilmektedir –Michigan Wayne ’de fena aydınlatmanın yol açtığı ışık kirliliğini açıkça göstermektedir!! Bu bölgede fabrika atıklarıyla ve fabrika bacalarından meydana çıkan dumanın yol açacağı kirliliği azaltmak için zorunlu kanunlar koyulmuş ama ışık kirliliği ve ışık kirliliğinin çevre üzerindeki etkisinin yol açacağı sorunlar göz ardı edilmiştir Michigan Canton ’da bir fast food restoranı ve yakıt istasyonuGece geç vakite değin açık kalan dükkanlar, fast food restoranları, otomobil galerileri, atletizm sahaları ve 24 saat açık benzin istasyonları ışık kirliliğine azami katkıda bulunanlardır İki işletme de bir millik alanı aracısız olarak alanı ışıklarıyla etkilemektedirler Restoranı ve etrafındaki alanı fazla aydınlatan ışık, lamba sayısı azaltılarak ve lambaları yanlar yerine aşağıya çevrilerek bu problem kolayca çözülebilir Benzin istasyonundaki lambalara bütün “cutoff siper akılarak parlaklık yarıya indirilebilir! Canton ’daki küçük bir servis istasyonunda 55 ’deri artı zinde ışık veren lamba vardı Onun yanındaki istasyonun ise 44 lambası vardı Bu koşul güvenlikten çok pazarlama taktiğiyle ilgilidir aydınlık ışık müşterinin ilgisini çeker Şüphesiz onlara da yardım edeceğiz!! Işık Kirliliğiyle İlgili Lokal Talimatlar ve Eyalet Kanunu Michigan “House Yasa Tasarısı 4254 Işık kirliliğiyle ilgilenecek bir çalışma komitesi (derhal başka bir komite!) çağrıda bulunan iyi hazırlanmamış 4254 sayılı yasa tasarısı, Enerji ve Teknoloji Senato Komitesinde bir vakit beklemiş sonradan da yazılı şekli komiteden geçmemiştir Buna karşılık ışık kirliliği varlığını sürdürmektedir ve hükümet yetkililerinin bu sorunla eskisinden daha fazla ilgilenmeleri gerekmekte Amerikada çoğu eyalette zinde ışığın yol açtığı kirliliği engelleyici yasa yürürlüktedir Bu eyaletler: New Meksico, Maine, Arizona ve (daha yeni) Connecticut Zengin kaynakları yer alan ve bir turist cenneti olan Michigan eyaletinin de aynı yasayı yürürlüğe geçirmesi gereklidir ULUSLARARASI KARANLIK GÖKYÜZÜ BİRLİĞİ Milletlerarası Karanlık Gökyüzü Birliği ’nin üyesi olan ve kendilerini bu işe admış bir grup artan bir şekilde büyüyen bu probleme tartı verilmesi ve çözüm için harekete geçilmesi için çağrıda bulunmaktadırlar Austin (Teksas) Astronomi Topluluğu size bölgenizdeki ışık kirliliğini ölçme şansı veriyor Müşterek uğraş ödülü Allen Parkı Mİchigan Parkı caddesi iş yeri bölgesi Gerekenden artı lamba olmasına rağmen en azından lambaların tümü siperli ve altında dönük Lamba ayağı ve başı modaya uygun Siperli lambaların kullanılması ve bu nedenle enerji tasarrufunun sağlanması günümüzde istisna haline geldi Ucuz enerji israfı arttırır Gökyüzü çok aydınlıkken Işıklar yalnızca gökyüzünün karanlığını boğmakla kalmaz, yaşamlarını devam etmek için gece karanlığında oraya çıkan kuşların ve öteki hayvanların da dengesini bozar Gitgide Artarak 24 saat kurnaz kalan bir toplum haline dönüştüğümüz halde insan ırkı olarak biz de geceyi yaşamak ihtiyacı içindeyiz ve geceyi yaşayamadığımız takdirde bizim de vücudumuzun dengesi bozulur Işık kirliliğinin bedelini, geceleri uyuyamamaktan, çevre kirliliğine kadar birçok alanda yaşayarak ödemekteyiz Bu değişikliğin tabi ürünü gece karanlığının yok edilmesidir Bu yüzden de çevre aydınlatmada kullanılacak lambaların her biri dikkatle seçilmeli ve yerleştirilmelidir Bu konuya daha fazla siklet verilmelidir Lambaların siperlerini aşağıda döndürmek ve lambaların yerleştirileceği alanları dikkatle tercih etmek bangır bangır çalan bir stereo pikabın ışıklı görüntüsüne eşit enerjik ışığı azaltacaktır Bunu aklınızda tutarak ve başkalarına da hatırlatarak gece karanlığını korumak için üzerinize düşeni yapmış oluruz Gerektiği değin ışık veren lambaları uygulamak seçim edilmelidir Unutmayalım ancak “bazılarımız karanlığı sever IŞIK KİRLİLİĞİ Işık kirliliği nedir? Clinton ışıklandırma talimatı Işık kirliliğini anlatmanın en iyi yolu birkaç örnek devretmek Otobanda veya şehir içi yolda araba kullanırken sokak ya da yol lambalarına yaklaştığınızda gözlerinizi kısmak zorunda kalıyor musunuz? Geceleri rahatça uyuyabilmeniz için evinizin karanlık olması gereken bölümünü cadde lambasının pencereden giren ışıkları aydınlatıyor mu? Komşularınız evlerinin arkasındaki ışığı yakıp arkadaki bahçenizi aydınlatıyorlar mı? Bulutlu bir gecede gökyüzüne baktığınızda bulutları görebiliyor musunuz? Bu sorulardan herhangi birine “evet demişseniz ışık kirliliğini yaşamışsınız demektir Fena aydınlatmanın negatif etkileri nelerdir? A Şehri kaplayan gökyüzünün aşırı aydınlatılması: NYC ’den yalnızca 50 dingil uzakta olmamız kırsal bölgede olduğumuz anlamına gelmiyor artık Etrafınıza bir bakın! Şehrin parlak ışıkları Hunterdon ’un kırsal görünümünü ve gökyüzü manzarasını yok ediyor Bulutlarda yaşamıyoruz Bu yüzden de onları aydınlatmamıza gerek değil B Aracısız gelen dinç ışık: Aracısız Olarak gelen güçlü ışık, gösterme alanındaki sipersiz ışık kaynaklarından yayılan eksik ışığın gözü rahatsız ederek görme yetisini azaltması olarak tanımlanır Işık kaynağı yerine etkisi görülmelidir “Aracısız gelen dinç ışık tamlaması yerine “güçlü ışık tamlamasını kullanmamız daha pratiktir Kuvvetli ışık tanımı şu kavrayış gelir: sipersiz bir lamba veya yakma gücü fazla yüksek bir ışığın bulunduğu bölgede gözlerinizin kamaşmasına neden olan ışıktır Buna rağmen genelde bir ışığın yakınındayken ast oysa de bu parametreleri göreceksiniz Bu yüzden de akla uygun bir tasvir yerine getirmek gerekirse de “görüşü sınırlayan ışık çağrıda bulunmak tatmin edici olacaktır C Işıkla arazi ihlali: Işıkla arazi ihlali başka bir ışıktan gelen ve mülkünüzü aydınlatıp sizi olumsuz etkileyen ışıkla yapılan ihlale denir Bu ışık gece pencerenizin camından geçerek evinizi aydınlatan bir sokak lambasından da gelebilir, komşunuzun sabaha değin yakıp arka bahçenizi aydınlatan ışığından da gelebilir Nereden gelirse gelsin bu ışık fazla rahatsız edicidir D Çevre : Lambalardan ve projektörlerden yayılan fazla ışığın tümü bizi kötü görünen karmaşık bir çevre içinde yaşamak zorunda bırakır Gündüz gördüğümüz gibi iyi görünen bir çevre oluşturmak için büyük uğraş harcarız Fena çevre koşulları günümüzde stresin nedenlerinden biridir Unutmayın ki gece de çevrenin bir parçasıdır E Boşa harcanan enerji : Fena yakma, gerekmeyen ya da istenmeyen yerlerin aydınlatılması, yetkisiz ışık kaynaklarının ve tasarımlarının kullanımı sebebiyle Amerika Birleşmiş Devletleri astronomik miktarda parayı ve enerjiyi boşa harcamaktadır Bu konuyla ilgili bazı istatistiksel bilgiler aşağıdaki gibidir: Son yapılan araştırmalar safha aydınlatmasında kullanılan lambaların yukarı çevrilmesi sonucunda kullanılan elektriğin %30 ’undan fazlasının gökyüzüne gönderildiğini göstermektedir Bu tedarik da yıllık 45 milyar dolara eşit düşmektedir Her yıl 25 hektarlık bir göle düşen bir gram ağırlığındaki (170 akarsu kaşığı) civa oradaki balıkları zehirlemekte ve insan sağlığını korkutma etmektedir Her sene 52 tondan pozitif civa ABD ’deki elektrik santrallerinden atmosfere karışmaktadır ABD elektrik şirketleri 1998 yılında toplam 1 milyar poundluk zehirli kimyasal atıklarını havaya bıraktılar1998 yılı bu şirketlerden zehirli kimyasal tıklarını bildirmelerinin istendiği birincil sene 1998 yılında termik santrallerde kömürün akılması sonucu 13 milyon ton sülfür dioksit ortaya çıktı (geçen yılın tüm verileri mevcuttur) NY elektrik santralinden 1998 yılında 313606 ton sülfür dioksit ve 102 bin ton nitrojen oksit havaya bırakıldı Ortalama olarak 047 ton kömürle (940 pound) 1000kWh ’lik elektrik üretilmektedir Bu yüzden de 2 ton kömürle 2100 kWh elektrik üretilebilir 18 varillik (76 galon) çiğ petrolle 100 kWh elektrik üretilir O halde 1 varil ham petrolle 556 kWh elektrik üretilebilir Aydınlatmada 1 yılda boşa harcanan elektrik enerjisi minimum 6 milyon ton kömürden (gelişen asit yağmurlarını ve hava kirliliğini de hesaba katın!) veya 3 milyon varil petrolden (daha artı petrol ithal edilmesi gerektiğini de hesaba katın!) elde edilen elektrik enerjisi dek enerji boşa harcanmaktadır F Güvenlik :Çevre aydınlatması kabahat işlenmesini önler mi? Kimse bu sorunun cevabını bilmiyor her yerde karşımıza çıkan gece karanlığını ortadan kaldırma çabası halkı emniyet ışığı faydalanma eğiliminden uzaklaştırıyor neticede emniyet ışıkları artık insanların ilgisini çekmiyor Bu olaya yanıt olarak bir takım kanun uygulayıcıları belli koşullar altında araçların aydınlatılmamış alanlara park edilmesini savunmaktadırlar Işığın birinin hırsızlık olayını görmesini sağlamaktan ziyade, hırsızın işini kolaylaştırdığını düşünmektedirler Mevcut aydınlatma stratejisinin karanlık odaklı olması şart değildir Teknoloji sayesinde harekete duyarlı parçalar kullanılarak yalnızca gerektiğinde yanan ve beyaz ışık veren lambalar üretilmiştir Gerektiğinde yanan lambalar etkin enerji kullanımını karşılayan HID kaynakları kadar eksik enerji tüketmez fakat gerekmediği zamanlarda sönerek enerji tasarrufu sağlar bununla beraber sürekli yanmadığı için yandığı anda insanların ilgisini gereken bölgeye toplar Işık suçlunun hareketini izlediği için tanıklar suçluyu daha basit betimleme edebilmektedirler Burada NJAA ’da ışık kirliliğini önleme hareketi başkanı tam gün çalışmakta ve etrafta dolaşarak halkı bilgilendirmektedir Işık kirliliği kolayca üstesinden gelinebilecek bir sorundur A İşe kendi evinizden başlayın Evinizi iyice inceleyin Lambalarınızın gereken yererde, aşağıda dönük olup olmadıklarını kontrol edin Doğru ampul kullanın B Meslek için gereken ışık miktarını denetleme edin Gerektiği değin aydınlatın, fazla aydınlatmayın Daha iyi bakmak için “pozitif lamba kullanmayın C Süre ayarı kullanın Hareket dedektörü yer alan lambalar kesintisiz yanan lambalara kadar daha caydırıcıdırlar Çünkü hırsız hareket ettiğinde emen yanar ve yakalanma ihtimalini arttırır *