Unutkanlık her yaştan insanın en sık yakınmasıdır ancak coğunlukla bir hastalık belirtisi olarak gorulmemektedir
Genclere “bu yaşta unutkanlık olmaz denirken, yaşlılara “unutması normal gozuyle bakılır Oysa unutkanlık altta yatan bir hastalığın belirtisi olarak duşunulmeli ve uzman bir hekim tarafından araştırılmalıdır Noroloji Uzmanı Dr Erem Tokuş unutkanlık ile ilgili bilinmesi gerekenleri derledi
imagesunutkanlik5ad595e067fac
Unutkanlık kimi zaman depresyon, vitamin eksiklikleri, tiroit fonksiyon bozukluklarına bağlı olarak gorulebilir ve uygun tedavi ile tam şifa sağlanır Ancak unutkanlığın bunamanın ilk belirtisi olabileceği de bilinmelidir Bunama (demans), ortaileri yaşlarda başlayan, akli becerilerde ilerleyici kayıplara neden olan bir hastalıktır Hastalık, zihinsel fonksiyonlar ve gunluk yaşam aktivitesinde ilerleyici bozulma ve davranış problemleri ile tanımlanır Alzheimer hastalığı, demansın en sık nedeni olmakla birlikte, bunamaya neden olabilen pek cok başka hastalık da vardır
Hastalık, doğası gereği ilerleyici ozelliktedir Şu anki mevcut tedavi seceneklerimiz hastalığın ilerleme hızını duraklatma ile sınırlıdır Guncel klinik araştırmalar yakın gelecekte ceşitli tedavi olanaklarının mumkun olabileceğini duşundurmektedir Demans hastalığının seyrini başlangıc, orta ve ileri evreler olarak gruplandırabiliriz
Başlangıc evresindeki hastanın zihinsel fonksiyonlarında aksaklıklar mevcuttur Zihinsel fonksiyonlarımız konuşma, anlama, iletişim, soyut duşunme, muhakeme gibi entelektuel becerilerimizdir Demans hastası okuduğunu anlayamaz, konuşurken kelime bulmakta gucluk ceker, okuduğunu anlayamazyorumlayamaz Basit unutkanlıklar olarak başlayan bu yeti kayıpları genellikle fark edilmez ya da yaşla ilişkili olağan değişiklikler olarak yorumlanır Ne yazık ki bu evrede hekime başvuru son cok azdır Oysa erken teşhis, her hastalıkta olduğu gibi bunamada da tedavinin daha yuz guldurucu olmasını sağlamaktadır
Zihinsel işlevlerdeki aksaklıklar, gunluk yaşamı etkilemeye başladığında sorunlar dikkat cekici hale gelir Orneğin hasta telefonu nasıl kullanacağını bilemez, kişisel temizliliğibakımını yapamaz, para hesabını yapamaz hale gelir! Gunluk yaşam aktivitelerinin etkilenmeye başladığı orta evrede, hastalar temel gereksinimleri icin bile yakınlarına bağımlı hale gelirler Bu donemde hasta corbasını catalla icmeye calışır veya yemek yediğini unutarak tekrar ister
İleri evrede ise artık davranış problemleri başlar Bu donem, sosyal ve ahlak oğretilerine uygun olmayan davranışlar nedeniyle hasta yakınlarının en sıkıntılı olduğu evredir Hasta tuvaletini nereye yapacağını bilemez, fiziksel veya sozlu tacizler de bulunabilir, saldırganlık gosterebilir Zaman icinde hastalar yatağa bağımlı hale gelir
Demans 65 yaşının ustunde olan insanların yaklaşık %15'inde gorulur Hastalığın gorulme sıklığı yaşla doğru orantılı olarak artmaktadır 80’li yaşlarda her iki yaşlıdan birinde demans gorulmektedir Dunyada yaşlı nufusun artmasıyla, demans gorulme sıklığının artışının da katlanarak artacağı ongorulmektedir
Demans icin risk faktorleri: ileri yaş, duşuk eğitim duzeyi, kadın cinsiyeti, kafa travması oykusu, orta yaşlarda başlayan şeker hastalığı ve kalpdamar hastalığı olarak sayılabilir
imagesunutkanlik5ad595e170455
Bunama, hasta kadar yakınlarını da sosyal ve ekonomik olarak etkileyen bir hastalıktır
Demans icin uyarıcı 10 işaret:
1 Unutkanlık
Randevularımızı, telefon numaralarını unuttuğumuz olmuştur ancak demans hastasında unutkanlık daha sıktır ve ozellikle yakın gecmişe ait olaylar daha kolay unutulur, gecmiş doneme gore hafıza daha iyidir
2 Duzenli gorevleri yapmada gucluk
Zaman zaman hepimiz zihinsel dağınıklık yaşarız ve yemeğe tuz koyup koymadığımızdan emin olmayız Ancak demans hastası yapmayı iyi bildiği bir yemeği pişirirken icine koyması gereken ana maddeleri eklemeyi unutabilir
3 Konuşmailetişim problemleri
Demans hastası kelime bulmakta gucluk cektiği icin konuşmasının akıcılığı bozulmuştur Kendisine soylenen uzun cumleleri anlayamaz
4 Yer ve zamana oryantasyonunda bozulma
Bazen ayın kacı olduğunu unuttuğumuz olmuştur ancak bir demans hastası evinin yolunu bulmaz, evde odaların yerini karıştırabilir
5 Bozulmuş yargılama
Hasta, mevsimlere uygun giyinemez, bahar geldiğinde hale kışlık kalın kıyafetlerini giymeyi surdurebilir
6 Soyut duşuncede problem
Bir demans hastası masayı gorunce tanıyabilir ancak masanın yemek yemek icin kullanılacağını duşunemez
7 Eşyaların yerlerini karıştırma
Anahtar ya da guneş gozluğunuzu nereye koyduğunuzu hatırlayamadığınız zamanlar oluyordur Bir demans hastası ise eşyaları uygunsuz yerlere koyabilir; utuyu buzdolabına, makası fırına
8 Davranış ve duygularda değişiklikler
Hepimiz zaman zaman uzgun oluruz Demans hastasının duygularında dalgalanmalar dikkat cekicidir, nedensiz ofkelenme ya da ağlamalar sıktır
9 Kişilik değişiklikleri
Demans hastası şuphecidir, yersiz ofkelenmeleri olabilir
10 İnisitayif kaybı
Demans hastası oldukca pasif hale gelmiştir, karar vermekte zorlanır, desteklenmeye ihtiyacı vardır
Genclere “bu yaşta unutkanlık olmaz denirken, yaşlılara “unutması normal gozuyle bakılır Oysa unutkanlık altta yatan bir hastalığın belirtisi olarak duşunulmeli ve uzman bir hekim tarafından araştırılmalıdır Noroloji Uzmanı Dr Erem Tokuş unutkanlık ile ilgili bilinmesi gerekenleri derledi
imagesunutkanlik5ad595e067fac
Unutkanlık kimi zaman depresyon, vitamin eksiklikleri, tiroit fonksiyon bozukluklarına bağlı olarak gorulebilir ve uygun tedavi ile tam şifa sağlanır Ancak unutkanlığın bunamanın ilk belirtisi olabileceği de bilinmelidir Bunama (demans), ortaileri yaşlarda başlayan, akli becerilerde ilerleyici kayıplara neden olan bir hastalıktır Hastalık, zihinsel fonksiyonlar ve gunluk yaşam aktivitesinde ilerleyici bozulma ve davranış problemleri ile tanımlanır Alzheimer hastalığı, demansın en sık nedeni olmakla birlikte, bunamaya neden olabilen pek cok başka hastalık da vardır
Hastalık, doğası gereği ilerleyici ozelliktedir Şu anki mevcut tedavi seceneklerimiz hastalığın ilerleme hızını duraklatma ile sınırlıdır Guncel klinik araştırmalar yakın gelecekte ceşitli tedavi olanaklarının mumkun olabileceğini duşundurmektedir Demans hastalığının seyrini başlangıc, orta ve ileri evreler olarak gruplandırabiliriz
Başlangıc evresindeki hastanın zihinsel fonksiyonlarında aksaklıklar mevcuttur Zihinsel fonksiyonlarımız konuşma, anlama, iletişim, soyut duşunme, muhakeme gibi entelektuel becerilerimizdir Demans hastası okuduğunu anlayamaz, konuşurken kelime bulmakta gucluk ceker, okuduğunu anlayamazyorumlayamaz Basit unutkanlıklar olarak başlayan bu yeti kayıpları genellikle fark edilmez ya da yaşla ilişkili olağan değişiklikler olarak yorumlanır Ne yazık ki bu evrede hekime başvuru son cok azdır Oysa erken teşhis, her hastalıkta olduğu gibi bunamada da tedavinin daha yuz guldurucu olmasını sağlamaktadır
Zihinsel işlevlerdeki aksaklıklar, gunluk yaşamı etkilemeye başladığında sorunlar dikkat cekici hale gelir Orneğin hasta telefonu nasıl kullanacağını bilemez, kişisel temizliliğibakımını yapamaz, para hesabını yapamaz hale gelir! Gunluk yaşam aktivitelerinin etkilenmeye başladığı orta evrede, hastalar temel gereksinimleri icin bile yakınlarına bağımlı hale gelirler Bu donemde hasta corbasını catalla icmeye calışır veya yemek yediğini unutarak tekrar ister
İleri evrede ise artık davranış problemleri başlar Bu donem, sosyal ve ahlak oğretilerine uygun olmayan davranışlar nedeniyle hasta yakınlarının en sıkıntılı olduğu evredir Hasta tuvaletini nereye yapacağını bilemez, fiziksel veya sozlu tacizler de bulunabilir, saldırganlık gosterebilir Zaman icinde hastalar yatağa bağımlı hale gelir
Demans 65 yaşının ustunde olan insanların yaklaşık %15'inde gorulur Hastalığın gorulme sıklığı yaşla doğru orantılı olarak artmaktadır 80’li yaşlarda her iki yaşlıdan birinde demans gorulmektedir Dunyada yaşlı nufusun artmasıyla, demans gorulme sıklığının artışının da katlanarak artacağı ongorulmektedir
Demans icin risk faktorleri: ileri yaş, duşuk eğitim duzeyi, kadın cinsiyeti, kafa travması oykusu, orta yaşlarda başlayan şeker hastalığı ve kalpdamar hastalığı olarak sayılabilir
imagesunutkanlik5ad595e170455
Bunama, hasta kadar yakınlarını da sosyal ve ekonomik olarak etkileyen bir hastalıktır
Demans icin uyarıcı 10 işaret:
1 Unutkanlık
Randevularımızı, telefon numaralarını unuttuğumuz olmuştur ancak demans hastasında unutkanlık daha sıktır ve ozellikle yakın gecmişe ait olaylar daha kolay unutulur, gecmiş doneme gore hafıza daha iyidir
2 Duzenli gorevleri yapmada gucluk
Zaman zaman hepimiz zihinsel dağınıklık yaşarız ve yemeğe tuz koyup koymadığımızdan emin olmayız Ancak demans hastası yapmayı iyi bildiği bir yemeği pişirirken icine koyması gereken ana maddeleri eklemeyi unutabilir
3 Konuşmailetişim problemleri
Demans hastası kelime bulmakta gucluk cektiği icin konuşmasının akıcılığı bozulmuştur Kendisine soylenen uzun cumleleri anlayamaz
4 Yer ve zamana oryantasyonunda bozulma
Bazen ayın kacı olduğunu unuttuğumuz olmuştur ancak bir demans hastası evinin yolunu bulmaz, evde odaların yerini karıştırabilir
5 Bozulmuş yargılama
Hasta, mevsimlere uygun giyinemez, bahar geldiğinde hale kışlık kalın kıyafetlerini giymeyi surdurebilir
6 Soyut duşuncede problem
Bir demans hastası masayı gorunce tanıyabilir ancak masanın yemek yemek icin kullanılacağını duşunemez
7 Eşyaların yerlerini karıştırma
Anahtar ya da guneş gozluğunuzu nereye koyduğunuzu hatırlayamadığınız zamanlar oluyordur Bir demans hastası ise eşyaları uygunsuz yerlere koyabilir; utuyu buzdolabına, makası fırına
8 Davranış ve duygularda değişiklikler
Hepimiz zaman zaman uzgun oluruz Demans hastasının duygularında dalgalanmalar dikkat cekicidir, nedensiz ofkelenme ya da ağlamalar sıktır
9 Kişilik değişiklikleri
Demans hastası şuphecidir, yersiz ofkelenmeleri olabilir
10 İnisitayif kaybı
Demans hastası oldukca pasif hale gelmiştir, karar vermekte zorlanır, desteklenmeye ihtiyacı vardır