Üretra, idrarın vücuttan dışarı taşınmasına izin veren, penisin ucu ile mesane arasındaki idrar kanalıdır. İdrar yolu darlığı (üretra darlığı) idrarın mesaneden çıkarak rahat bir şekilde dışarı boşaltılmasına engel olan, ve sonuçta idrarın mesanede birikmesine, mesanenin tam olarak boşaltılamamasına neden olan mekanik bir hastalıktır.
Üretra darlığı, yaklaşık olarak erkeklerin % 0,5-1’ni etkileyen ve bazı nedenlerden ötürü idrar yolu hücrelerinin(uretra epiteli) hasar görmesi sonucu epitelde veya idrar kanalı gövdesini oluşturan yapının (korpus spongiozum) fibrozisi(Nedbe) ile sonuçlanan bir hastalıktır. Darlık üretranın ve çevresindeki dokunun yaralanması veya zedelenmesi nedeniyle oluşmaktadır. Örneğin ciltte olan yaralanmalarda bir gerilme ve yaralanan yerde kalınlaşma(nedbe dokusu) oluşuyorsa, benzeri şekilde üretra yaralanmalarında da bir nedbe-skar dokusu olşmaktadır.. Bu gerilme ve kalınlaşma, üretranın ince boşluğunu tıkadığında idrar üretradan geçemez darlık ölçüsüne göre zor geçer ve bu nedenle mesanede birikir, tam boşalmaz.
Travmalar, prostat kanseri için yapılan radyoterapi gibi kimi tıbbi uygulamalar, bu bölgede yapılan bazı cerrahi operasyonlar ve gonore gibi bazı enfeksiyonlar üretra darlığına neden olabilmektedir. Üretra darlığına neden olan nedenler, hastanın yaşı ve darlığın yerine göre değişkenlik arz etmektedir. Ön uretra darlıkları daha çok inflamasyon(%40), tıbbi müdahaleye bağlı(iyatrojenik-%40) veya travma sonucu oluşurken, posterior uretra darlıkları pelvik fraktür(pelvik kırık) sonrası veya cerrahi girişim sonucu iyatrojenik oluşur. Bazen hiç bir neden bulunamaz(%15-20). Darlıklar mesane ile penisin ucu arasında bir kaç milimetre ile birkaç santimetre arasında değişen bir uzunluğa sahip olabilir.
Belirtiler ve Teşhis
Klinik hikaye
Semptom skorlaması (Patient Reported Outcome Measure)
Fizik muayene
Uroflowmetri ve Ultrasonografi,rezidü idrar miktarı
Uretrografi
Uretro-sistoskopi (bazı vakalarda)
Uretra darlığı olan hastalar genellikle alt üriner sistem semptom ve bulguları ile başvururlar. İdrar yaparken zorlanma, idrar akımında zayıflama, mesane tam boşaltamama hissi, işeme sonrası damlama, sık tuvalete gitme gibi şikayetler ile hastalar başvurur. Bazen hastalar tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, prostatit, epididimit-orşit veya mesane taşı ile gelebilirler. Tam darlıklarda veya tıkanmalarda ise ani hiç idrar yapamama(retansiyon) gelişebileceği akılda tutulmalıdır.
Uretra darlığında tedavi öncesinde nedene yönelik ayrıntılı hikaye alınmalıdır. Fizik muayenede idrar deliği patolojilerinin değerlendirilmesi ve liken sklerozisi denilen olgularda ön üretradaki skar(nedbe) dokularını elle (palpasyon) hissedilmek önem arz eder. Uretra darlığı hastalarında işeme testi(üroflowmetri) ile mutlaka maksimum idrar akım hızı ve işeme paterni değerlendirilmelidir. Mesane patolojilerini değerlendirmek ve boşaltılamayan(rezidüel) idrar miktarını ölçmek için ultrasonografi gerekebilir. Uretra darlığının tam yerini ve uzunluğunu değerlendirmek için retrograd uretrografi(RUG) çekilebilir. Özellikle önuretra darlıkları tanısı için retrograd uretrografi altın standarttır. Ancak arka uretra darlıklarında ve mesane boynu patolojilerinde RUG yetersiz kaldığından bu valalarda işeme(miksiyonel-voiding) sistouretrografi (MSU) ile RUG kombinasyonu yapılmalıdır.
Teşhisde karar verilemeyen durumlarda darlığın netleştirilmesi açısından uretrosistoskopi gerekebilir. Eş zamanlı dış(eksternal) uretral delik(meatus) veya sistostomi yolu ile yapılan fleksible sistouretroskopi darlıkğın yerini ve uzunluğunu ölçmede önemli bir tanı aracı olabilir. Darlık yeri ve uzunluğu netleştirildikten sonra müdahale şekli ve zamanı planlanır.
Tedavi
Uretra darlıklarında tedavi, nedenine(etyolojisine), yerleşim alanına(anterior, posterior), sayısına, dar alanın uzunluğuna, darlığın kesafetine-şiddetine(spongiofibrozis derecesine), daha önceki tedavi girişimleri ve hastanın yaşına göre değişebilmektedir. Nispeten kısa basit darlıklar endoskopik tedavi edilirken, uzun- kompleks darlıklar bir veya iki aşamalı açık ameliyat(uretroplasti) ile tedavi edilmektedir.
Üretral geniştetme(dilatasyon): Metal dilatatörler, balon ile dilatasyon veya nelaton kateterlerle yapılabilmektedir. Bu tedavi şekli, kısa segment darlıklarda (
Üretra darlığı, yaklaşık olarak erkeklerin % 0,5-1’ni etkileyen ve bazı nedenlerden ötürü idrar yolu hücrelerinin(uretra epiteli) hasar görmesi sonucu epitelde veya idrar kanalı gövdesini oluşturan yapının (korpus spongiozum) fibrozisi(Nedbe) ile sonuçlanan bir hastalıktır. Darlık üretranın ve çevresindeki dokunun yaralanması veya zedelenmesi nedeniyle oluşmaktadır. Örneğin ciltte olan yaralanmalarda bir gerilme ve yaralanan yerde kalınlaşma(nedbe dokusu) oluşuyorsa, benzeri şekilde üretra yaralanmalarında da bir nedbe-skar dokusu olşmaktadır.. Bu gerilme ve kalınlaşma, üretranın ince boşluğunu tıkadığında idrar üretradan geçemez darlık ölçüsüne göre zor geçer ve bu nedenle mesanede birikir, tam boşalmaz.
Travmalar, prostat kanseri için yapılan radyoterapi gibi kimi tıbbi uygulamalar, bu bölgede yapılan bazı cerrahi operasyonlar ve gonore gibi bazı enfeksiyonlar üretra darlığına neden olabilmektedir. Üretra darlığına neden olan nedenler, hastanın yaşı ve darlığın yerine göre değişkenlik arz etmektedir. Ön uretra darlıkları daha çok inflamasyon(%40), tıbbi müdahaleye bağlı(iyatrojenik-%40) veya travma sonucu oluşurken, posterior uretra darlıkları pelvik fraktür(pelvik kırık) sonrası veya cerrahi girişim sonucu iyatrojenik oluşur. Bazen hiç bir neden bulunamaz(%15-20). Darlıklar mesane ile penisin ucu arasında bir kaç milimetre ile birkaç santimetre arasında değişen bir uzunluğa sahip olabilir.
Belirtiler ve Teşhis
Klinik hikaye
Semptom skorlaması (Patient Reported Outcome Measure)
Fizik muayene
Uroflowmetri ve Ultrasonografi,rezidü idrar miktarı
Uretrografi
Uretro-sistoskopi (bazı vakalarda)
Uretra darlığı olan hastalar genellikle alt üriner sistem semptom ve bulguları ile başvururlar. İdrar yaparken zorlanma, idrar akımında zayıflama, mesane tam boşaltamama hissi, işeme sonrası damlama, sık tuvalete gitme gibi şikayetler ile hastalar başvurur. Bazen hastalar tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu, prostatit, epididimit-orşit veya mesane taşı ile gelebilirler. Tam darlıklarda veya tıkanmalarda ise ani hiç idrar yapamama(retansiyon) gelişebileceği akılda tutulmalıdır.
Uretra darlığında tedavi öncesinde nedene yönelik ayrıntılı hikaye alınmalıdır. Fizik muayenede idrar deliği patolojilerinin değerlendirilmesi ve liken sklerozisi denilen olgularda ön üretradaki skar(nedbe) dokularını elle (palpasyon) hissedilmek önem arz eder. Uretra darlığı hastalarında işeme testi(üroflowmetri) ile mutlaka maksimum idrar akım hızı ve işeme paterni değerlendirilmelidir. Mesane patolojilerini değerlendirmek ve boşaltılamayan(rezidüel) idrar miktarını ölçmek için ultrasonografi gerekebilir. Uretra darlığının tam yerini ve uzunluğunu değerlendirmek için retrograd uretrografi(RUG) çekilebilir. Özellikle önuretra darlıkları tanısı için retrograd uretrografi altın standarttır. Ancak arka uretra darlıklarında ve mesane boynu patolojilerinde RUG yetersiz kaldığından bu valalarda işeme(miksiyonel-voiding) sistouretrografi (MSU) ile RUG kombinasyonu yapılmalıdır.
Teşhisde karar verilemeyen durumlarda darlığın netleştirilmesi açısından uretrosistoskopi gerekebilir. Eş zamanlı dış(eksternal) uretral delik(meatus) veya sistostomi yolu ile yapılan fleksible sistouretroskopi darlıkğın yerini ve uzunluğunu ölçmede önemli bir tanı aracı olabilir. Darlık yeri ve uzunluğu netleştirildikten sonra müdahale şekli ve zamanı planlanır.
Tedavi
Uretra darlıklarında tedavi, nedenine(etyolojisine), yerleşim alanına(anterior, posterior), sayısına, dar alanın uzunluğuna, darlığın kesafetine-şiddetine(spongiofibrozis derecesine), daha önceki tedavi girişimleri ve hastanın yaşına göre değişebilmektedir. Nispeten kısa basit darlıklar endoskopik tedavi edilirken, uzun- kompleks darlıklar bir veya iki aşamalı açık ameliyat(uretroplasti) ile tedavi edilmektedir.
Üretral geniştetme(dilatasyon): Metal dilatatörler, balon ile dilatasyon veya nelaton kateterlerle yapılabilmektedir. Bu tedavi şekli, kısa segment darlıklarda (
