Uyku apne sendromu, uyku sırasında teneffüsün durmasını takiben gelişen kan oksijen seviyesinde düşme, sonrasında oluşan uyanıklık tepkisi ve akabinde teneffüsün tekrar düzelmesi ile karakterize ataklarla seyreden bir hastalıktır.
10 saniye yahut daha fazla müddetle ağız ve burunda hava akımının durmasına apne, 10 saniye yahut daha fazla mühletle hava akımının azalmasına hipopne denir.
Apnenin esas iki tipi vardır:
I.Tip Apne, obstrüktif uyku apnesidir ve uyku sırasında teneffüs eforunun sürmesine (karın ve göğüs teneffüsün devam etmesi) rağmen ağız ve burun düzeyinde hava akımının durmasıdır.
II.Tip Apne santral uyku apnesidir ve uyku sırasında hem teneffüs uğraşı hem de hava akımının durmasıdır.
Uyku Apnesi risk faktörleri nelerdir?
-
Yaş : 65 yaş sonrası sıklık 30-64 yaş ortasına nazaran 2-3 kat fazladır. Çocuklarda çoklukla 2-6 yaşlar ortasında gözlenir. Bademcik ameliyatı yapılmış çocuklarda daha az görülür.
-
Cinsiyet: Erkeklerde bayanlara nazaran yaklaşık iki kat fazla görülmekle birlikte menapoz sonrasında bayanlarda da erkekler kadar sık görülür.
-
Obezite: Obezite ile apne oluşumu ortasında kesin bir alaka vardır. Çok kilolu olanlarda yutakta yağ yastıkçığı birikimi fazlalaşmakta ve bu da üst teneffüs yolunda tıkanma eğilimini artırmaktadır.
-
Genetik: Hastaların akrabalarında emsal bulgular daha sık görülmektedir.
-
Anatomik Risk Faktörleri: Üst hava yolu genişliğini azaltan tüm faktörler hastalığın oluşumuna ve şiddetinin artmasına katkıda bulunur. Çenenin geride olması yahut çenenin küçük olması üzere baş ve yüz anomalileri ile burun septum deviyasyonu üst hava yolu geçişini daraltarak, uyku apnesine eğilim yaratır. Tıkanmanın bir diğer nedeni de, yağ depolanması yahut büyük bademciklere bağlı olarak üst teneffüs yolunda yumuşak doku kitlesinin artmasıdır.
-
Sırtüstü durumda uyumak: Lisan kökünün üst teneffüs yolunu tıkamasına yol açarak uyku apnesinin şiddetini arttirır.
-
Alkol ve Sigara: Alkolün yutak kas aktivitesini bozduğu ve apnelere uyanıklık tepkisi karşılığını azalttığı için uyku apne şiddetini arttırdığı gösterilmiştir .
-
Horlama: Horlama teneffüs bozukluklarında en sık görülen bulgusudur. Horlama şikayeti olan hastaların %35’inde obstrüktif uyku apnesi sendromu saptanmaktadır. Uyku apnesi olan hastaların ise %70-95’inde horlama görülmektedir.
-
Şahitli Apne: Hastalar kimi vakit apnelerini fark edemeyebilir, bu durum yakındaki bir kişi çoğunlukla eşleri tarafından fark edilebilir. Hastada hava açlığı yahut boğulma hissi ile uyanma, kendi horlama sesine uyanma yakınmaları olabilir.
-
Gündüz Çok Uyku Hali : Uyku sırasında tekrarlayan apneler sonucunda hastanın sık sık uykusu bölünmekte, hasta gecenin büyük kısmını yüzeyel uykuda geçirmekte ve derin uykuya dalamamaktadır. Bunların sonucunda da hasta sonraki gün çok uyku muhtaçlığı hissetmektedir. Hafif olgular yalnızca sakin ortamda uyku hali tanımlarken, ileri derecedeki olgularda yemek yeme, konuşma yahut otomobil kullanma sırasında da uyuklama görülebilir.
-
Son periyotta kilo alımı artışı ve kilo verememe
-
Gece göğüs ve ensede çok terleme
-
Gece idrara kalkma, gece altına kaçırma
-
Seksüel impotans (iktidarsızlık)
-
Gece kalp ritim bozuklukları
-
Gastroözefagial reflü
-
Depresyon, anksiyete
-
Unutkanlık, dikkat eksikliği, konsantrasyon zahmeti, öğrenme sorunları
-
Sabah baş ağrısı
-
Sabah ağız kuruluğu
-
Gece diş sıkma, salya akması
-
Uykusuzluk
-
Uyurgezerlik
-
Beyin aktivitesi için Elektroensefalografi (EEG)
-
Göz hareketleri için Elektrookülografi (EOG)
-
Çene ve bacak hareketi için Elektromiyografi (EMG- submentalis ve tibialis)
-
Ağız burun teneffüsü için oronazal hava akımı
-
Göğüs ve karın teneffüsü için göğüs ve karın hareketleri
-
Oksijen ölçümü için oksijen satürasyonu
-
Kalp ritmi için Elektrokardiyografi (EKG)
-
Beden durumu
-
Gece uzunluğu görüntü kaydı
belirlenir.
Polisomnografik çalışma sonucu uykudaki apne ve hipopnelerin sayılarının toplamının saat olarak uyku müddetine bölünmesiyle elde edilen kıymete apne-hipopne indeksi ismi verilir. OSAS’ın derecelendirilmesi PSG sonucunda saptanan Apne Hipopne İndeksi (AHİ) pahasına nazaran yapılmaktadır. Bu derecelendirme tedavi yaklaşımı için epeyce kıymetlidir.
Bunun yanında apne ve hipopnelerin hastanın hangi yatış konumunda ve uykunun hangi periyotlarında arttığı, apne ve hipopnelerin sayısı yanında mühleti kıymetlendirilir.
Uyku evreleri kıymetlendirilerek uykunun kalitesi ve kâfi olup olmadığı anlaşılır.
Uyku sırasında horlama, kalp atımları, kan oksijen seviyeleri ve bacak hareketleri de kıymetlendirilir.
AHI 5' den az ise olağandır.
5-15 ortasındaki bedeller klinik bulgularla birlikte uyku apne sendromu varlığını gösterir.
15 üzerindeki pahalar uyku apnesi varlığını gösterir.
Uyku apnesinin tedavisi nasıl yapılır?
-
Zayıflama ile AHİ'de azalma ve uyku kalitesinde düzelme görülür.
-
Sırtüstü durumda uyumanın engellenmesiyle konuma bağımlı hafif uyku apnesi olan hastalarda uykudaki teneffüs bozukluklarının düzeldiği görülmüştür.
-
Tedavide kabul görmüş bir ilaç tedavisi yoktur.