Aslında bir sokak köpeği olan Layka (Laika), ciddi anlamda uzaya giden ilk dünyalıdır Dünya’nın çevresindeki yörüngeye oturtulması başarılan ve çok büyük ufukların açılmasına temel teşkil eden çalışmanın merkezinde yer alan Layka, bu başarısını ise maalesef ki canıyla ödemiştir…
4 Ekim 1957 tarihinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği büyük bir başarıya imza atarak Sputnik uydusunu uzaya fırlatmıştır Dünya çevresinde yörüngeye ilk oturan uydu olarak bilinen Sputnik, Dünya üzerinden 230 km ila 942 km arasında değişkenlik gösteren bir yörüngeye gidebilmeyi başarmış ve buraya oturmuştu Turunu ise 96 dakika gibi bir sürede tamamlamaktaydı Toplam ağırlığı 83,6 kg olan bu uydu, simgesel anlamda ise uzay çağının başladığını müjdeliyordu…
Uzay Çağı ve Layka
Elbette ki bu uzay çağı hiçbir köpek için bir anlam ifade etmemekteydi Fakat Moskova sokaklarında dolaşan Layka, kısa süre içinde sokak köpekliğinden astronotluğa terfi edecekti
Amerika Birleşik Devletleri ve SSCB arasında bir uzay yarışı da Sputnik ile birlikte başlamış oldu Soğuk Savaş yıllarının iki ayrı kutbu olan bu ülkeler, yine farklı bir alanda daha karşı karşıyaydılar Elbette ki bu yarış için sürekli olarak yeni projeler üretilmekte idi Yarışa Sputnik uydusunun başarısı ile başlayan ve liderliğini sürdürmek isteyen SSCB, ardından geçen 1 ay sonrasında ise Sputnik 2 için düğmeye basmıştı
Sovyetler büyük bir sükseye imza atmak için uzaya insan göndermenin hesabını yapıyordu Bu sayede bambaşka bir döneme girilebilirdi Fakat bilim adamları ve araştırmacılar, insan hayatının bu yolculuk karşısında nasıl etkileneceğinden emin değildiler Bu nedenle de ilk çalışmalarda insan gönderilmesinin risklerinden dem vurulmakta idi İşte tam da bu noktada, insan yerine köpek gönderme kararı alan Sovyetler için devreye Layka girmekteydi…
Sputnik 2 Uydusu
Uzay yarışında ezeli rakibini geride bırakmayı sürdürmek isteyen Sovyetler, vakit kaybetmeden Sputnik 2 uydusunu uzaya gönderme peşindeydiler Bu nedenle de hızlı bir karar alındı Uzay yörüngesine oturan ilk uydu Sputnik’İn hemen ardından, yalnızca 1 ay sonra Sputnik 2 uydusu uzaya fırlatılacaktı Tarih olarak belirlenen 3 Kasım 1957 ise aynı zamanda Ekim Devrimi’nin 40 yıl dönümüydü ve tarihsel olarak da aceleci davranılmaktaydı Toplantılarda uzaya insan gönderilmesinin riskli olduğu ve bunun yerine bir köpekle denemelerin yapılacağına kesin olarak karar verildi
Sputnik 2 uydusunda görev almak üzere yetiştirilen 3 farklı köpek vardı Bu köpeklerden Muşka, yerde yapılan testlerde kullanılmıştı İki defa yüksek irtifa uçuşu yapmış olan ve bu alanda deneyimli sayılan Albina ise yedek astronot köpek olarak tutulmuştu Uzaya gönderilecek olan asıl köpek ise Layka idi
Karar verilip de yeni uydunun uzaya gönderileceği kesinleşince, bilim adamları hemen bu üç köpek için çalışmalara girişti Ameliyatlar yapıldı, test süreçleri aşıldı ve uzayda beslenmek için lazım olacak olan besleyici macunlar ile bu köpeklere yeni beslenme alışkanlığı kazandırıldı
Sovyet bilim insanları elbette ki bu uçuş sırasında Layka’nın ömrünün sonlanacağını biliyorlardı Hatta çalışmalarda görevli olan Sovyet yetkili D Vladimir Yazdovsky, uçuştan birkaç gün önce Layka’yı çocuklarıyla buluşturmuştu Köpeğin çok az bir ömrünün kaldığını bilen yetkili, her ne kadar bu duruma üzülse de bir şey yapamazdı…
Hayvanseverlerden Tepki
Layka’nın Sputnik 2 uydusu içinde uzaya gönderileceği ve bu uydunun uzaydan geri getirilmemesinin planlandığı bilinen bir gerçekti Bu plan dünya kamuoyuna açıklandıktan sonra uydu içinde bir köpeğin ölüme terk edileceği konusu çok geniş bir yankıya sebep oldu Amerika’dan Avrupa’ya kadar her ülkede hayvanseverler bu duruma büyük tepki gösterdiler Sovyetler’in Avrupa’dai geleneksel rakiplerinden olan İngiltere ise tepkilerin merkeziydi Hayvan koruma merkezlerine gelen telefonlar Sovyet konsolosluklarına ve yetkililerine yönlendirilmekteydi Amerika’da halk ayağa kalkmıştı Pek çok büyük tepki bu süreçte ön plana çıkmıştı Ancak Sovyet yetkililer köpeğe eziyet etmek değil, insanlığın gelişimine katkıda bulunmak için böyle bir çalışmayı sürdürdüklerini açıklıyorlardı
Uzay Çalışmaları ve Kullanılan Hayvan Denekler
Aslına bakılırsa hayvanların uzay çalışmaları için kullanılması ilk değildi Daha önce defalarca kullanılan çok çeşitli hayvanlar bilinmekte iken, belki de ilk defa bu denli büyük bir tepki Sovyetler’e karşı gösterilmekte idi Amerikalı bilim adamları uzay çalışmalarında fareleri ve maymunları sıkça kullanırlardı Üstelik yeryüzünden çok uzak noktalara gönderilen ve teknik anlamda uzay denebilecek yerlere gönderilip geri getirilen hayvanlar da vardı Bu hayvanların bir kısmı ise çalışmalar ya da denemeler sırasında ölmüşlerdi Uzay çalışmalarında yaşanan denek hayvan ölümleri ilk değildi Fakat gerek ideolojik ve siyasi hava, gerek ise köpeklere ayrı bir sempati duyulması tepkilerin fitilini ateşlemişti Bu anlamda ise Sovyetler, köpeklerin kolay bulunan, az maliyetle yetiştirilen ve kolay eğitilen canlılar olduklarını aktarmakta idiler
Aslında Layka’nın hikayesinin bu kadar geniş bir üzüntüye sebep olmasının başında, yapılan planların geri dönüşü kapsamaması gelmekteydi Eğer alternatif bir geri dönüş planı olsaydı ve kaza ya da farklı sebeplerden dolayı Layka ölseydi, belki de hikaye bu denli acıklı olmayacaktı Fakat Sputnik 2 uydusuna dair yapılan hiçbir planda, uydunun Dünya’ya geri getirilmesi ve dolayısıyla Layka’ya kavuşulması söz konusu değildi
Öte yandan ir diğer önemli detay da o zamanlar uzay çalışmalarına verilen önem ve gösterilen ilgi ile ilgiliydi Sputnik 2 uydusunun Dünya yörüngesine oturması, Dünya üzerinde dönüşler gerçekleştirmesi, bu anlamda söz konusu çalışmanın bir ilk olması ve sonraki uydunun canlı taşıyacak olması bu konudaki ilgiyi de artırdı Dünyanın her yerinde Sovyetler’in yaptığı yeni uydu ve haberleri takip edilmekteydi Bundan dolayı da ilgi bir miktar Layka’daydı Basınla Layka’nın her saniyesi paylaşılıyordu ve bu noktada büyük bir hassasiyet oluşmuştu
Ve Fırlatma Günü…
Layka, Baykonur Uzay Üssü’nden, 3 Kasım 1957 tarihinde uzaya fırlatıldı Sputnik 2 uydusu içinde bir kapsülde bulunan uzay köpeği, yaşamsal verilerini Dünya’daki veri merkezine aktaracak olan kablolara bağlı şekildeydi Yapılan resmi açıklamalar ise Layka’nın kalkışın ardından geçen 1 haftalık süre sonrasında, hiçbir acı çekmeden öldüğünü söylüyordu Ancak farklı açıklamalar da yapılmaktaydı ve bu durum aslında büyük çelişkileri de beraberinde getiriyordu Ancak kesin olan şuydu ki, Layka ölmüştü
Layka’nın Ölüm Nedeni
Uzun bir süre boyunca Layka’nın kesin ölüm nedeni paylaşılmadı Ancak 2002 yılında, Sputnik 2 misyonunda görev alan bir bilim insanı olarak tanıtılan Dimitri Malşenkov konuya dair bazı açıklamalar yaptı Bu açıklamalardan anlaşılan ise, kalkışın ardından geçen 5 ila 7 saat arasında, kapsülün aşırı ısınması ile beraber Layka’nın hayatını kaybettiğiydi
Her ne kadar çok büyük üzüntü veren bir gelişme olarak söz konusu durum gündeme gelse de, Sputnik 2 misyonu insanlık tarihinde önemli bir ufuk açtı Çünkü bu uçuş sonrasında canlıların yörünge ve uzay yolculuğuna dair önemli veriler elde edildi Layka’nın ölümünden 3,5 yıl sonra, tarihler 12 Nisan 1961’i gösterdiğinde ise Uzaya ilk insan gönderildi O kişi, Yuri Gagarin’di!
Uzaya çıkan ilk dünyalı olarak tanınan Layka’nın heyecan ve hüzün dolu hikayesi de bu şekilde bilim tarihine aktarıldı Adına pullar basılan, şarkılar yazılan Layka, uzay köpeği olarak da tanındı…
Kaynakça:
http:trwikipediaorgwikiLayka
http:wwwnationalgeographiccomtrmakalekesfetlaikagercekleseceginiherkesinbildigibirolumunhik%C3%A2yesi2523
4 Ekim 1957 tarihinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği büyük bir başarıya imza atarak Sputnik uydusunu uzaya fırlatmıştır Dünya çevresinde yörüngeye ilk oturan uydu olarak bilinen Sputnik, Dünya üzerinden 230 km ila 942 km arasında değişkenlik gösteren bir yörüngeye gidebilmeyi başarmış ve buraya oturmuştu Turunu ise 96 dakika gibi bir sürede tamamlamaktaydı Toplam ağırlığı 83,6 kg olan bu uydu, simgesel anlamda ise uzay çağının başladığını müjdeliyordu…
Uzay Çağı ve Layka
Elbette ki bu uzay çağı hiçbir köpek için bir anlam ifade etmemekteydi Fakat Moskova sokaklarında dolaşan Layka, kısa süre içinde sokak köpekliğinden astronotluğa terfi edecekti
Amerika Birleşik Devletleri ve SSCB arasında bir uzay yarışı da Sputnik ile birlikte başlamış oldu Soğuk Savaş yıllarının iki ayrı kutbu olan bu ülkeler, yine farklı bir alanda daha karşı karşıyaydılar Elbette ki bu yarış için sürekli olarak yeni projeler üretilmekte idi Yarışa Sputnik uydusunun başarısı ile başlayan ve liderliğini sürdürmek isteyen SSCB, ardından geçen 1 ay sonrasında ise Sputnik 2 için düğmeye basmıştı
Sovyetler büyük bir sükseye imza atmak için uzaya insan göndermenin hesabını yapıyordu Bu sayede bambaşka bir döneme girilebilirdi Fakat bilim adamları ve araştırmacılar, insan hayatının bu yolculuk karşısında nasıl etkileneceğinden emin değildiler Bu nedenle de ilk çalışmalarda insan gönderilmesinin risklerinden dem vurulmakta idi İşte tam da bu noktada, insan yerine köpek gönderme kararı alan Sovyetler için devreye Layka girmekteydi…
Sputnik 2 Uydusu
Uzay yarışında ezeli rakibini geride bırakmayı sürdürmek isteyen Sovyetler, vakit kaybetmeden Sputnik 2 uydusunu uzaya gönderme peşindeydiler Bu nedenle de hızlı bir karar alındı Uzay yörüngesine oturan ilk uydu Sputnik’İn hemen ardından, yalnızca 1 ay sonra Sputnik 2 uydusu uzaya fırlatılacaktı Tarih olarak belirlenen 3 Kasım 1957 ise aynı zamanda Ekim Devrimi’nin 40 yıl dönümüydü ve tarihsel olarak da aceleci davranılmaktaydı Toplantılarda uzaya insan gönderilmesinin riskli olduğu ve bunun yerine bir köpekle denemelerin yapılacağına kesin olarak karar verildi
Sputnik 2 uydusunda görev almak üzere yetiştirilen 3 farklı köpek vardı Bu köpeklerden Muşka, yerde yapılan testlerde kullanılmıştı İki defa yüksek irtifa uçuşu yapmış olan ve bu alanda deneyimli sayılan Albina ise yedek astronot köpek olarak tutulmuştu Uzaya gönderilecek olan asıl köpek ise Layka idi
Karar verilip de yeni uydunun uzaya gönderileceği kesinleşince, bilim adamları hemen bu üç köpek için çalışmalara girişti Ameliyatlar yapıldı, test süreçleri aşıldı ve uzayda beslenmek için lazım olacak olan besleyici macunlar ile bu köpeklere yeni beslenme alışkanlığı kazandırıldı
Sovyet bilim insanları elbette ki bu uçuş sırasında Layka’nın ömrünün sonlanacağını biliyorlardı Hatta çalışmalarda görevli olan Sovyet yetkili D Vladimir Yazdovsky, uçuştan birkaç gün önce Layka’yı çocuklarıyla buluşturmuştu Köpeğin çok az bir ömrünün kaldığını bilen yetkili, her ne kadar bu duruma üzülse de bir şey yapamazdı…
Hayvanseverlerden Tepki
Layka’nın Sputnik 2 uydusu içinde uzaya gönderileceği ve bu uydunun uzaydan geri getirilmemesinin planlandığı bilinen bir gerçekti Bu plan dünya kamuoyuna açıklandıktan sonra uydu içinde bir köpeğin ölüme terk edileceği konusu çok geniş bir yankıya sebep oldu Amerika’dan Avrupa’ya kadar her ülkede hayvanseverler bu duruma büyük tepki gösterdiler Sovyetler’in Avrupa’dai geleneksel rakiplerinden olan İngiltere ise tepkilerin merkeziydi Hayvan koruma merkezlerine gelen telefonlar Sovyet konsolosluklarına ve yetkililerine yönlendirilmekteydi Amerika’da halk ayağa kalkmıştı Pek çok büyük tepki bu süreçte ön plana çıkmıştı Ancak Sovyet yetkililer köpeğe eziyet etmek değil, insanlığın gelişimine katkıda bulunmak için böyle bir çalışmayı sürdürdüklerini açıklıyorlardı
Uzay Çalışmaları ve Kullanılan Hayvan Denekler
Aslına bakılırsa hayvanların uzay çalışmaları için kullanılması ilk değildi Daha önce defalarca kullanılan çok çeşitli hayvanlar bilinmekte iken, belki de ilk defa bu denli büyük bir tepki Sovyetler’e karşı gösterilmekte idi Amerikalı bilim adamları uzay çalışmalarında fareleri ve maymunları sıkça kullanırlardı Üstelik yeryüzünden çok uzak noktalara gönderilen ve teknik anlamda uzay denebilecek yerlere gönderilip geri getirilen hayvanlar da vardı Bu hayvanların bir kısmı ise çalışmalar ya da denemeler sırasında ölmüşlerdi Uzay çalışmalarında yaşanan denek hayvan ölümleri ilk değildi Fakat gerek ideolojik ve siyasi hava, gerek ise köpeklere ayrı bir sempati duyulması tepkilerin fitilini ateşlemişti Bu anlamda ise Sovyetler, köpeklerin kolay bulunan, az maliyetle yetiştirilen ve kolay eğitilen canlılar olduklarını aktarmakta idiler
Aslında Layka’nın hikayesinin bu kadar geniş bir üzüntüye sebep olmasının başında, yapılan planların geri dönüşü kapsamaması gelmekteydi Eğer alternatif bir geri dönüş planı olsaydı ve kaza ya da farklı sebeplerden dolayı Layka ölseydi, belki de hikaye bu denli acıklı olmayacaktı Fakat Sputnik 2 uydusuna dair yapılan hiçbir planda, uydunun Dünya’ya geri getirilmesi ve dolayısıyla Layka’ya kavuşulması söz konusu değildi
Öte yandan ir diğer önemli detay da o zamanlar uzay çalışmalarına verilen önem ve gösterilen ilgi ile ilgiliydi Sputnik 2 uydusunun Dünya yörüngesine oturması, Dünya üzerinde dönüşler gerçekleştirmesi, bu anlamda söz konusu çalışmanın bir ilk olması ve sonraki uydunun canlı taşıyacak olması bu konudaki ilgiyi de artırdı Dünyanın her yerinde Sovyetler’in yaptığı yeni uydu ve haberleri takip edilmekteydi Bundan dolayı da ilgi bir miktar Layka’daydı Basınla Layka’nın her saniyesi paylaşılıyordu ve bu noktada büyük bir hassasiyet oluşmuştu
Ve Fırlatma Günü…
Layka, Baykonur Uzay Üssü’nden, 3 Kasım 1957 tarihinde uzaya fırlatıldı Sputnik 2 uydusu içinde bir kapsülde bulunan uzay köpeği, yaşamsal verilerini Dünya’daki veri merkezine aktaracak olan kablolara bağlı şekildeydi Yapılan resmi açıklamalar ise Layka’nın kalkışın ardından geçen 1 haftalık süre sonrasında, hiçbir acı çekmeden öldüğünü söylüyordu Ancak farklı açıklamalar da yapılmaktaydı ve bu durum aslında büyük çelişkileri de beraberinde getiriyordu Ancak kesin olan şuydu ki, Layka ölmüştü
Layka’nın Ölüm Nedeni
Uzun bir süre boyunca Layka’nın kesin ölüm nedeni paylaşılmadı Ancak 2002 yılında, Sputnik 2 misyonunda görev alan bir bilim insanı olarak tanıtılan Dimitri Malşenkov konuya dair bazı açıklamalar yaptı Bu açıklamalardan anlaşılan ise, kalkışın ardından geçen 5 ila 7 saat arasında, kapsülün aşırı ısınması ile beraber Layka’nın hayatını kaybettiğiydi
Her ne kadar çok büyük üzüntü veren bir gelişme olarak söz konusu durum gündeme gelse de, Sputnik 2 misyonu insanlık tarihinde önemli bir ufuk açtı Çünkü bu uçuş sonrasında canlıların yörünge ve uzay yolculuğuna dair önemli veriler elde edildi Layka’nın ölümünden 3,5 yıl sonra, tarihler 12 Nisan 1961’i gösterdiğinde ise Uzaya ilk insan gönderildi O kişi, Yuri Gagarin’di!
Uzaya çıkan ilk dünyalı olarak tanınan Layka’nın heyecan ve hüzün dolu hikayesi de bu şekilde bilim tarihine aktarıldı Adına pullar basılan, şarkılar yazılan Layka, uzay köpeği olarak da tanındı…
Kaynakça:
http:trwikipediaorgwikiLayka
http:wwwnationalgeographiccomtrmakalekesfetlaikagercekleseceginiherkesinbildigibirolumunhik%C3%A2yesi2523