VAGİNAL AKINTI NEDİR? NİYE OLUŞUR?
Vaginal akıntı, özellikle doğurgan çağdaki kadınlarda hormonal değişikliklere bağlı olarak oluşur. Akıntıya, vagina duvarından ve rahim ağzından kaynaklanan sıvı ve hücrelerin sürekli dökülmesi neden olur. Terleme-tükürük vb gibi vaginal akıntı da fizyolojiktir yani doğaldır. Tüm üreme çağındaki kadınlara az veya çok akıntı olur. Akıntı miktarı, rengi ve yoğunluğu kişiden kişiye ve adet döngüsündeki zamana göre değişir. Akıntının miktarında hormonlar etkili olduğundan menopozdan sonra akıntı miktarı azalır, vaginal kuruluk başlar. Gebelikte ise akıntı miktarı artar.
Vaginal akıntının kadın için pek çok faydası vardır. Akıntı asidiktir, böylece vaginanın sağlıklı kalmasını sağlar, vaginayı enfeksiyonlardan korur. Vaginal kuruluğu engeller, kayganlaştırıcı olarak iş görür ve cinsel ilişkiyi kolaylaştırır. Akıntı miktarı ve özellikleri bazı kadınlarda yumurtlama zamanını tespit etmede de kullanılır. Buna göre ilişki zamanlaması yapılabilir.
ANORMAL AKINTI NEDİR?
Normal akıntı beyaz-renksiz-kokusuz ve her kadına göre değişmekle birlikte normal miktarda olur. Akıntının rengi ve miktarı aşırı susuzluktan etkilenebilir. Yeterince sıvı alınmadığında rengi aynı idrarda olduğu gibi koyulaşabilir. Ancak her zamankinden farklı miktarda, kötü kokulu, kaşıntı, yanma ve/veya ağrıya neden olan akıntı anormal akıntıdır, nedeninin araştırılması gerekir.
ANORMAL AKINTI NEDEN OLUR?
Anormal vaginal akıntının en sık görülen nedenleri enfeksiyonlardır. Bunlar genelde basit sık gördüğümüz enfeksiyonlardır. Ancak bazen cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) ve eş tedavisini de gerektiren enfeksiyonlar da olabilir. CYBH rahim, tüp ve yumurtalıkları etkileyebilir, erkek ve kadında gelecekteki üreme potansiyelini düşürebilir. Bu nedenle erken tanı ve tedavisi çok önemlidir. Enfeksiyonlar dışında bazen rahim ağzı kanseri, rahim kanseri, tubal kanserler akıntıya neden olabilir. Gebelerde akıntı miktarı artar. Hijyeni kötü olan kadınlarda, tampon kullananlarda, vaginal duş, spreyler, hijyen ürünü kullananlarda akıntı normalden fazla olabilir.
NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALIYIM?
-
Akıntının miktarında, renginde, kokusuna değişiklik varsa -
Sarı-yeşil akıntı, kötü koku varsa -
Peynir kesiği gibi beyaz akıntı, kaşıntı varsa -
Genital bölgede kızarıklık, yanma, kaşıntı varsa -
Adet dışı kanama varsa -
İlişkide ağrı varsa -
İlişki sonrası kanama varsa mutlaka doktora başvurmalısınız.
Vajinit, vaginal akıntının en önemli nedenidir. Vajinit, vaginanın iltihaplanmasıdır. Akıntı, kaşıntı, yanma ve ağrıya neden olur. Pek çok enfeksiyon veya irritasyona neden olan etken veya alerji vajinite neden olabilir.
VAJİNİT NEDENLERİ NELERDİR?
En sık görülen vajinit nedenleri şunlardır:
-
Bakteriyel vajinozis: Vaginada normalde de az miktarda bulunan bazı mikroorganizmaların oranının artması ve mikroorganizmalar arası dengenin bozulması sonucu oluşur. Vaginada normalde fazla miktarda bulunan laktobasil miktarı azalır, anaerob dediğimiz diğer bakterilerde artma olur, vaginanın normal florası bozulur. Buda kötü koku ve akıntı, yanma şikayetlerine neden olur. -
Mantar enfeksiyonları: Vaginada az miktarda mantar bulunur. Mantarların aşırı artması enfeksiyona neden olur. Genelde kandida tipi mantarlar enfeksiyona neden olur. Hastalarda kaşıntı, yanma, beyaz peynir kesiği gibi akıntı ve kızarıklık olur. Antibiyotik kullananlarda, gebelerde, şeker hastalarında, çok terleyenlerde daha sık görülür. -
Trikomonas: Trikomonas tek hücreli bir parazittir. Cinsel yolla bulaşır. Beraberinde başka CYBH olabilir. Bol miktarda yeşil-sarı köpüklü akıntıya neden olur.
-
Enfeksiyona bağlı olmayan vajinitler: Vaginal spreyler, kokulu sabunlar, deterjanlar, pedler ve tamponlar vaginal irritasyona ve vajinite neden olabilir. Bazen vaginada unutulmuş tampon, tuvalet kağıdı vb yabancı cisimler de vajinite neden olabilir. -
Menopoza bağlı vajinit: Menopozda östrojen seviyelerinin düşmesi vagina duvarında incelmeye ve bu incelme vaginal kuruluk ve yanma olur. böyle hastalarda kısa süreli vaginal östrojen tedavisi sorunu çözer.
VAJİNİT OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?
Akıntının renginde, miktarında, kokusunda değişiklik olması en önemli bulgudur. Vaginal kaşıntı, yanma, cinsel ilişkide ağrı olabilir. Vajiniti olan hastalarda idrar sonrası ağrı da olabilir. Bazı kadınlarda ilişki sonrası kanama veya adet dışı kanama görülebilir. Akıntının rengi, kokusu bazen hangi enfeksiyon olduğunu anlamamıza yardımcı olur. Mesela gri-beyaz renk, kötü kokulu, özellikle ilişki sonrası kokmuş balık gibi pis kokuya neden akıntı bakteriyel vajinozun akıntısıdır. Yeşil-sarı köpüklü akıntı trikomonas enfeksiyonunu gösterir. Beyaz peynir kesiği gibi kaşıntılı akıntı ise mantar enfeksiyonudur. Ancak bulgular her zaman bu kadar belirgin veya tipik olmayabilir yada birkaç enfeksiyon bir arada olabilir. Böyle durumlarda veya tedaviye yanıt alınamayan durumlarda vaginal akıntıdan kültür testi yapılarak etkenin belirlenmesi ve ona göre tedavi verilmesi gerekir.
VAJİNİT İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
-
Cinsel ilişki, -
Gebelik, -
Menopoz, -
Doğum kontrol hapı kullanma -
Bazı ilaçlar, antibiyotikler -
Diyabet (şeker hastalığı) -
Vaginal duş yapmak (vaginanın içini yıkamak), köpük banyosu -
Vaginal sprey, deodorant, kokulu sabun vb genital hijyen ürünleri kullanmak -
Dar sıkı, hava almayan, ter emmeyen kıyafetler giymek -
Genital temizliği arkadan öne doğru yapmak -
Spiral (rahim içi araç) kullanmak -
Daha önce CYBH geçirmiş olmak -
Sigara içmek
-
Vajiniti olan kadınlarda cinsel yolla bulaşan diğer hastalıkların görülme riski daha yüksektir. Bu hastalıklar kadınlarda rahim ve tüplere de bulaşabilir ve gelecekteki doğurganlığı etkileyebilir. -
Bazı vajinitler eşlere de bulaşabilir. -
Bazı enfeksiyonlar gebelerde erken doğuma, düşük doğum ağırlığına neden olabilir. -
Bazı enfeksiyonlar doğum sırasında bebeğe bulaşabilir.
Vajinitin tanısı için öncelikle doktorunuz sizinle şikayetleriniz hakkında konuşacaktır. Ne zamandan beri şikayetiniz var, daha önce oldu mu, eşinizde benzer bir sorun var mı, gebelik var mı, ilaç kullanımı var mı, şeker vb bir hastalık var mı, akıntının rengi, kokusu, miktarı, beraberinde olan şikayetlerinizi doktorunuz sorgulayacaktır. Sonrasında jinekolojik muayene olmanız gerekecektir. Muayene esnasında vaginadan spekulum takılarak vaginanın duvarları ve rahim ağzı incelenir. Akıntının rengi, kıvamı, kokusu incelenir. Genelde muayene ile çoğu hastada tanı konulur ve tedavi verilir. Ancak bazı hastalarda birkaç enfeksiyon bir arada olabilir veya enfeksiyonun tipik bulguları olmayabilir. Böyle durumlarda hastalardan akıntıdan kültür testi alınır, sonucunda üreyen mikroba göre tedavi verilir.
VAGİNAL ENFEKSİYONDAN NASIL KORUNABİLİRİM?
Genital hijyen konusunda bütün kadınlar bilgilendirilmelidir. Genital hijyen kurallarına uyan kadınlarda enfeksiyon riski azalır.
-
Öncelikle genital bölge kuru ve temiz tutulmalıdır. İç çamaşırları pamuklu olmalı, sık değiştirilmelidir. Dar, sıkı kotlar, pantolonlar giyilmemelidir. Ter emen, bol kıyafetler tercih edilmelidir. -
Dış genital bölgenin temizliğinde sadece su veya pH’sı vücut pH’sına uygun sabunlar kullanılmalıdır. Deodorantlı, kokulu, antibakteriyel sabunlar kullanılmamalıdır. Sabun kullanıldıysa iyice yıkanmalı, sonrasında iyice kurulanmalıdır. -
Tuvaletten sonra genital temizlik önden arkaya doğru yapılmalıdır. Böylece mikropların makattan vaginal bölgeye bulaşması engellenmiş olur. -
Genital temizleyici olarak deodorant, sprey, koku giderici, kayganlaştırıcı vb ürünler kullanılmamalıdır. -
Vaginal duş (vaginanın içinin ilişki sonrası yıkanması) asla yapılmamalıdır. Vagina kendi kendini temizler. Normal banyo dışında yıkanmasına gerek yoktur. İçinin yıkanması vaginada bulunan hastalıklara karşı koruyucu mikroorganizmaların yok olmasına neden olur. Vaginal duş enfeksiyonu temizlemez, tam tersine enfeksiyon riskini artırır. -
Küvet, köpük banyosu yapılmamalıdır. -
İç çamaşırları iyi yıkanmalı, iyice durulanmalı, üzerinde deterjan artığı kalmamalıdır. -
Tampon, ped gibi irritasyona neden olan şeylerden uzak durulmalıdır. -
Denize veya havuza temizlendiği dönemde girilmelidir. Islak mayolarla asla durulmamalıdır. -
İlişkide kondom (prezervatif) kullanılması enfeksiyonun bulaşma riskini azaltır.
Vaginal enfeksiyon ilişkide ağrı, yanma ve rahatsızlığa neden olabilir. Ayrıca bazı enfeksiyonlar cinsel yolla bulaşabileceğinden, enfeksiyon ilişki sırasında eşe de geçebilir. Bu nedenle bu durum hakkında doktordan bilgi alınmalıdır. İlişkide ağrı varsa 1 hafta ara verilmelidir. Eşe bulaşma riskini azaltmak için enfeksiyon geçene kadar ilişkide bulunulmamalı yada uygun hastalarda kondom (prezervatif) kullanılmalıdır. Bulaşma ihtimali olan çiftlerde eş tedavisi de verilmelidir.
VAJİNİT NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Vajinite neden olan etkene göre tedavi planlanır. Genital bölge kuru ve temiz tutulur. Genital hijyen konusunda hasta bilgilendirilir. Eşe bulaşabilecek enfeksiyonlarda eş tedavisi de verilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda tedavi süresince ilişki yasaklanır. Ağrısı, yanması olmayan uygun hastalarda kondom kullanılarak ilişkiye izin verilebilir. Kaşıntısı şişliği olan hastalarda soğuk kompres, havlu, buz torbası uygulanarak şikayetler azaltılabilir. Genelde 1 haftada şikayetler hafifler ve düzelir. Bir hafta içinde şikayetler gerilemezse daha detaylı testler yapılması gerekebilir.