Varsayım Ne demek Hakkında Bilgi
Pratikle doğrulanması gereken kuramsal onerme
Bilim, pratik doğrulanmalardan sezinlenen varsayımların yeni deneylere yol acmasıyla gelişmiştir Herhangi bir varsayım, pratikle doğrulanarak gerceklik ve gecerlik kazanır Bilimsel varsayım, tanıtlanmış bir olgular dizisiyle temellenir, varbulunan tum oteki bilimsel olgularla da uyum icindedir ve doğrulukları kesinleşmiş bilimsel bilgilere asla ters duşemez Eğer bu nitelikleri taşımıyorsa zaten bilimsel varsayım değildir Bir varsayımın doğrulanması icin gerekli koşullar ya da bilgiler henuz hazır bulunmayabilir, bu durumda bilimsel caba o varsayımın doğrulanabilmesi icin gerekli koşulların hazırlanmasına yonelir Henuz doğrulanmadığı halde gerekli koşullar ve bilgiler hazırlanınca doğrulanabilecek olan varsayımlar, daha once elde edilmiş bilimsel vargılarla değerlendirilir ve temellendirilir Varsayım deyimi, mantık terimi olarak, ozellikle matematikte vargı deyimi karşıtı olarak kabul edilen onermeyi dilegetirir Deneysel bilimlerde, deneyin denetimiyle bağlantılı olarak şimdilik kabul edilen onermeyi bildirir Deneysel bilimlerde bilginler, araştırmalarına başlamak icin, bir varsayımdan yola cıkmak zorundadırlar Cunku, varılması gereken sonucu elde edebilmek icin o sonucun on tasarımlarına sahibolmak gerekir Deneysel bilimlerde varsayımlar, ceşitli yollardan cıkarsanabilir Orneğin Kepler, Mars yıldızının yorungesinin elips biciminde olduğu yolundaki varsayımını Mars yıldızını (gezegenini N) gozlem’lerken saptamıştı Claude Bernard kurar maddesinin canlı orgenliği zehirleyerek oldurduğu yolundaki varsayımını yaptığı deney’lerden cıkarmıştı Arkhimedes (Arşimet)’in, sudaki bir cismin yer değiştirttiği suyun oylumu (hacmi N) kadar kendi ağırlığını yitireceği yolundaki varsayımını, hamamda yıkanırken kurnadaki suya batırdığı tastan sezi’nlediği soylenir Fleming, kimi mikroplar ustunde deneyimler (deneyler N) yaparken bir rastlantı olarak kuflenen bir tupte mikrop bulunmadığını gorup kufsel penisilin’in mikropları oldurduğu yolundaki varsayımını bulmuştu Ne var ki, gorulduğu gibi, sezgiler ve rastlantılar bile, bilimsel calışmalar sırasında ortaya cıkmıştır ve bilimsel calışmaların urunudur Kimi yerde yanlış varsayımlar bile yararlı olur, doğru varsayımlar yanlış varsayımları dışındalayarak elde edilir Gene yukardaki orneklerde gorulduğu gibi, varsayımlar, daima gercek olaylardan cıkarılmışlardır, metafizikcilerle idealistlerin doğasutu varsayımları gibi hayal urunu değildirler Bu yuzden varsayım, bilimsel ongoru olarak da nitelenir
Bilgilenme surecinde ilkin duşunsel kavramlar oluşturulur Bu kavramlardan yargılar, uslamlamalar turetilir Kavramların, yargıların, uslamlamaların karmaşık cağrışımı, bilginin en ustun aşamaları olan varsayım’larla kuram’ları oluşturur Yasaların ipucu olan varsayımlar, deneylerle, eşdeyişle pratikle doğrulanır Cunku, gerceğin tek şaşmaz olcutu pratiktir Varsayımlar, pratikle doğrulandıklarında kuram, eşdeyişle ilimsel yasa adını alırlar Kimi varsayımlar yadsınırken kimileri de bilimlerin değerli bilimsel bulguları arasına katılırlar Bilimsel birikim boylelikle artar ve yeni varsayımlara yol acar
Pratikle doğrulanması gereken kuramsal onerme
Bilim, pratik doğrulanmalardan sezinlenen varsayımların yeni deneylere yol acmasıyla gelişmiştir Herhangi bir varsayım, pratikle doğrulanarak gerceklik ve gecerlik kazanır Bilimsel varsayım, tanıtlanmış bir olgular dizisiyle temellenir, varbulunan tum oteki bilimsel olgularla da uyum icindedir ve doğrulukları kesinleşmiş bilimsel bilgilere asla ters duşemez Eğer bu nitelikleri taşımıyorsa zaten bilimsel varsayım değildir Bir varsayımın doğrulanması icin gerekli koşullar ya da bilgiler henuz hazır bulunmayabilir, bu durumda bilimsel caba o varsayımın doğrulanabilmesi icin gerekli koşulların hazırlanmasına yonelir Henuz doğrulanmadığı halde gerekli koşullar ve bilgiler hazırlanınca doğrulanabilecek olan varsayımlar, daha once elde edilmiş bilimsel vargılarla değerlendirilir ve temellendirilir Varsayım deyimi, mantık terimi olarak, ozellikle matematikte vargı deyimi karşıtı olarak kabul edilen onermeyi dilegetirir Deneysel bilimlerde, deneyin denetimiyle bağlantılı olarak şimdilik kabul edilen onermeyi bildirir Deneysel bilimlerde bilginler, araştırmalarına başlamak icin, bir varsayımdan yola cıkmak zorundadırlar Cunku, varılması gereken sonucu elde edebilmek icin o sonucun on tasarımlarına sahibolmak gerekir Deneysel bilimlerde varsayımlar, ceşitli yollardan cıkarsanabilir Orneğin Kepler, Mars yıldızının yorungesinin elips biciminde olduğu yolundaki varsayımını Mars yıldızını (gezegenini N) gozlem’lerken saptamıştı Claude Bernard kurar maddesinin canlı orgenliği zehirleyerek oldurduğu yolundaki varsayımını yaptığı deney’lerden cıkarmıştı Arkhimedes (Arşimet)’in, sudaki bir cismin yer değiştirttiği suyun oylumu (hacmi N) kadar kendi ağırlığını yitireceği yolundaki varsayımını, hamamda yıkanırken kurnadaki suya batırdığı tastan sezi’nlediği soylenir Fleming, kimi mikroplar ustunde deneyimler (deneyler N) yaparken bir rastlantı olarak kuflenen bir tupte mikrop bulunmadığını gorup kufsel penisilin’in mikropları oldurduğu yolundaki varsayımını bulmuştu Ne var ki, gorulduğu gibi, sezgiler ve rastlantılar bile, bilimsel calışmalar sırasında ortaya cıkmıştır ve bilimsel calışmaların urunudur Kimi yerde yanlış varsayımlar bile yararlı olur, doğru varsayımlar yanlış varsayımları dışındalayarak elde edilir Gene yukardaki orneklerde gorulduğu gibi, varsayımlar, daima gercek olaylardan cıkarılmışlardır, metafizikcilerle idealistlerin doğasutu varsayımları gibi hayal urunu değildirler Bu yuzden varsayım, bilimsel ongoru olarak da nitelenir
Bilgilenme surecinde ilkin duşunsel kavramlar oluşturulur Bu kavramlardan yargılar, uslamlamalar turetilir Kavramların, yargıların, uslamlamaların karmaşık cağrışımı, bilginin en ustun aşamaları olan varsayım’larla kuram’ları oluşturur Yasaların ipucu olan varsayımlar, deneylerle, eşdeyişle pratikle doğrulanır Cunku, gerceğin tek şaşmaz olcutu pratiktir Varsayımlar, pratikle doğrulandıklarında kuram, eşdeyişle ilimsel yasa adını alırlar Kimi varsayımlar yadsınırken kimileri de bilimlerin değerli bilimsel bulguları arasına katılırlar Bilimsel birikim boylelikle artar ve yeni varsayımlara yol acar