Vertİgo

Vertİgo VERTİGO NEDİR? Bir Takım halk müziği denge problemlerini baş dönmesi olarak nitelendirirler Çevrenin dönmediği bu denge bozukluğu bazen iç kulağa emrindeki bir problemden nedeniyle ortaya çıkar Bazı millet ise denge sağlamaktaki zorluklarını vertigo kelimesiyle açıklarlar Bu sözcük Latince “dönmek fiilinden gelmektedir Bu hastalar sıklıkla kendilerinin ya da çevrenin döndüğünü söylerler Vertigo başlıca iç kulak probleminden kaynaklanır HAREKET HASTALIĞI VE DENİZ TUTMASI NEDİR? Bazı halk müziği uçağa bindiklerinde veya arabada bulantı hissederler, hatta bazen kusarlar Bu duruma taşıt tutması denilir Bir fazla insan bu rahatsızlığı gemiye bindiği zaman çeker bu yüzden aynı durum olmasına karşın buna deniz tutması denir Deniz tutması yalnızca ufak bir rahatsızlıktır başkaca herhangi bir tıbbi bozukluğun ifadesi değildir Oysa ara sıra yolcular bu rahatsızlıktan dolayı çok kısıtlanabilirler Çok az bir kısmında da bu rahatsızlık seyahat bitse zeka birkaç gün daha sürmektedir DENGE SİSTEMİNİN ANATOMİSİ Baş dönmesi (Dizzines, vertigo) ve vasıta tutması denge sistemi ile ilgilidir Uzay araştırmacıları bu duyguya uzaysal oriantasyon demektedirler Denge sistemi iç kulaktadır ve beyine vücudun uzay içinde nerede olduğunu, pozisyonunun yönü, hangi yönde hareket ettiği ve dönüyor mu yahut ağırbaşlı durumda mı olduğunu bildirir Denge duygunuz asap sisteminin aşağı belirli bölümleri arasındaki karmaşık ilişkilerle sağlanmaktadır 1 İç kulak (bununla birlikte labirent adını da almaktadır) hareketin yönünü yani dönüp dönmediğini, ileri veya geri, bir yandan diğer yanlamasına ve yukarı ya da aşağıya doğru olduğunu belirler 2 Gözler vücudun uzay içindeki yerini (baş aşağı vs) ve hareketin yönünü belirler 3 Eklemlerde ve omurgada bulunan basınç reseptörleri vücudun hangi parçasının altında olduğunu ve neresinin yere değdiğini belirler 4 Kaslardaki ve eklemlerdeki algı reseptörleri vücudun hangi parçasının hareket ettiğini belirler 5 Merkezi sinir sistemi (beyin ve omurilik) daha önceki dört sistemden gelen uyarıları işler ve sonuçta koordinasyonu sağlanmış bir sezgi ortaya çıkar Taşıt tutmasının bulguları ve baş dönmesi, merkezi sinir sistemine öteki dört sistemden birbirine ters mesajlar geldiğinde ortaya çıkmaktadır Örnek olarak fırtınalı bir günde uçağa bindiğinizi düşünün ve uçağınız hava akımlarından dolayı sallanmaktadır Ama gözleriniz bu hareketi algılamamaktadır Çünkü tüm gördüğünüz uçağın içidir Bunun sonucunda beyniniz birbiriyle uyuşmayan mesajlar almaktadır Sizi bundan nedeniyle uçak tutabilir Ya Da bir arabanın arkadaki koltuğunda oturmuş kitap okuduğunuzu düşünün İç kulağınız ve cilt reseptörleriniz yolculuğun hareketini algılayacaktır Oysa gözleriniz yalnızca kitabı görecektir böylece sizi vasıta tutabilir Gerçek bir tıbbi misal tahsis etmek gerekirse bir darbeden dolayı sadece bir taraftaki iç kulağınızın hasarlandığını düşünün Hasarlı iç kulak normal iç kulakla benzer mesajları göndermez Bu beyine dönme eylemiyle ilgili yanlış bilgi verir Kişi vertigodan veya dönüyormuş hissinden şikayetçi olabilir Bazen bulantı da görülür HANGİ TIBBİ RAHATSIZLIKLAR BAŞ DÖNMESİNE NIÇIN OLUR? 1 Dolaşım: Dolaşım bozuklukları baş dönmesinin en sık nedenleri arasındadır Eğer beyniniz yeterince kan almazsa başınız dönmeye başlar neredeyse cümbür cemaat yatarken bir anda ayağa kalktığında birkaç kez hissetmiştir, oysa bir takım halk müziği sık veya kronik nedenlerden ötürü baş dönmesi şikayetlerinde bulunurlar Bu arterioskleroz (damar sertliği) dan nedeniyle olur Bu hastalık başlıca yüksek kan basıncı hastalarında, şeker hastalarında ve kan yağları yüksek olanlarda görülür Bazen de yürek fonksiyonları yetersiz olanlarda veya kansızlık şikayeti olanlarda rastlanır Bazı ilaçlar bilhassa nikotin ve kafein beyne giden kan akımını azaltır Dietteki çok miktarda tuzlu da kan akımının azalmasına neden olur Ara Sıra dolaşımında strese, sinirlenmeye veya gerginliğe emrindeki olarak bir takım bozukluklar olabilir Eğer iç, kulak yeterince kan alamazsa daha özel bir baş dönmesi durumu olan vertigo ortaya çıkar İç kulak kan dolaşımındaki değişikliklere fazla hassastır Bu yüzden beyin için bahsedilen çelimsiz kan dolaşımı durumlarının tümü iç kulak için de geçerlidir 2 Yaralanma: Kafatasında meydana gelen, iç kulağı da zedeleyen bir kırık ardından fazla,kısıtlayıcı bir vertigoyla birlikte bulantı ve işitme kaybı gelişir Baş dönmesi birkaç hafta sürer Bu zaman içinde adi taraf ağır ağır karşısında tarafın fonksiyonlarını üstlenir 3 Enfeksiyon: Virüslerden örneğin soğuk algınlığına neden olanlar iç kulağı ve onun beyinle olan sinir bağlantılarını etkileyebilirler Bu kötü bir vertigoya niçin olurken işitme çoğunlukla aldırmaz Buna rağmen bakteriler sonucunda oluşan enfeksiyonlarda keza denge hemde işitme fonksiyonlarının bozulmasına neden olur Baş dönmesinin şiddeti ve iyileşme zamanı kırıklarda olduğu gibidir 4 Allerji: Bir Takım ırk allerjik oldukları besinlerle ya da havadaki parçacıklarla karşılaştıklarında baş dönmesi veya vertigo ile karşılaşabilirler 5 Nörolojik hastalıklar: Multipl Skleroz, sifiliz, tümör gibi sinir sistemini etkileyen hastalıklar dengenin bozulmasına niçin olur Bunlar nadir nedenler olmasına karşın doktorunuz tetkik sırasında bunları da düşünecektir VASITA TUTMASINA KARŞI NE YAPABİLİRİM? 1 TEKRAR TEKRAR vücudunuzun hareketinin iç kulağınız ve gözleriniz tarafından aynı şekilde algılanabileceği bir yerde oturun Örnek olarak arabanın ön tarafında oturup uzaktan manzaralara bakabilirsiniz ya da geminin güvertesi ne çıkıp ufku izleyebilirsiniz yada uçakta sırça kenarında oturup dışarıyı seyredebilirsiniz Uçak yolculukların da hareketin en az olduğu kanat üstüne denk gelen koltukları tercih edin id 2 Eğer araba sizi tutuyorsa kitap okumayın yada zıt yöndeki koltuklara oturmayın 3 Vasita tutması olan bir diğer yolcuyla konuşmayın veya onu izlemeyin 4 Yolculuktan hemen önce yada gezi sırasında bariz kokulardan, baharatlı ve yağlı yiyeceklerden uzakta durun Çalışmalar millet arasında yaygın olarak kullanılan formüllerin etkinliğini bilimsel olarak kanıtlayamamıştır 5 Doktorunuz kadar tavsiye edilen ilaçlardan birini yolculuğunuzdan önce alın Bu ilaçlardan bazıları reçetesiz olarak da satın alınabilir Yatıştırıcı veya asap sistemini etkileyen ilaçlar için doktorunuzun reçetesi gerekir Bazıları hap ya da fitil şeklindedir bazıları ise (scopolamine) kulak arkasına yapıştırılabilen bantlar şeklindedir Şunu hatırlayın: Baş dönmesi ve araç tutması olaylarının büyük çoğunluğu hafiftir ve birey bunu kendi kendine tedavi edebilir Fakat ağır veya gitgide artarak daha da ağırlaşan vakalar Kulak Burun Boğaz, denge ve asap sistemi konusunda bilirkişi bir hekim tarafından takip edilmelidir DOKTOR BAŞ DÖNMESİ İÇİN NE YAPAR? Doktorunuz baş dönmesini tarif etmenizi isteyecektir Bunun bir göz kararması mı yoksa bir hareket şehvetli mi olduğunu, ne kadar sürdüğünü, işitme kaybı veya bulantı ve kusma olup olmadığını soracaktır Hangi durumların baş dönmesi oluşturduğu da sorulabilir Genel durumunuz, ilaç alıp almadığınız, kafa travması, son zamanlarda geçirilmiş bir enfeksiyon, ve kulağınızla, asap sisteminizle ilgili çoğu soruya yanıt belirlemek durumunda olabilirsiniz Doktorunuz kulağınızı, burnunuzu ve boğazınızı muayene ettikten sonra sinir sistemiyle ilgili bir takım testler yapacaktır İç kulak hem işitme ayrıca de dengeyle ilgili olduğu için dengedeki bir bozukluk işitmeyi de etkileyecek ya da bunun tersi olacaktır bu nedenle doktorunuz işitme testi (odiogram) isteyebilir Bazı durumlarda kafatasınızın röntgenini, tomografisini veya manyetik rezonans ile görüntülenmesini veya iç kulağınızı uyarmak için kullanılan sıcak ya da soğuk sudan sonradan göz hareketlerinizi izleyecek bir test (elektronistagmografi ENG) isteyebilir Bazı durumlarda da kalbinizin değerlendirilmesini ya da bir takım kan testlerini önerebilir Her hasta için her deneme gerekmemektedir Doktorunuzun kararı hangi testlerin zorunlu olduğunu belirleyecektir Aynı olarak önerilen çare de konulan teşhis ile ilişkili olacaktır BAŞ DÖNMESİNİ EKSILMEK İÇİN NE YAPABİLİRİM? 1 Ani pozisyon değişikliklerinden kaçının Misal olarak yatar durumdan bir anda ayağa kalkmayın ya da bir taraftan diğerine ani olarak dönmeyin 2 Fazla kafa hareketlerinden (bilhassa yukarı görmek) veya hızlı baş hareketlerinden kaçının 3 Dolaşımı bozacak (nikotin, kafein ve tuz) ürünlerinin kullanımını azaltın 4 Baş dönmenize niçin olan stresden, sinirlilikden uzak durun ve allerjiniz olan maddelere maruz kalmamaya çalışın 5 Baş dönmeniz olduğunda araba göstermek tehlikeli makine uygulamak veya meren tırmanmak gibi zarar verebilecek aktivitelerden uzak durun