Yağ (lipid) Metabolizması

Yağ (lipid) Metabolizması Yağ (Lipid) metabolizması Besinlerle alınan yağ moleküllerinin büyük kısmını trigliserid adı bahşedilen moleküller oluşturmaktadırBunun yanında fosfolipid, ve kolestrol molekülleri yağlı besinlerde daha az miktarlarda bulunular Lipidler inşa itibariyle gliserin ve yağ asitlerinin teşkil ettiği moleküllerdirLipid molekülleri hidrofobik nitelik göstermelerine karşın organik eriticilerde çözünürlerÖrneğin içki, eter, aseton ve klorofom gibi buharlaşan sıvılar içerisinde çözünebilir Yağ molekülleri fazla uzun bir yapıya sahip olup, biri Hidrofobik diğeri Hidrofilik iki kutuba sahiptirYağlar, vücudun ince bağırsağında pankreas ve safra kesesinden gelen enzimlerle ufak parçalara ayrılırlarYağların parçalanması ise Lipaz adı verilen bir enzim ile olur Yağlar parçalanıp yağ asitlerine kadar ayrıştırıldıktan daha sonra ince bağırsaklardan emilir ve kana karışırYağ asitleri hücreler tarafından enerji ihtiyacını yerine getirmek için kullanılırlarYağ asitleri bir takım hücrelerde sitoplazma içerisinde okside olarak ATP üretimine katılırken, birçok hücrede mitokondri içerisine girerek ATP senaaalenmesini sağlar 1549420526 1549420526 yaglipidmetabolizmasi5c5a47f3545b4yaglipidmetabolizmasi5c5a47f3545b4 http:wwwbiyolojidunyasinetyagmolekulYağ asiti moleküllerinin yapısını gösteren şekilde, molekülün hidrofilik ve hidrofobik kısımları görülmektedir Yağlar vücuda girip yağ asitlerine dek ayrıştıktan sonra ya ambar edilirler yada enerji ihtiyacı için kullanılırlar Yağ asitleri vücutta artı miktarlarda bulunduğu zaman trigliserid şekline dönüştürüldükten sonra yağ dokularında depo edilirlerİnsanların şişmanlamasının nedenide budurFakat tersine, kaslar fazla çalıştığı vakit adale hücrelerindeki mitokondriler ATP üretmek için ortamda yer alan yağ asitlerini, ambar edilmesine fırsat bırakmadan kullanırak enerji ihtiyaçlarını karşılarlar Kilolu bir kimse elinden geldiğince spor yapıp hareket ederse, yağ dokularındaki trigliserid molekülleri, enerji gereksinimi olduğu için yağ asitlerine değin parçalanacak ve mitokondrilere ulaştırılacaktır Yağ asitlerinin mitokondriye girişi kutup değildirÖncelikle Asetil CoA ile alaşım kurarak Yağ Asil CoA kompleksini kurarBu aşamadan sonra hücreli içerisinde bulunan ve Kornitin adı verilen bir enzim eşliğinde mitokondri membranından geçerek mitokondri matrix ' ine ulaşır Yağ asidi + CoA + ATP Yağ asil CoA + AMP + PPi Denklemde yağ asitinin CoA (Koenzim A) ile komleks oluştururken ATP harcamaktadırATP enerjisi kullanılınca ATP (Adenin trifosfat) AMP (Adenin monofosfat) ' a dönüşmektedir Yağların kan sıvısında taşınması ise karşılıklı çalışan iki protein ile gerçekleşmektedirBu proteinlerden birisi Lipoprotein diğeri ise Apolipoprotein adını alır Yiyeceklerle alınan yağ ve kolestroller önce lipoprotienler ile paketlenirlerLipoprotinlerin üzerilerinde ise apolipoprotein molekülleri vardırApolipoprotein ise ise lipide bağlanan kısımı oluşturmaktadırYani Lipoprotein apolipoproteini taşır, apolipoprotein ise yağa bağlanırBöylelikle yağ molekülü dokulara kan yolula taşınmış olur Yağların yıkımı : Yağların yapıtaşlarının yağ asitleri olduğunu belirtmiştikYukarıdaki şekilde görülen yağ asiti molekülünün hidrofilik ve hidrofobik uçları, yağların suya döküldüklerinde misel oluşturmalarına niçin olur xfUid21549420526 1549420526 yaglipidmetabolizmasi5c5a47f3732bdyaglipidmetabolizmasi5c5a47f3732bd http:wwwbiyolojidunyasinetmiselŞekilde yağ asitlerinin su içerisinde oluşturdukları micel yapısı görülmektedir Yağ asitleri, hidrofilik uçları dışa, hidrofobik uçları ise iç tarafa gelecek şekilde dizilirlerMavi bölge yağ asitinin hidrofilik bölgesi, kırmızı ince bölge ise molekülün hidrofobik kuyruğunu temsil etmektedir Besinlerle alınan büyük yağ molekükleri, bağırsakta sindirilirken önce misellerine kadar ayrıştırılmakta ve sonra bu miselleri parçalayan enzimler meslek görmektedir İnce bağırsağa gelen büyük yağ molekülleri, ilk önce safra kesesinden salgılanan tuzlarla etkileşime girerek kendilerinden daha küçük yapıya sahip misellere dönüşürlerBu şekilde küçültülüp misele dönen yağ molekülleri sonra pankreastan salgılanan lipazlar vasıtasıyla parçalanmaya ve yağ asitlerine değin ayrışmaya başlarAyrışan yağ asitleri difüzyon yolu ile bağırsak mikrovilluslarından emilirFakat emilim sırasında yağ asitlerinden trigliseridler senaaalenerek bu haliyle kana karışır ve lipoproteinler vasıtasıyla paketlenerek zorunlu yerlere ulaştırılır Dokulara ulaşan trigliseridler genellikle 3 aşamada yıkılarak enerji ihtiyacı için kullanılırlar LI type discTrigliseridlerin hidrolizi LI type discAlfa oksidasyonu Beta oksidasyonu 1) Trigliseridlerin hidrolizi : Trigliseridler Lipaz enziminin etkisiyle digliserid, monogliseridserbest gliserol ve yağ asitlerine değin ayrışırlar 2) Alfa oksidasyonu : Trigliseridlerin hidrolizi ile özgürlük kalan yağ asitleri, alfa oksidasyon kimyasal reaksiyonlarına girerek yıkılmaya başlarAlfa oksidasyonunda yağ asitleri, hücrenin Endoplazmik Retikulumunda aktive olmadan gönder olarak parçalanırlar 3) Beta oksidasyonu : Beta oksidasyonu, yağ asitlerinin parçalandığı öteki bir kimyasal tepkime basamaklarıdırParçalanma mitokondride gerçekleşmekte ve bununla birlikte yağ asitinin Asetil CoA ile karışık oluşturup aktive olması gerekmektedir Vücuda alınan karbonhidratlar, fruktoz, mannoz ve sukroz gibi şekerlere, glikoz şekeri ise glikojene çevrilip depo edilirFakat karbonhidrat fazla miktarda alınırsa bu kez glikozun fazlası glikojene çevrilemeyeceğinden, ilk olarak yağ asitlerine ve daha sonrada trigliseridlere dönüştürülüp depo edilir Hücrede bununla birlikte Peroksizom adı bahşedilen yapılarda da yağ asitleri parçalanmaktadırPeroksizomlar yağ asitlerini parçalarken ürün olarak H2O2 (Hidrojen peroksit) meydana getirH2O2 nin fazlası gözenekli olan için toksik tesir yapacağından, Katalaz enzimi ile parçalanarak H2O ve H2 ye dönüştürülürMitokondride ise yağ asiti parçalanırken yelken direği olarak H2O meydana kazanç