Dün gündem olan "Yangınlara 4 adet uçakla müdahale edeceğiz." açıklamasına karşın bu uçakları Marmaris'te gören, duyan olmadı. Bu da akıllara "Uçak eksikliği nedeniyle geçen yılki trajedi tekrarlanır mı?" sorusunu getirdi ve toplumsal medyada yansılara neden oldu.
Saat 20.00 sıralarında şimdi bilinmeyen bir nedenle Marmaris'te çıkan yangın, şiddetli rüzgar nedeniyle bir anda büyüdü. Alevlere gruplar birinci etapta 2 yangın söndürme helikopteri ile müdahalede bulundu lakin havanın kararması nedeniyle hava takviyesi kesildi. Bu nedenle geçen yılki o soru tekrar gündeme geldi: Uçaklar nerede?
Geçen yazki yangınlarda atıl halde bekletilen bu yangın söndürme uçakları çok konuşulmuştu.
Geçtiğimiz yıl ülkemizin 54 vilayetinde 747 orman yangını görüldü ve bunlar 15 gün boyunca sürdü. İklim krizine ek olarak sayısız ihmal nedeniyle yaklaşık 140 bin hektar ormanımız ziyan gördü. Pekala bu yaz bir dejavu yaşar mıyız?
Bu yaz da çeşitli nedenlerden ötürü yangınların çıkması bekleniyordu fakat görünen o ki yangın söndürme uçağı eksikliğini tekrar hissedebiliriz. Çünkü müjde üzere aktarılan bazı açıklamalara karşın ortada şimdi uçak gören yok.
Türk Hava Kurumu, 4 adet THK CL-215 uçağı ve 50 helikopter ile orman yangınlarına müdahale edilebileceğini açıklamıştı lakin kulağa müjde üzere gelen bu açıklamayı biraz irdelediğimizde Ay'ın karanlık tarafıyla yüzleşiyoruz.
Türk Hava Kurumunun elinde şu an 9 uçak bulunuyor fakat bunlardan yalnızca 3'ünün bakımları tamamlanabildi. 1 uçağın bakımı son basamağında, 2 uçak ise önümüzdeki yıl hazır olabilecek. Bakımları yapılan 4 uçağın haziran ayına yetiştirilemediği görülüyor, temmuz ayında yangın bölgelerine konuşlandırılacağı belirtiliyor.
Bu uçaklar piston motorlu olup, fan yahut turbo frop motora sahip değiller. Yalnızca gündüz viyafar uçuşları yapabilen, gece uçuşları yapamayan bir evvelki kuşak uçaklar. Bunlar iş makinası mahiyetinde oldukları için ne yazık ki yedek kesimleri temin edilebildiği ölçüde uçurulmaları kelam konusu olabilir.
THK Kayyum Heyeti Lideri Abdullah Kaya'nın belirttiğine nazaran, bu uçaklar eski ve az sayıda olduğu için dünyada üretici firma ve az sayıda TUSAŞ'ın imkanları ile tahminen bir ölçü daha uçurulabilir lakin bu sürecin sonunda bu uçakların da modernize edilmesi yahut yenileriyle değiştirilip yeni uçakların alınması gerekiyor.
Gece uçuşu da yapabilen, turbo fan ve motoru olan amfibik uçaklar bu yaz da yok!
THK'nın açıklamasına nazaran, kurumun elindeki bu eski uçaklardan öteki yangın söndürme uçağı yok. Amfibik uçaklar su kaynaklarından büyük ölçüde su alabildiği için yangınları söndürmede çok etkililer. Marmaris'teki yangına "gece olduğu için" havadan müdahale edilemiyor. Halbuki amfibi uçaklardan alınmış olsaydı yangın tahminen de çoktan söndürülebilirdi.
Orman Genel Müdürü Bekir Karacabey'in bir ay evvel yaptığı açıklamaya nazaran, yangınlarla gayret için envanterde 20 uçak bulunuyor.
Karacabey, "Özellikle hava araçları noktasında bu yıl geçen yıla nazaran daha fazla hava aracını çalıştırmış ve kullanmış olacağız. 20 uçak ve 55 helikopter ile çalışacağız. Geçtiğimiz yıl helikopter sayımız 39'du, bu yıl 55'e çıkardık. İnşallah bu hava araçları 1 Mayıs'tan itibaren peyderpey misyonlarının başında olacak" diye konuşmuştu.
Ancak Marmaris yangınında bu uçaklar ortada değildi.
Üstelik 55 adet helikopter olduğu söylenmesine karşın gece görüşü olan bir tane bile helikopter yok. Marmaris Belediye Lideri Mehmet Oktay da gece görüşlü helikopterlerin acil olarak bölgeye gönderilmesini talep ediyor fakat geçen yıl olduğu üzere yeniden, yine yetersiz müdahale olduğu görülüyor.
Orman Genel Müdürlüğünün talebiyle yangın söndürme çalışmalarında kullanılmak üzere satın alma yoluyla 5 amfibik uçak için tedarik süreci başlatıldığı söylenmişti.
Bu, âlâ haber lakin berbat haberse özel kullanım uçakları, maliyeti yüksek hava araçları olduğundan, üretilmiş ve tedarik edilmeye hazır hava aracı bulunmasında zorluklar yaşanıyor. Üretim ve montaj faaliyetleri göz önüne alındığında ilk uçağın teslim tarihi en az 2 yılı buluyor.
Bu nedenle yangınla uğraş uçağı tedarik edilinceye kadar yüksek maliyetli hava gücü operasyonlarının maliyet faal ve verimli olması gayesiyle daha esnek ve uzun vadeli kiralanmasına yönelik uçak kiralama projelerinin başlatıldığı söylendi fakat bu bahisteki adımlar başarılı olduysa bile akıllarda şu sorular beliriyor: Bu uçaklar şu anki yangınlarda neden kullanılmıyor? Kiralamak, satın almak mümkünse neden geçen yazki trajediyi yaşamadan evvel bu uçaklar tedarik edilmedi?
22 Haziran prestijiyle; söndürülen, denetim altına alınan ve devam eden birtakım yangınlar haritada bu biçimde görünüyor:
Umarız ki bu yaz bir dejavu yaşamayız ve eksik müdahale krizi tekrar yaşanmaz. Lakin başlangıcın pek uygun olduğu da söylenemez. Bu yaz da taşıma suyla değirmen döndürme çabaları olabilir.
Bir orman yangını gördüğünüzde siz yeniden de Orman Yangını İhbar Sınırı ALO 177'yi arayın.
Uçaklar olmasa da!