Yaşlanma ve estetik tahlili Kısım 1
Tüm canlılarda olduğu vücudumuzla birlikte derimizin yaşlanması ve buna bağlı ortaya çıkan değişimler kaçınılmazdır.
Seçilme ve beğenilme içgüdüsü, iş ve içtimaî hayatta muvaffakiyet ve cazipliği hoşluk ve genç görünümün belirlediği tarafında artan toplumsal algı ile birleştiğinde kusursuz ve genç görünme isteği de artmaktadır.
Günümüzde tıp ve teknoloji yerinde gelişmelere karşın yaşlanmanın durdurulması mümkün değil üzere gözükmektedir. Fakat süratle artan çeşitliliği ile anti-aging protokolleri, lazer, medikal estetik ve cerrahi pratikler ile cilt yaşlanma sıkıntılarına hasta beklentilerine dönük kusursuz sonuçlar sağlanabilmektedir.
Derimizi biyolojik ve çevre deri olarak 2 ye ayırarak derinin yaşlanma sürecini, estetik sorunları ve hasta beklentilerini daha uygun kıymetlendirebiliriz.
Biyolojik derimiz; hücreler, bağ dokusu üzere biyolojik tüm yapısal özellikleri ile hengam ve çevresel faktörlerden olumsuz etkilenmekte ve daima değişim içerisindedir. Biyolojik derimizde yaşlanma ile birlikte kırışıklık ve sarkmaların ortaya çıkmasında olduğu üzere değişimler çoğunlukla fizyolojik süreçte ortaya çıkmaktadır. Bunlarda estetik isteklerin dışında tıbbi bir müdahaleye gerek yoktur. Gelgelelim yaşlanma ve dış faktörler biyolojik deride patolojik süreçleri de başlatmaktadır. Güneş kökenli deri yaşlanması ile gelişen “Aktinik keratozis” devirle kansere dönüşebilmektedir. Kişi bunlardan estetik olarak rahatsız olmamakla birlikte bunlara tıbbi müdahaleler ve takipler gerekmektedir.
Çevre derimiz bizi biz yapan ırksal ve ferdî özelliklerimiz ile farklılıklar göstermektedir. Şahsî algılarımıza, vakte ve kültürel yapıya nazaran değişebilmekle birlikte vücudun hoşluk ve çekicilik üzere estetik algımızı belirleyen en geniş organımızdır. Toplumsal derinin yaşlanma ve sorun algı süreci direkt biyolojik deriden etkilenmektedir. Ama birtakım belirleyici kriterler bireye, içtimaî algıya ve kültüre nazaran değişebilmektedir. Biyolojik yaşlanma sürecinde 50 yaşında bir erkek hastanın alın ortası kırışıklıklarını doğal olarak kabul etmesi velev bunlardan hoşlanmasına rağmen iş hayatının artan yarışma koşulları nedeni ile bunlardan kurtulmak için istemeden de olsa alnına botox pratiği istemesi üzere.
Derinin tüm katmanlarını etkileyen yaşlanma belirtileri içsel ve dışsal faktörlerle ortaya çıkmaktadır.
İçsel faktörlerin başında genetik yapımız gelmektedir. Her bireyin yaşlanma sürecini genetik yapısı belirler.(yaşlandıkça ana ve babamıza benzememiz gibi) Mahal çekimi, mimik ve yüz tabirimiz sırasında kullandığımız yüz kaslarının neden olduğu kırışıklıklar, uyku sırasında ortaya çıkan kırışıklıklar, hormonsal değişimler ve umumî sıhhat sorunları öteki içsel nedenler arasındadır.
Dışsal faktörler ise güneş ve yapay ışık kaynakları, sigara, hava kirliliği, rüzgar ve soğuk hava, kimyasal unsurların cildimizle teması olarak özetlenebilir.
İçsel yaşlanma ile ortaya çıkan değişimler;
Deriyi oluşturan korneosit ismini verdiğimiz hücrelerin birbiri arasındaki ilginin bozulması
Derinin en üst tabakası olan epidermiste incelme, epidermis ile derinin alt tabakası olan dermis arasındaki alakanın bozulması ile deride kolay hasarlanmanın olması
Doku onarılması başta olmak üzere deride bir çok hizmeti olan fibroblastların azalması
Deri destek dokularından kollajen ve elastinin kalitatif ve kantitatif olumsuz değişimleri ve buna bağlı olarak deride sarkma ve kırışıklıkların gelişmesi.
Deri altında yağ dokusu, kaslar ve velev kemik dokusunun bölge taraf azalması. Buna bağlı olarak örneğin yüzde şakak ve elmacık kemiklerinde belirginleşme ve yüzün iskeletizasyonu.
Yağ dokusunun istenmeyen ortamlarda birikimi; örneğin çene altında ve gıdıda yağ dokusu birikimi
Deride yağ imalatını sağlayan sebase bezlerin ve ter bezlerinin fonksiyonlarının azalması; deride kuruluğa neden olmakta.
Deride kıl köklerinde azalma fakat vellus olarak tanımlanan ayva tüylerinde burun üzere meydanlarda artış
Saç, sakal ve vücut kıllarında grileşme
Trınaklarda zayıflama ile incelme
Deride yağ prodüksiyonunu sağlayan sebase bezlerin yüzün ayan sahalarında; yanaklar, burun üstü ve çene üzere büyümesi ve kabalaşması
Dışsal yaşlanma ile ortaya çıkan değişimler;
Deride kuruluk
Çillenme ve lekelerin gelişimi(güneş lekeleri, seboreik keratozis gibi)
Ciltte bölgesel renk azalma yerlerinin gelişimi
Elastozis gelişimi ile deride daha kaba kırışıklıkların gelişimi
Kılcal damar yapısında artış
Küçük toplar damar genişlemeleri ile “venöz lake” oluşumu
Deride damar destek dokuların azalması ile deri altı kanamaların gelişimi
Deride yağ imalatını sağlayan sebaseous bezlerin aşikâr meydanlarda büyümesi, kanallarının genişleyerek tıkanması ile siyah noktaların gelişim
Deride yüzeyel kan akımının azalması ve elastozis ile derinin soluk, mat ve cansız görünmesi
Deri yaşlanma sürecinde bağ destek dokusunda değişimler yaşanmaktadır. Bunlar;
Dermis alt tabaklarında elastinin değişimi ile kalın bir materyal birimektedir. Kabalaşan elastin bağlarının yanını daha büyük kitlesel yapılar almaktadır. Buna elastozis denimektedir.
Kollajende azalma ve dejenerasyon gelişmektedir.
Dermiste üst katmanlarda hyaluronik asit azalırken dermis alt katmalanalarda hyaluronik asit bu kaba elastin bağları arasında artmakta buda su tutulumu ile derinin daha sert, yapay durmasına neden olmaktadır.
Deride elastozis Fitzpatrick tarafından sınıflandırılmıştır.
Tip 1 hafif elastozis; deride hafif yapısal değişiklikler ve hafif çizgilenmeler
Tip 2 orta elastozis; deride bariz kabarık sarımısı renkte döküntüler var.
Tip 3 şiddetli elastozis; çok sayıda sarımsı kabarık yapılar mevcut. Deri soluk ve sarımsı görünmekte, deri üzerinde eşkenar dörtgenler oluşturan baklava formunda kırışıklıklar oluşmaktadır.
Yaşlanma ile yüzde yumuşak dokuların kantitatif kıymetlendirilmesi; yaşlanma ile yüz destek dokuların volume azalmakta, yüzey genişlemekte, destek dokular bölge çekimi tesiri ile mekan değiştirmektedir. Yüzde deri destek dokuların azalması; deride dermisin, deri altı kasların, ve yağ dokusunun azalması ile gerçekleşmektedir. Bu azalma doku volüm azalmasına neden olmaktadır. Deri yüzeyinin genişlemesi ile münhasıran göz, yanaklar ve uzunluğunda torbalanmalar, sarkmaların gelişmesine neden olmaktadır. Bazen göz yaşı bezi yada tükrük bezlerinin buna eşlik etmesi ile bunlar daha görünür hale gelebilmektedir. Yüzün özelikle yandan açılı değerlendirmesinde birtakım konveks yapılar silinmekte yanaklar ve göz altlarında düzleşmeler oluşmaktadır.
Yaşlanma ile deri kalitesi iç ve dış faktörlerden etkilenmektedir. İç faktörler genler ile belirlenir ve değiştirilemez. Dış faktörler ise güneş, sigara içimi, alkol tasarrufu, berbat beslenme üzere faktörlerdir. Bunlardan korunulabilir.
Derinin kalitatif özellikleri deri rengi, yapısı, tonusu, elastikiyeti, pigmentasyon özellikleri biçimindedir.
Yumuşak dokuların dinamiklerinin kıymetlendirilmesi; yumuşak doku dinamiği ile aslında yüz kaslarını tanımlamaktayız. Yüz kasları yüz dinamik çizgilenmelerinin velev yüzde katlantıların ortaya çıkmasından sorumludur.
Yüzde yumuşak dokuların desteklerinin kıymetlendirilmesi; yüz kemikleri, dişler ve burunda olduğu üzere kıkıdaklar yumuşak dokunun desteklerdir. Bunların biçimleri ve volümleri destekledikleri yumuşak dokuların yaşlanma sürecine katılması ile kişinin ilerde nasıl yaşlanacağını etkilemektedir. Yaşlanma süreci bu ana yapılardaki değişimlere bağlıdır.
Birçok diş-çene kemikleri ve yüz kemikleri sorunları (yüz orta kemiklerinin ehliyetsiz gelişimi, alt çene kemiği gelişim sorunları süt ve alr dişlerin açılanma meseleleri vb) genç hastalarda yaşlı görünümü vermektedir.
Genç yada orta yaşlı insanlarda yaşlı görünüm bir yada birden çokça faktöre bağlı olarak gelişebilmektedir. Örneğin üst dudağın devranla uzaması, sahip olduğu destek dokusunun yapısal uzunluğuna, üst çenenin kemik yapısına, üst dişlerin yapısına bağlı olarak etkilenmektedir. Örneğin aşağıdaki hastada üst çenenin kısa olması nedeni ile üst dudağın deri kısmı olağandan uzun görünmektedir. Profilde üst dudak içe akıllıca kıvrılmıştır. Bu nedenle üst dudağın vermilion velev silinmiştir. Profilde E çizgisi ile değerlendirildiğinde üst dudak çok artta kalmakta velev çene çok önde görünmektedir. Gülme sırasında hastanın ön üst dişlerinin ve üst diş etlerinin görünürlüğü azalmıştır. Bu hastaya yaşına nazaran daha yaşlamış bir tabir vermektedir.
Genç bir yüz ile yaşlı birisinin yüzü karşılaştırıldığında aşağıdaki değişimlerin bir yada bir birçoklarını görebiliriz.
Yüz yaşlandıkça daha uzamaya ve daralmaya başlamaktadır.Üçgen görünümü bilakis dönmektedir.
Yüzün estetik bölülerinin kimileri kaybolmakta kimi bölüleri ziyade besbelli hale gelmektedr.
Profilde yüzdeki eğimler silimekte düzleşmektedir.
Yüzde yeni eğimler ortaya çıkmaktadır.
Profilde birtakım anatomik yapılar uzamaktadır.
Yüzde yaşlanma ve belirtilerin değerlendirilmesinde kullanılabilecek kolay bir kıymetlendirme yolu
Yaşlanma ile deride ;
İnce çizgiler
Deride dokunmakla kabalaşmalar
Bunların raddesine nazaran bir skorlama yapılmakta ve buna nazaran tedavilere karar verilmektedir.
Derin kırışıklıklar gelişmektedir.
Yüz nahiyesini aşağıdaki üzere kısımlara ayırılması ve bu halde kıymetlendirme daha olağan olmaktadır.
Gözlerden geçen hattın üzerindeki alan “Yüz üst bölümü” olarak tanımlanmaktadır.
Dudakların birleşme çizgisi üzerindeki hat ile gözler arasındaki yere “Yüz orta kısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Dudakların birleşme çizgisi ile çene çizgisi arasındaki alan “Yüz altkısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Bunun altında kalan alan “Boyun üst kısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Değerlendirmeler bu sahalarda ve sağ ve sol olarak yapılmaktadır.
Tüm canlılarda olduğu vücudumuzla birlikte derimizin yaşlanması ve buna bağlı ortaya çıkan değişimler kaçınılmazdır.
Seçilme ve beğenilme içgüdüsü, iş ve içtimaî hayatta muvaffakiyet ve cazipliği hoşluk ve genç görünümün belirlediği tarafında artan toplumsal algı ile birleştiğinde kusursuz ve genç görünme isteği de artmaktadır.
Günümüzde tıp ve teknoloji yerinde gelişmelere karşın yaşlanmanın durdurulması mümkün değil üzere gözükmektedir. Fakat süratle artan çeşitliliği ile anti-aging protokolleri, lazer, medikal estetik ve cerrahi pratikler ile cilt yaşlanma sıkıntılarına hasta beklentilerine dönük kusursuz sonuçlar sağlanabilmektedir.
Derimizi biyolojik ve çevre deri olarak 2 ye ayırarak derinin yaşlanma sürecini, estetik sorunları ve hasta beklentilerini daha uygun kıymetlendirebiliriz.
Biyolojik derimiz; hücreler, bağ dokusu üzere biyolojik tüm yapısal özellikleri ile hengam ve çevresel faktörlerden olumsuz etkilenmekte ve daima değişim içerisindedir. Biyolojik derimizde yaşlanma ile birlikte kırışıklık ve sarkmaların ortaya çıkmasında olduğu üzere değişimler çoğunlukla fizyolojik süreçte ortaya çıkmaktadır. Bunlarda estetik isteklerin dışında tıbbi bir müdahaleye gerek yoktur. Gelgelelim yaşlanma ve dış faktörler biyolojik deride patolojik süreçleri de başlatmaktadır. Güneş kökenli deri yaşlanması ile gelişen “Aktinik keratozis” devirle kansere dönüşebilmektedir. Kişi bunlardan estetik olarak rahatsız olmamakla birlikte bunlara tıbbi müdahaleler ve takipler gerekmektedir.
Çevre derimiz bizi biz yapan ırksal ve ferdî özelliklerimiz ile farklılıklar göstermektedir. Şahsî algılarımıza, vakte ve kültürel yapıya nazaran değişebilmekle birlikte vücudun hoşluk ve çekicilik üzere estetik algımızı belirleyen en geniş organımızdır. Toplumsal derinin yaşlanma ve sorun algı süreci direkt biyolojik deriden etkilenmektedir. Ama birtakım belirleyici kriterler bireye, içtimaî algıya ve kültüre nazaran değişebilmektedir. Biyolojik yaşlanma sürecinde 50 yaşında bir erkek hastanın alın ortası kırışıklıklarını doğal olarak kabul etmesi velev bunlardan hoşlanmasına rağmen iş hayatının artan yarışma koşulları nedeni ile bunlardan kurtulmak için istemeden de olsa alnına botox pratiği istemesi üzere.
Derinin tüm katmanlarını etkileyen yaşlanma belirtileri içsel ve dışsal faktörlerle ortaya çıkmaktadır.
İçsel faktörlerin başında genetik yapımız gelmektedir. Her bireyin yaşlanma sürecini genetik yapısı belirler.(yaşlandıkça ana ve babamıza benzememiz gibi) Mahal çekimi, mimik ve yüz tabirimiz sırasında kullandığımız yüz kaslarının neden olduğu kırışıklıklar, uyku sırasında ortaya çıkan kırışıklıklar, hormonsal değişimler ve umumî sıhhat sorunları öteki içsel nedenler arasındadır.
Dışsal faktörler ise güneş ve yapay ışık kaynakları, sigara, hava kirliliği, rüzgar ve soğuk hava, kimyasal unsurların cildimizle teması olarak özetlenebilir.
İçsel yaşlanma ile ortaya çıkan değişimler;
Deriyi oluşturan korneosit ismini verdiğimiz hücrelerin birbiri arasındaki ilginin bozulması
Derinin en üst tabakası olan epidermiste incelme, epidermis ile derinin alt tabakası olan dermis arasındaki alakanın bozulması ile deride kolay hasarlanmanın olması
Doku onarılması başta olmak üzere deride bir çok hizmeti olan fibroblastların azalması
Deri destek dokularından kollajen ve elastinin kalitatif ve kantitatif olumsuz değişimleri ve buna bağlı olarak deride sarkma ve kırışıklıkların gelişmesi.
Deri altında yağ dokusu, kaslar ve velev kemik dokusunun bölge taraf azalması. Buna bağlı olarak örneğin yüzde şakak ve elmacık kemiklerinde belirginleşme ve yüzün iskeletizasyonu.
Yağ dokusunun istenmeyen ortamlarda birikimi; örneğin çene altında ve gıdıda yağ dokusu birikimi
Deride yağ imalatını sağlayan sebase bezlerin ve ter bezlerinin fonksiyonlarının azalması; deride kuruluğa neden olmakta.
Deride kıl köklerinde azalma fakat vellus olarak tanımlanan ayva tüylerinde burun üzere meydanlarda artış
Saç, sakal ve vücut kıllarında grileşme
Trınaklarda zayıflama ile incelme
Deride yağ prodüksiyonunu sağlayan sebase bezlerin yüzün ayan sahalarında; yanaklar, burun üstü ve çene üzere büyümesi ve kabalaşması
Dışsal yaşlanma ile ortaya çıkan değişimler;
Deride kuruluk
Çillenme ve lekelerin gelişimi(güneş lekeleri, seboreik keratozis gibi)
Ciltte bölgesel renk azalma yerlerinin gelişimi
Elastozis gelişimi ile deride daha kaba kırışıklıkların gelişimi
Kılcal damar yapısında artış
Küçük toplar damar genişlemeleri ile “venöz lake” oluşumu
Deride damar destek dokuların azalması ile deri altı kanamaların gelişimi
Deride yağ imalatını sağlayan sebaseous bezlerin aşikâr meydanlarda büyümesi, kanallarının genişleyerek tıkanması ile siyah noktaların gelişim
Deride yüzeyel kan akımının azalması ve elastozis ile derinin soluk, mat ve cansız görünmesi
Deri yaşlanma sürecinde bağ destek dokusunda değişimler yaşanmaktadır. Bunlar;
Dermis alt tabaklarında elastinin değişimi ile kalın bir materyal birimektedir. Kabalaşan elastin bağlarının yanını daha büyük kitlesel yapılar almaktadır. Buna elastozis denimektedir.
Kollajende azalma ve dejenerasyon gelişmektedir.
Dermiste üst katmanlarda hyaluronik asit azalırken dermis alt katmalanalarda hyaluronik asit bu kaba elastin bağları arasında artmakta buda su tutulumu ile derinin daha sert, yapay durmasına neden olmaktadır.
Deride elastozis Fitzpatrick tarafından sınıflandırılmıştır.
Tip 1 hafif elastozis; deride hafif yapısal değişiklikler ve hafif çizgilenmeler
Tip 2 orta elastozis; deride bariz kabarık sarımısı renkte döküntüler var.
Tip 3 şiddetli elastozis; çok sayıda sarımsı kabarık yapılar mevcut. Deri soluk ve sarımsı görünmekte, deri üzerinde eşkenar dörtgenler oluşturan baklava formunda kırışıklıklar oluşmaktadır.
Yaşlanma ile yüzde yumuşak dokuların kantitatif kıymetlendirilmesi; yaşlanma ile yüz destek dokuların volume azalmakta, yüzey genişlemekte, destek dokular bölge çekimi tesiri ile mekan değiştirmektedir. Yüzde deri destek dokuların azalması; deride dermisin, deri altı kasların, ve yağ dokusunun azalması ile gerçekleşmektedir. Bu azalma doku volüm azalmasına neden olmaktadır. Deri yüzeyinin genişlemesi ile münhasıran göz, yanaklar ve uzunluğunda torbalanmalar, sarkmaların gelişmesine neden olmaktadır. Bazen göz yaşı bezi yada tükrük bezlerinin buna eşlik etmesi ile bunlar daha görünür hale gelebilmektedir. Yüzün özelikle yandan açılı değerlendirmesinde birtakım konveks yapılar silinmekte yanaklar ve göz altlarında düzleşmeler oluşmaktadır.
Yaşlanma ile deri kalitesi iç ve dış faktörlerden etkilenmektedir. İç faktörler genler ile belirlenir ve değiştirilemez. Dış faktörler ise güneş, sigara içimi, alkol tasarrufu, berbat beslenme üzere faktörlerdir. Bunlardan korunulabilir.
Derinin kalitatif özellikleri deri rengi, yapısı, tonusu, elastikiyeti, pigmentasyon özellikleri biçimindedir.
Yumuşak dokuların dinamiklerinin kıymetlendirilmesi; yumuşak doku dinamiği ile aslında yüz kaslarını tanımlamaktayız. Yüz kasları yüz dinamik çizgilenmelerinin velev yüzde katlantıların ortaya çıkmasından sorumludur.
Yüzde yumuşak dokuların desteklerinin kıymetlendirilmesi; yüz kemikleri, dişler ve burunda olduğu üzere kıkıdaklar yumuşak dokunun desteklerdir. Bunların biçimleri ve volümleri destekledikleri yumuşak dokuların yaşlanma sürecine katılması ile kişinin ilerde nasıl yaşlanacağını etkilemektedir. Yaşlanma süreci bu ana yapılardaki değişimlere bağlıdır.
Birçok diş-çene kemikleri ve yüz kemikleri sorunları (yüz orta kemiklerinin ehliyetsiz gelişimi, alt çene kemiği gelişim sorunları süt ve alr dişlerin açılanma meseleleri vb) genç hastalarda yaşlı görünümü vermektedir.
Genç yada orta yaşlı insanlarda yaşlı görünüm bir yada birden çokça faktöre bağlı olarak gelişebilmektedir. Örneğin üst dudağın devranla uzaması, sahip olduğu destek dokusunun yapısal uzunluğuna, üst çenenin kemik yapısına, üst dişlerin yapısına bağlı olarak etkilenmektedir. Örneğin aşağıdaki hastada üst çenenin kısa olması nedeni ile üst dudağın deri kısmı olağandan uzun görünmektedir. Profilde üst dudak içe akıllıca kıvrılmıştır. Bu nedenle üst dudağın vermilion velev silinmiştir. Profilde E çizgisi ile değerlendirildiğinde üst dudak çok artta kalmakta velev çene çok önde görünmektedir. Gülme sırasında hastanın ön üst dişlerinin ve üst diş etlerinin görünürlüğü azalmıştır. Bu hastaya yaşına nazaran daha yaşlamış bir tabir vermektedir.
Genç bir yüz ile yaşlı birisinin yüzü karşılaştırıldığında aşağıdaki değişimlerin bir yada bir birçoklarını görebiliriz.
Yüz yaşlandıkça daha uzamaya ve daralmaya başlamaktadır.Üçgen görünümü bilakis dönmektedir.
Yüzün estetik bölülerinin kimileri kaybolmakta kimi bölüleri ziyade besbelli hale gelmektedr.
Profilde yüzdeki eğimler silimekte düzleşmektedir.
Yüzde yeni eğimler ortaya çıkmaktadır.
Profilde birtakım anatomik yapılar uzamaktadır.
Yüzde yaşlanma ve belirtilerin değerlendirilmesinde kullanılabilecek kolay bir kıymetlendirme yolu
Yaşlanma ile deride ;
İnce çizgiler
Deride dokunmakla kabalaşmalar
Bunların raddesine nazaran bir skorlama yapılmakta ve buna nazaran tedavilere karar verilmektedir.
Derin kırışıklıklar gelişmektedir.
Yüz nahiyesini aşağıdaki üzere kısımlara ayırılması ve bu halde kıymetlendirme daha olağan olmaktadır.
Gözlerden geçen hattın üzerindeki alan “Yüz üst bölümü” olarak tanımlanmaktadır.
Dudakların birleşme çizgisi üzerindeki hat ile gözler arasındaki yere “Yüz orta kısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Dudakların birleşme çizgisi ile çene çizgisi arasındaki alan “Yüz altkısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Bunun altında kalan alan “Boyun üst kısmı” olarak tanımlanmaktadır.
Değerlendirmeler bu sahalarda ve sağ ve sol olarak yapılmaktadır.