Yazılı Edebiyatın turleri nelerdir
Yazılı Edebiyat hakkında bilgi
Yazılı Edebiyat, Turkler arasında yazının kullanıldığı devirlerde başlayan bir edebiyattır Eldeki en eski urunler 5 ve 6 yuzyıllarda yazıldığı tahmin edilen Yenisey Krıgızlarına ait balbal adı verilen mezar taşlarıdır Ancak bu yazıtlr, adlar ve birkac sozcukten oluşan Turkce sozlerden ibarettir Bu yazıtlardaki alfabe daha sonraki donemlerde kullanılan GokTurk alfabesine gore ilkel bir nitelik taşır
Yazılı edebiyata ait en onemli ornekler 8yuzyılda dikilen ve gunumuze dek ulaşan GokTurk Kitabeleridir Bu yazıtlara bugun Moğolistanda bulunan GokTurk Kitabeleri, Orhun Irmağının eski yatağı uzerinde bulunduğu icin Orhun Yazıtları (AnıtlarıKitabeleri) denmiştir GokTurk Kitabeleride Yenisey Yazıtları gibi dikili taşlar uzerine GokTurk alfabesiyle yazılmıştır
Yazıtlarda Doğu GokTurklerin tarihinden, komşularıyla olan ilişkilerinden savaşlarından ve yonetiminden soz etmektedir Canlı bir soylev dili ve uslubu vardır Bu yazıtlar, Turk dili tarihi acısından onemli belge niteliği taşır
1) Gokturk (Orhun) Yazıtları (VIII yy): Bunlarda Cinlilere karşı bağımsızlık savaşı yapan, Turk butunluğunu yeniden kurmak icin icte ve dışta svaşan Gokturklerin hikayesi anlatılır Bu abideler 38 harfli olan Gokturk alfabesiyle yazılmıştır Bunlardan en onemli olanları uc tanedir
a) Bilge (Vezir) Tonyukuk Yazıtı (720725): Dort bakana vezirlik etmiş olan Tonyukuk tarafından yazılmıştır Daha cok Cinlilerle yapılan savşlar anlatılmaktadır
b) Kul Tigin Yazıtı (732): Gokturk hakanı olan Bilge Kağan kardeşi Kul Tigin'in olumu uzerine bu abideyi dikmiştir
c) Bilge Kağan Yazıtı (735): Gokturk hakanı olan Bilge Kağan'ın olumunden sonra yazdırılmış birabidedir Son iki yazar daha cok donemin olaylarından , torelerinden ve Bilge Kağanın ulusuna dilediği iyi dileklerden soz eder
* Turkadının gectiği ilk yazılı belge ve Turk edebiyatının ilk yazılı ornekleri olan Gokturk abidelerindeki yazılar Prof Thomsen ve Radloff tarafından okunmuştur
2) Uygur Donemi Eserleri: Gokturk devletinin yıkılmasından sonra kurulan Uygur hanlıklarından kalma eserlerdir Daha cok Buddha ve Mani dininin esaslarını anlatan metinlerdir Bunlar Turfan yoresinde yapılan kazılarda ortaya cıkarılmıştır Uygurların kağıda kitap basma tekniğini bildikleri anlaşılmaktadır Donemden kalma bircok hikayenin yanında kokuncdenilen bir tur ilkel tiyatro eserleri de vardır Uygurlar bu eserleri 14 harfli Uygur alfabesiyle yazmışlardır
Yazılı Edebiyat hakkında bilgi
Yazılı Edebiyat, Turkler arasında yazının kullanıldığı devirlerde başlayan bir edebiyattır Eldeki en eski urunler 5 ve 6 yuzyıllarda yazıldığı tahmin edilen Yenisey Krıgızlarına ait balbal adı verilen mezar taşlarıdır Ancak bu yazıtlr, adlar ve birkac sozcukten oluşan Turkce sozlerden ibarettir Bu yazıtlardaki alfabe daha sonraki donemlerde kullanılan GokTurk alfabesine gore ilkel bir nitelik taşır
Yazılı edebiyata ait en onemli ornekler 8yuzyılda dikilen ve gunumuze dek ulaşan GokTurk Kitabeleridir Bu yazıtlara bugun Moğolistanda bulunan GokTurk Kitabeleri, Orhun Irmağının eski yatağı uzerinde bulunduğu icin Orhun Yazıtları (AnıtlarıKitabeleri) denmiştir GokTurk Kitabeleride Yenisey Yazıtları gibi dikili taşlar uzerine GokTurk alfabesiyle yazılmıştır
Yazıtlarda Doğu GokTurklerin tarihinden, komşularıyla olan ilişkilerinden savaşlarından ve yonetiminden soz etmektedir Canlı bir soylev dili ve uslubu vardır Bu yazıtlar, Turk dili tarihi acısından onemli belge niteliği taşır
1) Gokturk (Orhun) Yazıtları (VIII yy): Bunlarda Cinlilere karşı bağımsızlık savaşı yapan, Turk butunluğunu yeniden kurmak icin icte ve dışta svaşan Gokturklerin hikayesi anlatılır Bu abideler 38 harfli olan Gokturk alfabesiyle yazılmıştır Bunlardan en onemli olanları uc tanedir
a) Bilge (Vezir) Tonyukuk Yazıtı (720725): Dort bakana vezirlik etmiş olan Tonyukuk tarafından yazılmıştır Daha cok Cinlilerle yapılan savşlar anlatılmaktadır
b) Kul Tigin Yazıtı (732): Gokturk hakanı olan Bilge Kağan kardeşi Kul Tigin'in olumu uzerine bu abideyi dikmiştir
c) Bilge Kağan Yazıtı (735): Gokturk hakanı olan Bilge Kağan'ın olumunden sonra yazdırılmış birabidedir Son iki yazar daha cok donemin olaylarından , torelerinden ve Bilge Kağanın ulusuna dilediği iyi dileklerden soz eder
* Turkadının gectiği ilk yazılı belge ve Turk edebiyatının ilk yazılı ornekleri olan Gokturk abidelerindeki yazılar Prof Thomsen ve Radloff tarafından okunmuştur
2) Uygur Donemi Eserleri: Gokturk devletinin yıkılmasından sonra kurulan Uygur hanlıklarından kalma eserlerdir Daha cok Buddha ve Mani dininin esaslarını anlatan metinlerdir Bunlar Turfan yoresinde yapılan kazılarda ortaya cıkarılmıştır Uygurların kağıda kitap basma tekniğini bildikleri anlaşılmaktadır Donemden kalma bircok hikayenin yanında kokuncdenilen bir tur ilkel tiyatro eserleri de vardır Uygurlar bu eserleri 14 harfli Uygur alfabesiyle yazmışlardır