Yeme Bozuklukları
Gunumuzde gorulen yeme bozuklukları arasında anoreksiya nervoza, bulimia nervoza ve atipik yeme bozukluğu (kontrolsuz yeme ve bingeeating disorder) olmak uzere 3 rahatsızlık bulunmaktadır
Genellikle yuksek sosyoekonomik duzeydeki ailelerde gorulmektedir Şişmanlıktan korkulması, genc kızlarda mankenlere ozenti, gelişim sorunları,psikolojik etmenler nedenler arasındadırYeme bozuklukları, yediğinden sucluluk duyarak kusma, tiksinerek yememe veya bir daha yiyemeyecekmiş gibi aşırı yemeden dolayı acığa cıkmaktadır
Daha cok genc kızlarda gorulmekle birlikte aktor, manken,hostes ve dansoz gibi dış goruntusu on planda olan mesleklerde de ve son zamanlarda erkeklerde de gorulebilmektedir Yeme bozukluğu olan kişilerde homoseksuellik, aseksuellik, depresyon, anksiyete , kişilik bozuklukları ya da uyuşturucu madde kullanımı daha sık gorulmektedir
Vejetaryenler, atletler ve olumcul kronik hastalığı olanlarda da yeme bozukluklarına sık rastlanır Kalıtsal faktorler, yetiştirilme ozellikleri, kulturel ve biyolojik ozellikler kişinin yeme bozukluğu geliştirmesine onemli katkılarda bulunur
Zayıflık hastalığı olarak bilinen anoreksia ve bulimia gibi yeme bozuklukları beyinde kalıcı hasarlar bırakabilmekte ve kilo kaybıyla birlikte beyin kutlesinde de azalma ve beyindeki kimyasal reaksiyonlarda değişiklik olabilmektedir
ANOREKSİYA NEVROZA
Aclık hastalığı olarak da adlandırılan Anoreksiya'da besin alımına, kiloya ve zayıflığa karşı takıntılı olan kişiler zayıf olsalar dahi yemeği ve ac olduklarını redderlerCok duşuk kalorili bir diyet tukettikleri icin vucut ağırlıkları zamanla azalır Genellikle ergenlik doneminde başlamakta ortalama 17 yaş ama nadiren 40 yaşın uzerinde de gorulebilmekte
Anoreksiyalı bir kişi,
Kilo almaktan korkar, şişmanlık onlar icin kabus gibidirEski kilolarına yada cevrelerinde gorunum olarak beğeni kazanan kişilerin kilosuna inmek icin hedef belirler,gun icinde farklı zamanlarda tekrar tekrar tartılırlar Toplum icerisinde ufak porsiyonlar tuketirler,ac olsalar bile tok olduklarını soylerlerKısa surede cok fazla kilo verirlerKabızlık ve duzensiz mensturasyon sorunları vardır,tuylenme ve sac dokulmesi problemi yaşarlarNormal miktarda besin tukettikten sonra mide bulantısı veya şişlik hissederlerHiperaktif, depresif, korkak ve agresif olurlar Gitgide sosyal cevrelerini kısıtlarlarSurekli spor veya ağır egzersizler yaparlar
Ozellikle temizlik ve ders calışma ile ilgili saplantılara rastlanabilir Cinsel gelişimlerinde sorun olduğu gibi , cinsel isteksizlik ve diğer cinsel sorunlar da beraberinde gozlenebilmektedir
BULİMİA NEVROZA
Psikolojik kokenli bir hastalıktırAnormal yeme alışkanlığı ile kendini belli eder ve daha sonra kilo almayı onlemek icin uygunsuz davranışlar gosterir, hasta kusar,laksatif ve diuretik ilaclar alıp, lavman yaparak yediği yiyecekleri cıkarır Ac kalırlar, yada aşırı egzersiz yaparlarGenellikle ergenliğin son veya erişkinliğin ilk donemlerinde gorulmektedir
Bulimiyalı bir kişi,
Kendini iyi hissetmediği, karmaşa ve stres icerisinde olduğu zamanlarda veya diyetlerden sonra aşırı aclık duygusuyla tıkınmaya başlamakta rahatlama hissinden sonra sucluluk duygusuyla yenilen yiyecekleri cıkarmaktadırlarYemekten sonra ortadan kaybolmakta ve genellikle banyoya gitmektedirler Depresif belirtiler veya bozukluklar, %30'unda uyuşturucu madde veya alkol bağımlılığı gorulebilmektedir Mide asidinin ağıza gelmesi ile diş curukleri, mide delinmeleri ,ellerin uzerine kusmak icin zorlama sırasında oluşan diş izleri ve yaralar, adet duzensizlikleri gorulebilmektedir
ATİPİK YEME BOZUKLUKLARI
Fazla Yeme…kontrolsuz yeme
Kendini kontrol edemeden yeme bir hastalık sayılmaktadır Bulimikler gibi aşırı kalorili yiyecekler birden tuketilir ve ama vucutlarından atmazlar Borderline bir kişilik bozukluğu sayılabilir Bu kişilerin kimlik duygusunda, duygu durumunda ve ilişkilerinde surekli bir tutarsızlık vardır Caresizlik duygularını yenmek icin beden ağırlığı, bicimi ve yeme davranışları uzerinde aşırı bir denetim sağlamaya calışırlar Bunu başaranlarda anoreksia nervoza, başaramayanlarda ise kontrolsuz yeme nobetleri gorulmektedir
Gece Yeme Sendromu…Binge eating…
Gunluk enerjinin an azından %25'ni akşam yemeği ile ertesi sabah arasında gecen surede almaktadırlar Bu durum uyku bozukluklarına bağlı olabilir veya uyku apnesinin bir ozelliği olarak da kabul edilebilmektedir O nedenle bu hastalar gunduz uyuklar vaziyette dolaşırlar Binge eating bir psikiyatrik hastalıktır,depresif bir davranış ile karakterize olmasına rağmen gun icindeki seyirleri birbirinden farklılık gostermektedir Kontrol edilemeyen aşırı yemek yeme nobetleri vardır ve obezlerin neredeyse %30'unda gorulmektedir
Hasta sabahleyin uyandığı zaman iyi durumdadır ve gun ilerledikce ruhsal durumu bozulmaktadır
TEDAVİ
Yeme bozukluklarının tedavisi zor Mumkun olduğunca cabuk profesyonel yardım alınmalı En iyi tedavi yontemi tıbbi, psikolojik ve beslenme konsultasyonunu iceren kombine bir calışma ile gercekleşmektedir Anoreksialı kişi tehlikede olmadığına ve yardıma gerek duymadığına inanır, Bulimialı kişi ise sorunun farkındadır ama tekrar kilo alma korkusu ile tedavi gormek istemez Tedavi sureci birkac aydan birkac yıla kadar surebilir Ancak tedaviden sonra da tekrarlayabilmesi hala bir sorun olmaya devam edebilmektedir
Gunumuzde gorulen yeme bozuklukları arasında anoreksiya nervoza, bulimia nervoza ve atipik yeme bozukluğu (kontrolsuz yeme ve bingeeating disorder) olmak uzere 3 rahatsızlık bulunmaktadır
Genellikle yuksek sosyoekonomik duzeydeki ailelerde gorulmektedir Şişmanlıktan korkulması, genc kızlarda mankenlere ozenti, gelişim sorunları,psikolojik etmenler nedenler arasındadırYeme bozuklukları, yediğinden sucluluk duyarak kusma, tiksinerek yememe veya bir daha yiyemeyecekmiş gibi aşırı yemeden dolayı acığa cıkmaktadır
Daha cok genc kızlarda gorulmekle birlikte aktor, manken,hostes ve dansoz gibi dış goruntusu on planda olan mesleklerde de ve son zamanlarda erkeklerde de gorulebilmektedir Yeme bozukluğu olan kişilerde homoseksuellik, aseksuellik, depresyon, anksiyete , kişilik bozuklukları ya da uyuşturucu madde kullanımı daha sık gorulmektedir
Vejetaryenler, atletler ve olumcul kronik hastalığı olanlarda da yeme bozukluklarına sık rastlanır Kalıtsal faktorler, yetiştirilme ozellikleri, kulturel ve biyolojik ozellikler kişinin yeme bozukluğu geliştirmesine onemli katkılarda bulunur
Zayıflık hastalığı olarak bilinen anoreksia ve bulimia gibi yeme bozuklukları beyinde kalıcı hasarlar bırakabilmekte ve kilo kaybıyla birlikte beyin kutlesinde de azalma ve beyindeki kimyasal reaksiyonlarda değişiklik olabilmektedir
ANOREKSİYA NEVROZA
Aclık hastalığı olarak da adlandırılan Anoreksiya'da besin alımına, kiloya ve zayıflığa karşı takıntılı olan kişiler zayıf olsalar dahi yemeği ve ac olduklarını redderlerCok duşuk kalorili bir diyet tukettikleri icin vucut ağırlıkları zamanla azalır Genellikle ergenlik doneminde başlamakta ortalama 17 yaş ama nadiren 40 yaşın uzerinde de gorulebilmekte
Anoreksiyalı bir kişi,
Kilo almaktan korkar, şişmanlık onlar icin kabus gibidirEski kilolarına yada cevrelerinde gorunum olarak beğeni kazanan kişilerin kilosuna inmek icin hedef belirler,gun icinde farklı zamanlarda tekrar tekrar tartılırlar Toplum icerisinde ufak porsiyonlar tuketirler,ac olsalar bile tok olduklarını soylerlerKısa surede cok fazla kilo verirlerKabızlık ve duzensiz mensturasyon sorunları vardır,tuylenme ve sac dokulmesi problemi yaşarlarNormal miktarda besin tukettikten sonra mide bulantısı veya şişlik hissederlerHiperaktif, depresif, korkak ve agresif olurlar Gitgide sosyal cevrelerini kısıtlarlarSurekli spor veya ağır egzersizler yaparlar
Ozellikle temizlik ve ders calışma ile ilgili saplantılara rastlanabilir Cinsel gelişimlerinde sorun olduğu gibi , cinsel isteksizlik ve diğer cinsel sorunlar da beraberinde gozlenebilmektedir
BULİMİA NEVROZA
Psikolojik kokenli bir hastalıktırAnormal yeme alışkanlığı ile kendini belli eder ve daha sonra kilo almayı onlemek icin uygunsuz davranışlar gosterir, hasta kusar,laksatif ve diuretik ilaclar alıp, lavman yaparak yediği yiyecekleri cıkarır Ac kalırlar, yada aşırı egzersiz yaparlarGenellikle ergenliğin son veya erişkinliğin ilk donemlerinde gorulmektedir
Bulimiyalı bir kişi,
Kendini iyi hissetmediği, karmaşa ve stres icerisinde olduğu zamanlarda veya diyetlerden sonra aşırı aclık duygusuyla tıkınmaya başlamakta rahatlama hissinden sonra sucluluk duygusuyla yenilen yiyecekleri cıkarmaktadırlarYemekten sonra ortadan kaybolmakta ve genellikle banyoya gitmektedirler Depresif belirtiler veya bozukluklar, %30'unda uyuşturucu madde veya alkol bağımlılığı gorulebilmektedir Mide asidinin ağıza gelmesi ile diş curukleri, mide delinmeleri ,ellerin uzerine kusmak icin zorlama sırasında oluşan diş izleri ve yaralar, adet duzensizlikleri gorulebilmektedir
ATİPİK YEME BOZUKLUKLARI
Fazla Yeme…kontrolsuz yeme
Kendini kontrol edemeden yeme bir hastalık sayılmaktadır Bulimikler gibi aşırı kalorili yiyecekler birden tuketilir ve ama vucutlarından atmazlar Borderline bir kişilik bozukluğu sayılabilir Bu kişilerin kimlik duygusunda, duygu durumunda ve ilişkilerinde surekli bir tutarsızlık vardır Caresizlik duygularını yenmek icin beden ağırlığı, bicimi ve yeme davranışları uzerinde aşırı bir denetim sağlamaya calışırlar Bunu başaranlarda anoreksia nervoza, başaramayanlarda ise kontrolsuz yeme nobetleri gorulmektedir
Gece Yeme Sendromu…Binge eating…
Gunluk enerjinin an azından %25'ni akşam yemeği ile ertesi sabah arasında gecen surede almaktadırlar Bu durum uyku bozukluklarına bağlı olabilir veya uyku apnesinin bir ozelliği olarak da kabul edilebilmektedir O nedenle bu hastalar gunduz uyuklar vaziyette dolaşırlar Binge eating bir psikiyatrik hastalıktır,depresif bir davranış ile karakterize olmasına rağmen gun icindeki seyirleri birbirinden farklılık gostermektedir Kontrol edilemeyen aşırı yemek yeme nobetleri vardır ve obezlerin neredeyse %30'unda gorulmektedir
Hasta sabahleyin uyandığı zaman iyi durumdadır ve gun ilerledikce ruhsal durumu bozulmaktadır
TEDAVİ
Yeme bozukluklarının tedavisi zor Mumkun olduğunca cabuk profesyonel yardım alınmalı En iyi tedavi yontemi tıbbi, psikolojik ve beslenme konsultasyonunu iceren kombine bir calışma ile gercekleşmektedir Anoreksialı kişi tehlikede olmadığına ve yardıma gerek duymadığına inanır, Bulimialı kişi ise sorunun farkındadır ama tekrar kilo alma korkusu ile tedavi gormek istemez Tedavi sureci birkac aydan birkac yıla kadar surebilir Ancak tedaviden sonra da tekrarlayabilmesi hala bir sorun olmaya devam edebilmektedir