Yeraltı Suları Nasıl Bulunur
Yeraltı suları Nasıl Oluşur
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de manâlı yeraltı kaynakları şu şekilde sıralanabilir :Yeraltı suları,petrol,kömür,doğalgaz ve farklı alanlara yönlendirilmiş madenler
1)Yer Kabuğunun Tabakalı Yapısı:
toprak,dağıtılmış kayaların aşınmasından oluşan,içinde çürümüş bitki ve hayvan kalıntılarını bulunduran bir karışımdırToprak kayaların aşınarak küçük taneciklere parçalanmasıyla oluşur
Toprağın oluşmasını çoğu etmen etkilerBunlarınbaşlıcalar,bölgedeki ana kayanın türü,bölgede yaşayan organizma türleri,zaman ve iklimdirSıcakve nemli iklimlerde kayalar hızlı aşındığından,toprak tez oluşur
2)Yeraltı Suları ve Yeraltı Oluşumları
Yeraltı Suları:
Bütün denizlerin sularını göz önüne alırsanız,Dünyada herkes için bol su olduğunu düşünebilirizOysa dünyada iki tane temel içme suyu kaynağı vardırbunlardan biri,yüzeyüzerinde,suyu tatlı olan göllerle nehirler,diğeri ise toprak aşağıda ambar edilmiş yeraltı sularıdır
a)Artezyenler:
Ara Sıra su taşıyan iletken kaya katmanı,geçirgen olmayan çanak biçimli iki katman arasında bulunabilirEğer su yanlarda yeterli yüksekliğe ulaşırsa,geçirgen olmayan tabaka delindiğinde,basınçlı su delinen yerden fışkırırBu nesil kuyulara artezyen kuyu denir
Artezyen kuyusunun açıldığı yer su seviyesinin altında ise,kuyu açıldığındayeraltı suyu alaşım kaplar prensibine tarafından kendiliğininde fışkırır
Kaynak Suları:Bazen yeraltı suyu kendiğilinden yer yüzüne çıkar Böyle sulara kaynak sular denirKaynaklar,genel olarak batmış kuşağın gözeneksiz kaya tabakasıyla tepelerin kenarlarında bulunur Bu durumda su hiç bir yere gidemez,ama yüzeye baskı yaparak dışarı çıkar
Artezyen kuyuları ve kaynak suları ufak mesken birimlerinin ihtiyaçlarını karşılayabilir
Kaynak ve kuyu sularının bulunduğu bölgelerde mesken alanları ve endüstri tesisleri kurmakson derece tehlikelidirYerleşim alanlarındanve endüstri tesislerinden çıkan atık ve kirli sular,gözenekli yapıdangeçerek kaynak ve kuyu sularına karışır Sonuçta,toplum için önemi büyük olan kuyu ve kaynaksularıda kirlenmiş olur
Dinlendirme:Su önce büyük havuzlara alınarak içindeki iri taneli madelerin dibe çökmesi sağlanır
süzme:su,tekrar tekrar sıralanmış çakıl ,kum,ince kum katmanlarından geçirilirBu yöntemle suyun bulanıklığı giderilir
Havalandırmainlenen su fıskıye halinde havaya püskürtülerek ya da ansızın akıtılarak havalandırılır
Mikroplardanarıtma:Klorlama veya ozonlama yöntemi ile sudaki mikroplar öldürülürBu işlemler tamamlandıktan sonrasu depolaraalınarak mesken yerlerine pompalanır
iyi Bir İçme Suyunda Aşağıdaki Özellikler Olmalıdır:
1Renksiz,kokusuz,duru ve tadı güzel olmalıdır
2içinde mikroplar ve diğer canlı,cansız harabeler olmamalıdır
3içinde beden için yararlı madensel tuzlar yeterince olmalıdır
Karstik Yer altı Suyu
Karstik yörelerdeki kalın kalker tabakalar arasındaki çatlak ve boşluklarda biriken yer altı sularıdır En önemli özelliği birbirinden egemen taban suları oluşturmasıdır Karstik alanların geniş yer kapladığı Akdeniz Bölgesi karstik yeraltı suları bakımından zengindir
Kaynak
Yeraltı sularının kendiliğinden yeryüzüne çıktığı yere kaynak denir Türkiye ’de kaynaklara pınar, eşme, bulak ve göze gibi adlar da verilir
Kaynaklar, yer altı suyunun bulunuş biçimine, yüzeye çıktığı yere ve suların sıcaklığına tarafından gruplandırılabilir Sularının sıcaklığına göre kaynaklar, soğuk ve sıcak su kaynakları olarak iki gruba ayrılır :
Soğuk Su Kaynakları
Yağış sularının yeraltında birikerek yüzeye çıkması sonucunda oluşurlar Genellikle yüzeye yakın oldukları için dış koşullardan daha fazla etkilenirler böylece suları soğuktur Soğuk su kaynakları yeraltında bulunuş biçimine ve yüzeye çıktığı yere tarafından üç gruba ayrılır :
Tabaka Kaynağı : Geçirimli tabakaların topoğrafya yüzeyi ile kesiştikleri yerden suların yüzeye çıkmasıyla oluşan kaynaklara tabaka kaynağı denir
Vadi Kaynağı : Yeraltına sızan suların bulunduğu tabakanın bir vadi göre kesilmesi ile oluşan kaynaktır Genelde vadi yamaçlarında görülür
Karstik Kaynak (Voklüz) : Kalın kalker tabakaları arasındaki boşlukları doldurmuş olan yer altı sularının yüzeye çıktığı kaynaktır çokça kireç içeren bu kaynakların suları genel olarak kesintisiz değildir Yağışlarla beslendikleri için karstik kaynakların suları soğuktur Toroslar üzerindeki Şekerpınarı en meşhur karstik kaynak örneklerinden biridir
Sıcak Su Kaynakları
Yerkabuğundaki fay hatları üzerinde yer alan kaynaklardır Fay kaynakları da denir Suları yerin derinliklerinden geldiği için sıcaktır ve dış koşullardan aldırmaz Sular geçtikleri taş ve tabakalardaki farklı alanlara yönlendirilmiş mineralleri eriterek bünyelerine aldıkları için mineral bakımından zengindir Bu nesil kaynaklara; kaplıca, ılıca, içme gibi adlar verilir Sıcak su kaynaklarının özel bir türüne gayzer denir
Gayzer : Volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suyun belirli aralıklarla fışkırması ile oluşan kaynaklardır
UYARI : Yerin derinliklerinde bulunan suların sıcaklığı sene içinde pozitif bir değişme göstermez Fay kaynakları volkanik ve kırıklı bölgelerde görülür
Türkiye ’de Sıcak Su Kaynaklarının Dağılışı
Türkiye kaplıca ve ılıca bakımından varlıklı bir ülkedir Bursa, İnegöl, Yalova, Bolu, Haymana, Kızılcahamam, Sarıkaya, Erzurum, Sivas Balıklı Çermik, Afyon, Kütahya, Denizli çevresindeki kaplıca ve ılıcalar en ünlüleridir *
Yeraltı suları Nasıl Oluşur
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de manâlı yeraltı kaynakları şu şekilde sıralanabilir :Yeraltı suları,petrol,kömür,doğalgaz ve farklı alanlara yönlendirilmiş madenler
1)Yer Kabuğunun Tabakalı Yapısı:
toprak,dağıtılmış kayaların aşınmasından oluşan,içinde çürümüş bitki ve hayvan kalıntılarını bulunduran bir karışımdırToprak kayaların aşınarak küçük taneciklere parçalanmasıyla oluşur
Toprağın oluşmasını çoğu etmen etkilerBunlarınbaşlıcalar,bölgedeki ana kayanın türü,bölgede yaşayan organizma türleri,zaman ve iklimdirSıcakve nemli iklimlerde kayalar hızlı aşındığından,toprak tez oluşur
2)Yeraltı Suları ve Yeraltı Oluşumları
Yeraltı Suları:
Bütün denizlerin sularını göz önüne alırsanız,Dünyada herkes için bol su olduğunu düşünebilirizOysa dünyada iki tane temel içme suyu kaynağı vardırbunlardan biri,yüzeyüzerinde,suyu tatlı olan göllerle nehirler,diğeri ise toprak aşağıda ambar edilmiş yeraltı sularıdır
a)Artezyenler:
Ara Sıra su taşıyan iletken kaya katmanı,geçirgen olmayan çanak biçimli iki katman arasında bulunabilirEğer su yanlarda yeterli yüksekliğe ulaşırsa,geçirgen olmayan tabaka delindiğinde,basınçlı su delinen yerden fışkırırBu nesil kuyulara artezyen kuyu denir
Artezyen kuyusunun açıldığı yer su seviyesinin altında ise,kuyu açıldığındayeraltı suyu alaşım kaplar prensibine tarafından kendiliğininde fışkırır
Kaynak Suları:Bazen yeraltı suyu kendiğilinden yer yüzüne çıkar Böyle sulara kaynak sular denirKaynaklar,genel olarak batmış kuşağın gözeneksiz kaya tabakasıyla tepelerin kenarlarında bulunur Bu durumda su hiç bir yere gidemez,ama yüzeye baskı yaparak dışarı çıkar
Artezyen kuyuları ve kaynak suları ufak mesken birimlerinin ihtiyaçlarını karşılayabilir
Kaynak ve kuyu sularının bulunduğu bölgelerde mesken alanları ve endüstri tesisleri kurmakson derece tehlikelidirYerleşim alanlarındanve endüstri tesislerinden çıkan atık ve kirli sular,gözenekli yapıdangeçerek kaynak ve kuyu sularına karışır Sonuçta,toplum için önemi büyük olan kuyu ve kaynaksularıda kirlenmiş olur
Dinlendirme:Su önce büyük havuzlara alınarak içindeki iri taneli madelerin dibe çökmesi sağlanır
süzme:su,tekrar tekrar sıralanmış çakıl ,kum,ince kum katmanlarından geçirilirBu yöntemle suyun bulanıklığı giderilir
Havalandırmainlenen su fıskıye halinde havaya püskürtülerek ya da ansızın akıtılarak havalandırılır
Mikroplardanarıtma:Klorlama veya ozonlama yöntemi ile sudaki mikroplar öldürülürBu işlemler tamamlandıktan sonrasu depolaraalınarak mesken yerlerine pompalanır
iyi Bir İçme Suyunda Aşağıdaki Özellikler Olmalıdır:
1Renksiz,kokusuz,duru ve tadı güzel olmalıdır
2içinde mikroplar ve diğer canlı,cansız harabeler olmamalıdır
3içinde beden için yararlı madensel tuzlar yeterince olmalıdır
Karstik Yer altı Suyu
Karstik yörelerdeki kalın kalker tabakalar arasındaki çatlak ve boşluklarda biriken yer altı sularıdır En önemli özelliği birbirinden egemen taban suları oluşturmasıdır Karstik alanların geniş yer kapladığı Akdeniz Bölgesi karstik yeraltı suları bakımından zengindir
Kaynak
Yeraltı sularının kendiliğinden yeryüzüne çıktığı yere kaynak denir Türkiye ’de kaynaklara pınar, eşme, bulak ve göze gibi adlar da verilir
Kaynaklar, yer altı suyunun bulunuş biçimine, yüzeye çıktığı yere ve suların sıcaklığına tarafından gruplandırılabilir Sularının sıcaklığına göre kaynaklar, soğuk ve sıcak su kaynakları olarak iki gruba ayrılır :
Soğuk Su Kaynakları
Yağış sularının yeraltında birikerek yüzeye çıkması sonucunda oluşurlar Genellikle yüzeye yakın oldukları için dış koşullardan daha fazla etkilenirler böylece suları soğuktur Soğuk su kaynakları yeraltında bulunuş biçimine ve yüzeye çıktığı yere tarafından üç gruba ayrılır :
Tabaka Kaynağı : Geçirimli tabakaların topoğrafya yüzeyi ile kesiştikleri yerden suların yüzeye çıkmasıyla oluşan kaynaklara tabaka kaynağı denir
Vadi Kaynağı : Yeraltına sızan suların bulunduğu tabakanın bir vadi göre kesilmesi ile oluşan kaynaktır Genelde vadi yamaçlarında görülür
Karstik Kaynak (Voklüz) : Kalın kalker tabakaları arasındaki boşlukları doldurmuş olan yer altı sularının yüzeye çıktığı kaynaktır çokça kireç içeren bu kaynakların suları genel olarak kesintisiz değildir Yağışlarla beslendikleri için karstik kaynakların suları soğuktur Toroslar üzerindeki Şekerpınarı en meşhur karstik kaynak örneklerinden biridir
Sıcak Su Kaynakları
Yerkabuğundaki fay hatları üzerinde yer alan kaynaklardır Fay kaynakları da denir Suları yerin derinliklerinden geldiği için sıcaktır ve dış koşullardan aldırmaz Sular geçtikleri taş ve tabakalardaki farklı alanlara yönlendirilmiş mineralleri eriterek bünyelerine aldıkları için mineral bakımından zengindir Bu nesil kaynaklara; kaplıca, ılıca, içme gibi adlar verilir Sıcak su kaynaklarının özel bir türüne gayzer denir
Gayzer : Volkanik yörelerde yeraltındaki sıcak suyun belirli aralıklarla fışkırması ile oluşan kaynaklardır
UYARI : Yerin derinliklerinde bulunan suların sıcaklığı sene içinde pozitif bir değişme göstermez Fay kaynakları volkanik ve kırıklı bölgelerde görülür
Türkiye ’de Sıcak Su Kaynaklarının Dağılışı
Türkiye kaplıca ve ılıca bakımından varlıklı bir ülkedir Bursa, İnegöl, Yalova, Bolu, Haymana, Kızılcahamam, Sarıkaya, Erzurum, Sivas Balıklı Çermik, Afyon, Kütahya, Denizli çevresindeki kaplıca ve ılıcalar en ünlüleridir *