Dunyada Gorulen İklim Turleri
Yeryuzunde Gorulen İklim Tipleri Nelerdir?
Yeryuzunde başlıca iklim ceşitleri ve doğal bitki ortusu
SICAK İKLİMLER
Yeryuzunde Gorulen İklim Tipleri
Tropikal İklim (Subtropikal Savan)
10° 20° Kuzey ve Guney enlemleri arasında ve 0° 10° enlemlerinde 1000 m den sonra gorulur Ekvatoral kuşak ile coller arasında bir geciş iklimidir Yıllık ortalama sıcaklık 20°C dolayındadır Yıllık sıcaklık farkı 4 5°C dir Yıllık yağış miktarı 1000 2000 mm arasındadır Guneş ışınlarının dik geldiği yaz ayları yağışlı, kışlar kuraktır Tabii bitki ortusu yuksek boylu ve gur bitki toplulukları olan savanlardır Tropikal iklim, Sudan, Cad, Nijerya, Mali, Moritanya, Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi ulkelerde etkili olmaktadır
Ekvatoral İklim
Ekvator cevresinde, 0° – 10° Kuzey ve Guney enlemleri arasında gorulur Yıllık ortalama sıcaklık 25°C dolayındadır Yıllık sıcaklık farkı 2 3°C yi gecmez Yıllık yağış miktarı 2000 mm den fazladır Her mevsim yağışlı olmakla birlikte, ekinoks tarihlerinde yağış maksimum duzeye erişir Tabii bitki ortusu oldukca gur ve geniş yapraklı ormanlardır Ekvatoral iklim, Amazon ve Kongo havzalarının buyuk bir kesiminde, Gine Korfezi kıyılarına yakın bolgelerde, Endonezya ve Malezya ’nın buyuk bir bolumunde etkili olmaktadır
Muson İklimi
Muson ruzgarlarının etki alanlarında gorulur Yıllık ortalama sıcaklık 15 20°C dir Yıllık sıcaklık farkı 10°C civarındadır Yıllık ortalama yağış 2000 mm dolayındadır Yıllık yağışların % 85'i yaz aylarında duşer Kış mevsimi kurak gecmektedir Tabii bitki ortusu kışın yaprağını doken, yazın yeşillenen ormanlardır Yağışların azaldığı yerlerde ise savanlar gorulur Muson iklimi, Guney Hindistan, Guney Cin, Guneydoğu Asya, Japonya ve Mancurya gibi bolgelerde etkili olmaktadır
Col İklimi (Sıcak ve Kurak İklim)
Donenceler civarında, Asya ve Kuzey Amerika ’da karaların ic kısımlarında ve Guney Amerika ’da gorulur Bu iklim tipini, yağışların yok denecek kadar az olması belirler Collerdeki nem yetersizliği, gunluk sıcaklık farkının buyumesine zemin hazırlamıştır Gunluk sıcaklık farkının 50°C yi bulduğu zamanlar olmaktadır Yıllık yağış miktarı 100 mm nin altındadır Yağışlar daha cok sağanak yağmurlar şeklindedir Tabii bitki ortusu bazı kurakcıl otlar ve kaktus bitkileridir Afrika ’da B Sahra, Ortadoğu ’da Necef, Asya ’da Gobi, Taklamakan, Avustralya ’da Gobbon ve Gibson, Guney Afrika ’da Kalahari ve Namib, Guney Amerika ’da Patagonya, Atacama ve Peru yeryuzundeki başlıca col alanlarıdır
ILIMAN İKLİMLER
Akdeniz İklimi
Genel olarak, 30° 40° enlemleri arasında gorulur Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır Yıllık ortalama sıcaklık 15 20°C dir Yıllık sıcaklık farkı ise 18°C kadardır Yıllık yağış miktarı 600 1000 mm arasında değişir En fazla yağış kışın, en az yağış yazın gorulur Karakteristik bitki ortusu, kızılcam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya cıkan makilerdir
Makiler, surekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanabilen, calımsı bodur bitkilerdir Mersin, defne, kocayemiş, zeytin, supurge calısı, bodur, ardıc gibi bitkiler başlıca maki turleridir Akdeniz ikliminde yağışın az cok yeterli olduğu orta yukseklikteki yamaclarda iğne yapraklı ağaclardan oluşan ormanlar (Kızılcam, sarıcam, karacam ormanları gibi) yer alır Akdeniz iklimi en belirgin olarak Akdeniz cevresinde gorulmekle birlikte, Guney Portekiz, Afrika ’nın guneyinde Kap Bolgesi, Avustralya ’nın guneybatısı ve guneydoğusu, Orta Şili ve ABD ’nin Kaliforniya eyaletinde de etkili olmaktadır
Okyanusal İklim
Genel olarak, 30° 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında gorulur Yazlar fazla sıcak, kışlar da fazla soğuk olmaz Yıllık sıcaklık ortalaması 15°C dir Yıllık sıcaklık farkı 10°C yi bulmaktadır Yıllık yağış ortalaması 1500 mm dir En fazla yağış sonbaharda gorulur Tabii bitki ortusu yayvan ve iğne yapraklı ağaclardan oluşan ormanlardır Ormanların tahrip edildiği yerlerde cayırlar bulunur Okyanusal iklim, Batı Avrupa, Kuzey Amerika ’nın kuzeybatısı, Guney Şili, Avustralya ’nın kuzeydoğusu ve Yeni Zelanda ’da etkili olmaktadır
Karasal İklim
Genel olarak, 30° 65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak ic kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında gorulmektedir Kışlar cok soğuk gecer ve uzun surer Yazlar ise sıcaktır Yıllık sıcaklık ortalaması 0 10°C arasında değişir Yıllık sıcaklık farkı 20 40°C dir Yıllık yağış miktarı 500 600 mm dolayındadır
En fazla yağış yazın, en az yağış kışın duşer Kış yağışları daha cok kar şeklindedir Tabii bitki ortusu iğne yapraklı ormanlardır Yağışın azaldığı kesimlerde de bozkırlar (step) gorulur Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir Taygalar, Dunya ormanlarının % 15'ini oluştururlar Karasal iklim, Sibirya, Kanada ve Doğu Avrupa ’da geniş bir yayılış sahasına sahiptir
Step İklimi (Yarıkurak İklim)
Step iklimi, bir geciş iklimi ozelliği gosterir Step iklimlerinde yıllık sıcaklık farkı 15 30°C dir Yıllık yağış miktarı 300 500 mm dir Step iklimlerinde en fazla yağış ilkbaharda ve yazın duşmektedir Tabii bitki ortusu yağışlı mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararan step (bozkır) tir İnsanlar tarafından ağac kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir Bu tur bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya cıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır
SOĞUK İKLİMLER
1 Tundra İklimi (Kutupaltı İklimi)
Genel olarak, 65° 80° Kuzey enlemleri arasında gorulur Sıcaklığın cok duşuk olduğu bir iklim tipidir Bu iklimde en sıcak ayın ortalaması dahi 10°C yi gecmez Kışın değerler 30°C ile 40°C ye iner Yıllık sıcaklık farkının 65°C yi bulduğu yerler vardır Yağışlar ortalama 200 250 mm kadardır En fazla yağış yaz aylarında gorulur Tabii bitki ortusu calı, yosun ve yazın yeşeren kurakcıl otlardan oluşan tundralardır Tundra iklimi, Avrupa ’nın kuzey kıyıları, Kuzey Sibirya, Kuzey Kanada, Gronland Adası kıyıları ve Orta kuşaktaki yuksek dağlarda etkili olmaktadır
Kutup İklimi
Karlar ve buzullarla kaplı kutup bolgelerinde gorulur Sıcaklık ortalaması butun yıl boyunca 0°C nin altındadır Sıcaklık, coğu zaman 40°C ye, hatta daha altına iner Yıllık sıcaklık farkı 30°C dolaylarındadır Yağışlar son derece az ve kar şeklindedir Ortalama yağış 200 mm civarındadır Bu iklim tipinde bitki ortusu yoktur Kutup iklimi, Kuzey Kutbu cevresinde Gronland Adası ’nın ic kısımlarında ve Antarktika ’da etkilidir
Yeryuzunde Gorulen İklim Tipleri Nelerdir?
Yeryuzunde başlıca iklim ceşitleri ve doğal bitki ortusu
SICAK İKLİMLER
Yeryuzunde Gorulen İklim Tipleri
Tropikal İklim (Subtropikal Savan)
10° 20° Kuzey ve Guney enlemleri arasında ve 0° 10° enlemlerinde 1000 m den sonra gorulur Ekvatoral kuşak ile coller arasında bir geciş iklimidir Yıllık ortalama sıcaklık 20°C dolayındadır Yıllık sıcaklık farkı 4 5°C dir Yıllık yağış miktarı 1000 2000 mm arasındadır Guneş ışınlarının dik geldiği yaz ayları yağışlı, kışlar kuraktır Tabii bitki ortusu yuksek boylu ve gur bitki toplulukları olan savanlardır Tropikal iklim, Sudan, Cad, Nijerya, Mali, Moritanya, Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi ulkelerde etkili olmaktadır
Ekvatoral İklim
Ekvator cevresinde, 0° – 10° Kuzey ve Guney enlemleri arasında gorulur Yıllık ortalama sıcaklık 25°C dolayındadır Yıllık sıcaklık farkı 2 3°C yi gecmez Yıllık yağış miktarı 2000 mm den fazladır Her mevsim yağışlı olmakla birlikte, ekinoks tarihlerinde yağış maksimum duzeye erişir Tabii bitki ortusu oldukca gur ve geniş yapraklı ormanlardır Ekvatoral iklim, Amazon ve Kongo havzalarının buyuk bir kesiminde, Gine Korfezi kıyılarına yakın bolgelerde, Endonezya ve Malezya ’nın buyuk bir bolumunde etkili olmaktadır
Muson İklimi
Muson ruzgarlarının etki alanlarında gorulur Yıllık ortalama sıcaklık 15 20°C dir Yıllık sıcaklık farkı 10°C civarındadır Yıllık ortalama yağış 2000 mm dolayındadır Yıllık yağışların % 85'i yaz aylarında duşer Kış mevsimi kurak gecmektedir Tabii bitki ortusu kışın yaprağını doken, yazın yeşillenen ormanlardır Yağışların azaldığı yerlerde ise savanlar gorulur Muson iklimi, Guney Hindistan, Guney Cin, Guneydoğu Asya, Japonya ve Mancurya gibi bolgelerde etkili olmaktadır
Col İklimi (Sıcak ve Kurak İklim)
Donenceler civarında, Asya ve Kuzey Amerika ’da karaların ic kısımlarında ve Guney Amerika ’da gorulur Bu iklim tipini, yağışların yok denecek kadar az olması belirler Collerdeki nem yetersizliği, gunluk sıcaklık farkının buyumesine zemin hazırlamıştır Gunluk sıcaklık farkının 50°C yi bulduğu zamanlar olmaktadır Yıllık yağış miktarı 100 mm nin altındadır Yağışlar daha cok sağanak yağmurlar şeklindedir Tabii bitki ortusu bazı kurakcıl otlar ve kaktus bitkileridir Afrika ’da B Sahra, Ortadoğu ’da Necef, Asya ’da Gobi, Taklamakan, Avustralya ’da Gobbon ve Gibson, Guney Afrika ’da Kalahari ve Namib, Guney Amerika ’da Patagonya, Atacama ve Peru yeryuzundeki başlıca col alanlarıdır
ILIMAN İKLİMLER
Akdeniz İklimi
Genel olarak, 30° 40° enlemleri arasında gorulur Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır Yıllık ortalama sıcaklık 15 20°C dir Yıllık sıcaklık farkı ise 18°C kadardır Yıllık yağış miktarı 600 1000 mm arasında değişir En fazla yağış kışın, en az yağış yazın gorulur Karakteristik bitki ortusu, kızılcam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya cıkan makilerdir
Makiler, surekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanabilen, calımsı bodur bitkilerdir Mersin, defne, kocayemiş, zeytin, supurge calısı, bodur, ardıc gibi bitkiler başlıca maki turleridir Akdeniz ikliminde yağışın az cok yeterli olduğu orta yukseklikteki yamaclarda iğne yapraklı ağaclardan oluşan ormanlar (Kızılcam, sarıcam, karacam ormanları gibi) yer alır Akdeniz iklimi en belirgin olarak Akdeniz cevresinde gorulmekle birlikte, Guney Portekiz, Afrika ’nın guneyinde Kap Bolgesi, Avustralya ’nın guneybatısı ve guneydoğusu, Orta Şili ve ABD ’nin Kaliforniya eyaletinde de etkili olmaktadır
Okyanusal İklim
Genel olarak, 30° 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında gorulur Yazlar fazla sıcak, kışlar da fazla soğuk olmaz Yıllık sıcaklık ortalaması 15°C dir Yıllık sıcaklık farkı 10°C yi bulmaktadır Yıllık yağış ortalaması 1500 mm dir En fazla yağış sonbaharda gorulur Tabii bitki ortusu yayvan ve iğne yapraklı ağaclardan oluşan ormanlardır Ormanların tahrip edildiği yerlerde cayırlar bulunur Okyanusal iklim, Batı Avrupa, Kuzey Amerika ’nın kuzeybatısı, Guney Şili, Avustralya ’nın kuzeydoğusu ve Yeni Zelanda ’da etkili olmaktadır
Karasal İklim
Genel olarak, 30° 65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak ic kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında gorulmektedir Kışlar cok soğuk gecer ve uzun surer Yazlar ise sıcaktır Yıllık sıcaklık ortalaması 0 10°C arasında değişir Yıllık sıcaklık farkı 20 40°C dir Yıllık yağış miktarı 500 600 mm dolayındadır
En fazla yağış yazın, en az yağış kışın duşer Kış yağışları daha cok kar şeklindedir Tabii bitki ortusu iğne yapraklı ormanlardır Yağışın azaldığı kesimlerde de bozkırlar (step) gorulur Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir Taygalar, Dunya ormanlarının % 15'ini oluştururlar Karasal iklim, Sibirya, Kanada ve Doğu Avrupa ’da geniş bir yayılış sahasına sahiptir
Step İklimi (Yarıkurak İklim)
Step iklimi, bir geciş iklimi ozelliği gosterir Step iklimlerinde yıllık sıcaklık farkı 15 30°C dir Yıllık yağış miktarı 300 500 mm dir Step iklimlerinde en fazla yağış ilkbaharda ve yazın duşmektedir Tabii bitki ortusu yağışlı mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararan step (bozkır) tir İnsanlar tarafından ağac kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir Bu tur bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya cıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır
SOĞUK İKLİMLER
1 Tundra İklimi (Kutupaltı İklimi)
Genel olarak, 65° 80° Kuzey enlemleri arasında gorulur Sıcaklığın cok duşuk olduğu bir iklim tipidir Bu iklimde en sıcak ayın ortalaması dahi 10°C yi gecmez Kışın değerler 30°C ile 40°C ye iner Yıllık sıcaklık farkının 65°C yi bulduğu yerler vardır Yağışlar ortalama 200 250 mm kadardır En fazla yağış yaz aylarında gorulur Tabii bitki ortusu calı, yosun ve yazın yeşeren kurakcıl otlardan oluşan tundralardır Tundra iklimi, Avrupa ’nın kuzey kıyıları, Kuzey Sibirya, Kuzey Kanada, Gronland Adası kıyıları ve Orta kuşaktaki yuksek dağlarda etkili olmaktadır
Kutup İklimi
Karlar ve buzullarla kaplı kutup bolgelerinde gorulur Sıcaklık ortalaması butun yıl boyunca 0°C nin altındadır Sıcaklık, coğu zaman 40°C ye, hatta daha altına iner Yıllık sıcaklık farkı 30°C dolaylarındadır Yağışlar son derece az ve kar şeklindedir Ortalama yağış 200 mm civarındadır Bu iklim tipinde bitki ortusu yoktur Kutup iklimi, Kuzey Kutbu cevresinde Gronland Adası ’nın ic kısımlarında ve Antarktika ’da etkilidir