Yeryuzunde Yaşam
Tum dunya uzerindeki İklim tiplerini uc bolumde inceleyebiliriz:
A) Sıcak iklimler
B) Ilıman iklimler
C) Soğuk iklimler
A) SICAK İKLİMLER:
1 Tropikal İklim (Savan)
* İsmini sıcak iklimlerde yetişen cayırlardan almaktadır
* Sıcaklıklar butun mevsimlere yayılır
* Sıcak bir gunde yağış gorulebilmektedir
* Sudan platosu, Doğu, Guney ve Merkez Afrikada sıklıkla gorulmektedir
2 Muson İklimi:
* Bu iklim tipinde yaz mevsimi yağışlı, kış mevsimi kurak gecmektedir
* Sıcaklık ortalamaları 10 °Cnin altına hic duşmemektedir
* Genellikle Guney, Guneydoğu Asya ve Doğu Asyada etkilidir
* Akarsu rejimleri duzensizdir
* Yağışsız donemde yaprağını doken ormanlar doğal bitki ortusunu oluşturul^
* Pirinc, cay, kahve, pamuk, muz, ananas, turuncgiller, zeytin onemli tarım urunleridir Koyun, keci ve manda yetiştirilen evcil hayvanlardır
3 Ekvatoral İklim:
* Bu iklim tipi gunluk ve yıllık sıcaklık farklılıklarının en az olduğu iklimdir
* Bitki ortusu ekvatoral ormanlardır
* Amazon ve Kongo havzaları, Malezya, Filipinler ve Papua Yeni Ginede gorulmektedir
* Ormanların cok gur olması nedeniyle cok sayıda maymun ve kuş turu yaşar
* Yıl boyunca yuksek sıcaklık ve bol yağış nedeniyle butun yıl yeşil kalan 4050 m uzun*luğundaki ağaclardan oluşan tropikal yağmur ormanları do*ğal bitki ortusudur
* Kahve, kakao, kaucuk, ananas, şeker kamışı, soya fasulyesi, turuncgiller, Hindistan cevizi, mısır ve pirinc yetiştirilir
4 Col İklimi:
* Bu iklim tipinde sıcaklıklar oldukca yuksek, yağışlar ise son derece azdır
* Arabistan yarımadası Buyuk Sahra Colu, Avustralyanın ic kısımları, Meksika Colleri, Peru Colleri, Kızılkum, Karakum ve Taklamakan Colleri bu iklimin gorulduğu yerlerdir
* Coller, bitki ortusu bakımından oldukca fakirdir Coğunlukla dikenli calılar ve govdelerinde su tutma ozelliği olan kaktusler, gorulur
* Col ikliminin simgesi hurmadır Yeraltı suyunun yuzeye cıktığı yerler olan va*halarda sulama ile pamuk, yer fıstığı, tahıl ve uzum yetiştirilir Koyun ve deve en cok yetiştirilen evcil hayvandır
B) ILIMAN İKLİMLER:
1 Okyanus İklimi:
* Genellikle karaların batı kıyılarında hukum suren bu iklim tipinde yazlar serin, kışlar ise ılık gecmektedir
* Bitki ortusu ormanlardır
* Gorulduğu yerler: Şilinin guney kıyıları Batı Avrupa ve Yeni Zelanda vb
2 Akdeniz İklimi:
* Ulkemizde de gorulen bir iklim tipidir
* Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlı gecmektedir
* Bitki ortusu makilerdir
* Akdenize kıyısı olan ulkelerin buyuk coğunluğu ile Orta Şili ve California kıyılarında gorulmektedir
* Akdeniz ikliminin etkili olduğu yorelerde kucukbaş hayvancılık yapılır Ozellikle keci en cok yetiştirilen hayvandır
* Buğday, arpa, zeytin, turuncgiller, uzum, pamuk, şekerpancarı yetiştirilir
3 Karasal İklim:
* Yazlar sıcak, kışlar ise cok soğuk ve yağışlı gecer Yağışlar genelde karşeklindedir
* Denizden uzak karaların ic kesimlerinde gorulmektedir
* Yıllık sıcaklık farklılıkları oldukca fazladır Bitki ortusu bozkır (step) dır
* Buğday, arpa, cavdar, yulaf, mısır, patates, ceşitli baklagiller, uzum, elma, armut, şekerpancarı, keten ve tutun yetiştirilen başlıca urunlerdir
* Karasal iklimin doğal bitki ortusu yağışlı mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararan ot topluluklarından oluşan bozkırlardır
* Karasal iklimin gorulduğu alanlarda kucukbaş hayvancılık yapılır Koyun en cok yetiştirilen kucukbaş hayvandır
C) SOĞUK İKLİMLER:
1 Tundra iklimi:
* Sıcaklıklar son derece duşuktur
* Yılın buyuk bir bolumu soğuk gecer Yazlar kısa ve serin, kışlar ise uzun ve serttir
* Bitki ortusu tundradır
* Sibiryanın kuzeyi, Gronland kıyıları ve Kanadanın kuzeyi gorulduğu yerlerdir
* Tundra ikliminde yılın buyuk bir bolumu donmuştur Kısa yaz mevsiminde karların erimesiyle toprağın ust kısmı cozulur ve bataklığa donuşur Bu bataklıklarda bodur calı, cayır ve yosunlardan oluşan tundra bitkileri yetişir
* Tundra ikliminin gorulduğu yerlerde ren geyiği, misk okuzu ve bizon gibi hayvanlar gorulur
2 Kutup İklimi:
* İklim tipleri icerisinde en soğuk olanıdır Yılın buyuk kısmında guneş ışınları gorulmez Hakim bir bitki ortusu yoktur
* Gorulduğu yerlere Antartika, Gronlandın ic kesimleri ve kuzey kutbunu ornek verebiliriz
Tum dunya uzerindeki İklim tiplerini uc bolumde inceleyebiliriz:
A) Sıcak iklimler
B) Ilıman iklimler
C) Soğuk iklimler
A) SICAK İKLİMLER:
1 Tropikal İklim (Savan)
* İsmini sıcak iklimlerde yetişen cayırlardan almaktadır
* Sıcaklıklar butun mevsimlere yayılır
* Sıcak bir gunde yağış gorulebilmektedir
* Sudan platosu, Doğu, Guney ve Merkez Afrikada sıklıkla gorulmektedir
2 Muson İklimi:
* Bu iklim tipinde yaz mevsimi yağışlı, kış mevsimi kurak gecmektedir
* Sıcaklık ortalamaları 10 °Cnin altına hic duşmemektedir
* Genellikle Guney, Guneydoğu Asya ve Doğu Asyada etkilidir
* Akarsu rejimleri duzensizdir
* Yağışsız donemde yaprağını doken ormanlar doğal bitki ortusunu oluşturul^
* Pirinc, cay, kahve, pamuk, muz, ananas, turuncgiller, zeytin onemli tarım urunleridir Koyun, keci ve manda yetiştirilen evcil hayvanlardır
3 Ekvatoral İklim:
* Bu iklim tipi gunluk ve yıllık sıcaklık farklılıklarının en az olduğu iklimdir
* Bitki ortusu ekvatoral ormanlardır
* Amazon ve Kongo havzaları, Malezya, Filipinler ve Papua Yeni Ginede gorulmektedir
* Ormanların cok gur olması nedeniyle cok sayıda maymun ve kuş turu yaşar
* Yıl boyunca yuksek sıcaklık ve bol yağış nedeniyle butun yıl yeşil kalan 4050 m uzun*luğundaki ağaclardan oluşan tropikal yağmur ormanları do*ğal bitki ortusudur
* Kahve, kakao, kaucuk, ananas, şeker kamışı, soya fasulyesi, turuncgiller, Hindistan cevizi, mısır ve pirinc yetiştirilir
4 Col İklimi:
* Bu iklim tipinde sıcaklıklar oldukca yuksek, yağışlar ise son derece azdır
* Arabistan yarımadası Buyuk Sahra Colu, Avustralyanın ic kısımları, Meksika Colleri, Peru Colleri, Kızılkum, Karakum ve Taklamakan Colleri bu iklimin gorulduğu yerlerdir
* Coller, bitki ortusu bakımından oldukca fakirdir Coğunlukla dikenli calılar ve govdelerinde su tutma ozelliği olan kaktusler, gorulur
* Col ikliminin simgesi hurmadır Yeraltı suyunun yuzeye cıktığı yerler olan va*halarda sulama ile pamuk, yer fıstığı, tahıl ve uzum yetiştirilir Koyun ve deve en cok yetiştirilen evcil hayvandır
B) ILIMAN İKLİMLER:
1 Okyanus İklimi:
* Genellikle karaların batı kıyılarında hukum suren bu iklim tipinde yazlar serin, kışlar ise ılık gecmektedir
* Bitki ortusu ormanlardır
* Gorulduğu yerler: Şilinin guney kıyıları Batı Avrupa ve Yeni Zelanda vb
2 Akdeniz İklimi:
* Ulkemizde de gorulen bir iklim tipidir
* Yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlı gecmektedir
* Bitki ortusu makilerdir
* Akdenize kıyısı olan ulkelerin buyuk coğunluğu ile Orta Şili ve California kıyılarında gorulmektedir
* Akdeniz ikliminin etkili olduğu yorelerde kucukbaş hayvancılık yapılır Ozellikle keci en cok yetiştirilen hayvandır
* Buğday, arpa, zeytin, turuncgiller, uzum, pamuk, şekerpancarı yetiştirilir
3 Karasal İklim:
* Yazlar sıcak, kışlar ise cok soğuk ve yağışlı gecer Yağışlar genelde karşeklindedir
* Denizden uzak karaların ic kesimlerinde gorulmektedir
* Yıllık sıcaklık farklılıkları oldukca fazladır Bitki ortusu bozkır (step) dır
* Buğday, arpa, cavdar, yulaf, mısır, patates, ceşitli baklagiller, uzum, elma, armut, şekerpancarı, keten ve tutun yetiştirilen başlıca urunlerdir
* Karasal iklimin doğal bitki ortusu yağışlı mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararan ot topluluklarından oluşan bozkırlardır
* Karasal iklimin gorulduğu alanlarda kucukbaş hayvancılık yapılır Koyun en cok yetiştirilen kucukbaş hayvandır
C) SOĞUK İKLİMLER:
1 Tundra iklimi:
* Sıcaklıklar son derece duşuktur
* Yılın buyuk bir bolumu soğuk gecer Yazlar kısa ve serin, kışlar ise uzun ve serttir
* Bitki ortusu tundradır
* Sibiryanın kuzeyi, Gronland kıyıları ve Kanadanın kuzeyi gorulduğu yerlerdir
* Tundra ikliminde yılın buyuk bir bolumu donmuştur Kısa yaz mevsiminde karların erimesiyle toprağın ust kısmı cozulur ve bataklığa donuşur Bu bataklıklarda bodur calı, cayır ve yosunlardan oluşan tundra bitkileri yetişir
* Tundra ikliminin gorulduğu yerlerde ren geyiği, misk okuzu ve bizon gibi hayvanlar gorulur
2 Kutup İklimi:
* İklim tipleri icerisinde en soğuk olanıdır Yılın buyuk kısmında guneş ışınları gorulmez Hakim bir bitki ortusu yoktur
* Gorulduğu yerlere Antartika, Gronlandın ic kesimleri ve kuzey kutbunu ornek verebiliriz