yıldız mahkemesi hakkında
yıldız mahkemeleri
Yıldız Mahkemesinin onemli sanıkları
Yıldız mahkemesi
Yıldız Mahkemesi 27 Haziran 29 Haziran 1881 tarihleri arasında yargılamanın Yıldız Sarayı'nın bahcesinde kurulan bir cadırda yapıldığı, Osmanlı padişahı Abdulaziz'i oldurmekle suclanan sanıkların yargılamak icin kurulmuş ozel bir mahkemeydi
Mahkemenin gerekceleri
30 Mayıs 1876 tarihinde Osmanlı padişahı Abdulaziz tahttan indirilerek Feriye Sarayı'nda hapsedilmişti Ancak 4 gun sonra tahttan indirilmiş olan padişah bilekleri kesilmiş olarak olu bulundu Cok sayıda yerli ve yabancı doktorların Abdulaziz'in naaşını muayenesi sonucu olum nedeni ihtihar olarak kabul edildi Ancak bu olaydan tam 5 yıl sonra padişah II Abdulhamit'in emriyle ve yeni gorgu tanıklarının ortaya cıkmış olduğu gerekcesiyle eski padişahın olumunden suclu gorulen kişilerin yargılanmasına karar verildi
Sanıkların en başında unlu Osmanlı devlet adamı ve eski sadrazam Mithat Paşa yer alıyordu Ayrıca Abdulaziz'in tahttan indirilmesi karışmış olan Damat Mahmud Celaleddin Paşa ve Damat Nuri Paşa ile Abdulaziz'in tahttan indirilmesine fetva vermiş olan şeyhulislam Hasan Hayrullah efendi de sanıklar arasında yer alıyordu En onemli tanıklar ise Abdulaziz'in cocuk yaştaki cariyelerinden Pervin Felek Hanım ile cinayeti işlediğini itiraf eden Pehlivan Mustafa Cavuş idi Mahkeme kurulunun başkanı Ali Sururi Efendi ve ikinci başkanı ise Rum asıllı Hristo Forides Efendi idi Sanıkların mahkeme oncesinde sorgulanmalarında ve mahkeme kararının gozden gecirilerek onaylanmasında Plevne Savunması kahramanı Gazi Osman Paşa ve zamanın Adliye Nazırı olan Mecelle ve Tarihi Cevdet kitaplarının yazarı Ahmet Cevdet Paşa da rol oynamıştı Mahkeme normal bir mahkeme salonu yerine Yıldız Sarayı'nın bahcesindeki bir avluda yapıldı Mahkemenin yerli ve yabancı gozlemcilere acık olarak yapıldığı ilan edildiyse de mahkemeyi izlemek isteyen bircok kişiye izin verilmediği ileri surulmuştur
Yıldız Mahkemesinin onemli sanıkları şunlardı:
* Mithat Paşa, eski sadrazam
* Huseyin Avni Paşa, eski sadrazam (5 yıl once oldurulmuştu)
* Mutercim Mehmed Ruşdi Paşa, eski sadrazam
* Hasan Hayrullah Efendi, eski Şeyhulislam
* Damat Mahmud Celaleddin Paşa, Abdulmecit'in damadı
* Damat Nuri Paşa, Abdulmecit'in damadı
* Sakızlı Ahmed Esad Paşa, Bahriye Nazırı
* V Murat, eski padişah
* Şevkefza Sultan, V Murat’ın annesi
* Suleyman Husnu Paşa, eski Askeriye Nazırı (mahkeme sırasında Bağdat'ta surgunde)
* Ali Bey, Namık Kemal’in kardeşi
* Mehmet Raşit Paşa, Hariciye Nazırı
* Fahri Bey,
* Seyyid Bey,
* Albay İzzet Bey,
* Binbaşı Namık Paşazade Ali Bey,
* Binbaşı Gurcu Necip Bey,
* Pehlivan Mustafa Cavuş,
* Pehlivan Cezayirli Mustafa,
* Pehlivan Hacı Mehmed
Mahkeme kurulu uyeleri ise şunlardı:
* Ali Sururi Efendi, başkan
* Hristo Forides Efendi,ikinci Başkan
* Huseyin Hamit Bey
* Mehmet Emin Bey
* Hacı Emin Bey
* Gadban Efendi
* Emrullah Efendilerin
* Abdullatif Bey, Savcı
* Mehmet Raşit Bey, Savcı yardımcısı
* Mustantık Fıkdıklı'lı Mehmet Nazmi Efendi
* Huseyin Sıtkı Efendi
* Huseyin Şukru Efendi
Mithat Paşa 1876 yılında II Abdulhamit tarafından sadrazamlıktan indirilip surgune gonderilmişti Hakkında tutuklama kararı cıktığında Aydın Valisi olarak İzmir'de bulunuyordu Midhat Paşa once Fransız Konsolosluğu'na sığındı ama Fransa'yla Osmanlı Devleti arasında yapılan pazarlık sonucu Osmanlı Devleti'ne teslim edildi Huseyin Avni Paşa mahkeme başladığında zaten vefat etmiş bulunuyordu Eski padişah V Murat ve annesi Şevkefza Hanım zaten hapis halinde oldukları icin duruşmaya hic getirilmediler Suleyman Husnu Paşa ise Bağdat'ta surgunde bulunuyorlardı
Karar ve temyiz
Savcı, sanıklar ve tanıklar dinlendikten sonra 29 Haziran 1881 gunu mahkeme kurulu başkanı Ali SurUri Efendi kararı acıkladı Abdulaziz'in olduğu sırada hapis halinde bulunduğu Feriye Sarayı'nın gorevlilerinden Pehlivan Mustafa, Cezayirli Pehlivan Mustafa ve Boyabatlı Pehlivan Hacı Mehmed ile Mabeynci Fahri Bey, Ali Bey, Necib Bey, Midhat Paşa, Damat Mahmud Celaleddin Paşa ve Damat Nuri Paşa idama, Seyyid Bey ve Albay İzzet Bey de 10 yıl hapse mahkUm edildi
Bu karar 9 Temmuz 1881 gunu toplanan 25 kişilik bir temyiz kurulu tarafından tekrar gozden gecirildi Bu kurulun uyeleri arasında Gazi Osman Paşa ve Ahmet Cevdet Paşa da vardı 25 kişi arasından 15 kişi mahkemenin kararının aynen uygulanması, 10 kişi ise cezaların hafifletilmesi yonunde oy kullandı Boylece onaylanmış olan idam cezalarını II Abdulhamit Taif'te cekilmek uzere muebbet hapse cevirdi Taif'te zor koşullar altında hapis hayatı yaşayan Mithat Paşa ve Damat Mahmud Celaleddin Paşa 8 Mayıs 1884 gecesi muhafızları tarafından boğularak oldurulduler Eski şeyhulislam Hasan Hayrullah Efendi de 1898'de gene Taif'te oldu
Yıldız mahkemesinin tarafsızlığı uzun yıllar boyunca tarihciler tarafından tartışılmıştır Konuyu ayrıntılı olarak ve orijinal belgelere dayanarak incelemiş olan tarihci İsmail Hakkı Uzuncarşılı Midhad Paşa ve Yıldız Mahkemesiadlı eserinde Abdulaziz'in intihar sonucu olduğu ve Yıldız mahkemesinin II Abdulhamit tarafından kendisine karşı olan devlet adamlarını ortadan kaldırmak amacıyla sahnelendiği sonucuna varmıştır
yıldız mahkemeleri
Yıldız Mahkemesinin onemli sanıkları
Yıldız mahkemesi
Yıldız Mahkemesi 27 Haziran 29 Haziran 1881 tarihleri arasında yargılamanın Yıldız Sarayı'nın bahcesinde kurulan bir cadırda yapıldığı, Osmanlı padişahı Abdulaziz'i oldurmekle suclanan sanıkların yargılamak icin kurulmuş ozel bir mahkemeydi
Mahkemenin gerekceleri
30 Mayıs 1876 tarihinde Osmanlı padişahı Abdulaziz tahttan indirilerek Feriye Sarayı'nda hapsedilmişti Ancak 4 gun sonra tahttan indirilmiş olan padişah bilekleri kesilmiş olarak olu bulundu Cok sayıda yerli ve yabancı doktorların Abdulaziz'in naaşını muayenesi sonucu olum nedeni ihtihar olarak kabul edildi Ancak bu olaydan tam 5 yıl sonra padişah II Abdulhamit'in emriyle ve yeni gorgu tanıklarının ortaya cıkmış olduğu gerekcesiyle eski padişahın olumunden suclu gorulen kişilerin yargılanmasına karar verildi
Sanıkların en başında unlu Osmanlı devlet adamı ve eski sadrazam Mithat Paşa yer alıyordu Ayrıca Abdulaziz'in tahttan indirilmesi karışmış olan Damat Mahmud Celaleddin Paşa ve Damat Nuri Paşa ile Abdulaziz'in tahttan indirilmesine fetva vermiş olan şeyhulislam Hasan Hayrullah efendi de sanıklar arasında yer alıyordu En onemli tanıklar ise Abdulaziz'in cocuk yaştaki cariyelerinden Pervin Felek Hanım ile cinayeti işlediğini itiraf eden Pehlivan Mustafa Cavuş idi Mahkeme kurulunun başkanı Ali Sururi Efendi ve ikinci başkanı ise Rum asıllı Hristo Forides Efendi idi Sanıkların mahkeme oncesinde sorgulanmalarında ve mahkeme kararının gozden gecirilerek onaylanmasında Plevne Savunması kahramanı Gazi Osman Paşa ve zamanın Adliye Nazırı olan Mecelle ve Tarihi Cevdet kitaplarının yazarı Ahmet Cevdet Paşa da rol oynamıştı Mahkeme normal bir mahkeme salonu yerine Yıldız Sarayı'nın bahcesindeki bir avluda yapıldı Mahkemenin yerli ve yabancı gozlemcilere acık olarak yapıldığı ilan edildiyse de mahkemeyi izlemek isteyen bircok kişiye izin verilmediği ileri surulmuştur
Yıldız Mahkemesinin onemli sanıkları şunlardı:
* Mithat Paşa, eski sadrazam
* Huseyin Avni Paşa, eski sadrazam (5 yıl once oldurulmuştu)
* Mutercim Mehmed Ruşdi Paşa, eski sadrazam
* Hasan Hayrullah Efendi, eski Şeyhulislam
* Damat Mahmud Celaleddin Paşa, Abdulmecit'in damadı
* Damat Nuri Paşa, Abdulmecit'in damadı
* Sakızlı Ahmed Esad Paşa, Bahriye Nazırı
* V Murat, eski padişah
* Şevkefza Sultan, V Murat’ın annesi
* Suleyman Husnu Paşa, eski Askeriye Nazırı (mahkeme sırasında Bağdat'ta surgunde)
* Ali Bey, Namık Kemal’in kardeşi
* Mehmet Raşit Paşa, Hariciye Nazırı
* Fahri Bey,
* Seyyid Bey,
* Albay İzzet Bey,
* Binbaşı Namık Paşazade Ali Bey,
* Binbaşı Gurcu Necip Bey,
* Pehlivan Mustafa Cavuş,
* Pehlivan Cezayirli Mustafa,
* Pehlivan Hacı Mehmed
Mahkeme kurulu uyeleri ise şunlardı:
* Ali Sururi Efendi, başkan
* Hristo Forides Efendi,ikinci Başkan
* Huseyin Hamit Bey
* Mehmet Emin Bey
* Hacı Emin Bey
* Gadban Efendi
* Emrullah Efendilerin
* Abdullatif Bey, Savcı
* Mehmet Raşit Bey, Savcı yardımcısı
* Mustantık Fıkdıklı'lı Mehmet Nazmi Efendi
* Huseyin Sıtkı Efendi
* Huseyin Şukru Efendi
Mithat Paşa 1876 yılında II Abdulhamit tarafından sadrazamlıktan indirilip surgune gonderilmişti Hakkında tutuklama kararı cıktığında Aydın Valisi olarak İzmir'de bulunuyordu Midhat Paşa once Fransız Konsolosluğu'na sığındı ama Fransa'yla Osmanlı Devleti arasında yapılan pazarlık sonucu Osmanlı Devleti'ne teslim edildi Huseyin Avni Paşa mahkeme başladığında zaten vefat etmiş bulunuyordu Eski padişah V Murat ve annesi Şevkefza Hanım zaten hapis halinde oldukları icin duruşmaya hic getirilmediler Suleyman Husnu Paşa ise Bağdat'ta surgunde bulunuyorlardı
Karar ve temyiz
Savcı, sanıklar ve tanıklar dinlendikten sonra 29 Haziran 1881 gunu mahkeme kurulu başkanı Ali SurUri Efendi kararı acıkladı Abdulaziz'in olduğu sırada hapis halinde bulunduğu Feriye Sarayı'nın gorevlilerinden Pehlivan Mustafa, Cezayirli Pehlivan Mustafa ve Boyabatlı Pehlivan Hacı Mehmed ile Mabeynci Fahri Bey, Ali Bey, Necib Bey, Midhat Paşa, Damat Mahmud Celaleddin Paşa ve Damat Nuri Paşa idama, Seyyid Bey ve Albay İzzet Bey de 10 yıl hapse mahkUm edildi
Bu karar 9 Temmuz 1881 gunu toplanan 25 kişilik bir temyiz kurulu tarafından tekrar gozden gecirildi Bu kurulun uyeleri arasında Gazi Osman Paşa ve Ahmet Cevdet Paşa da vardı 25 kişi arasından 15 kişi mahkemenin kararının aynen uygulanması, 10 kişi ise cezaların hafifletilmesi yonunde oy kullandı Boylece onaylanmış olan idam cezalarını II Abdulhamit Taif'te cekilmek uzere muebbet hapse cevirdi Taif'te zor koşullar altında hapis hayatı yaşayan Mithat Paşa ve Damat Mahmud Celaleddin Paşa 8 Mayıs 1884 gecesi muhafızları tarafından boğularak oldurulduler Eski şeyhulislam Hasan Hayrullah Efendi de 1898'de gene Taif'te oldu
Yıldız mahkemesinin tarafsızlığı uzun yıllar boyunca tarihciler tarafından tartışılmıştır Konuyu ayrıntılı olarak ve orijinal belgelere dayanarak incelemiş olan tarihci İsmail Hakkı Uzuncarşılı Midhad Paşa ve Yıldız Mahkemesiadlı eserinde Abdulaziz'in intihar sonucu olduğu ve Yıldız mahkemesinin II Abdulhamit tarafından kendisine karşı olan devlet adamlarını ortadan kaldırmak amacıyla sahnelendiği sonucuna varmıştır