İnsan vücudunun gereksinim duyduğu acilen hemen tüm besin hususlarını en müsait ölçü ve orantıda içeren yumurta, sistemsiz beslenme derdinin çözümlenmesinde üzerinde kıymetle durulması gereken hayvansal besinlerden birisidir. Tablo 1 de görüldüğü üzere yumurta protein, folik asit, fosfor, demir, çinko açısından varlıklı bir besindir. Bir adet yumurta yaklaşık 75 kaloridir. Sağlıklı bireyler her gün et yahut peynir mahalline 1 adet yumurta tüketebilirler. Yumurta sarısının kolesterol ihva etmesinden ötürü yüksek kolesterolü olan bireylerin yumurtayı sarısıyla birlikte haftada en çokça 2-3 sefer haftanın kalan gayrı günleri ise yalnızca beyazını tüketebilirler.
Ortalama 60 gr yükünde olan bir yumurtada yaklaşık 6 gr protein bulunmaktadır. Yumurta proteinin esansiyel aminoasitlerince varlıklı olması yumurtanın bedelini bir kat daha arttırmaktadır.Talo 2 de görüleceği üzere yumurta, kıymetli bir ölçüsü yumurta akında olmak üzere insan tarafından sentezlenemeyen ve kesinlikle yiyeceklerle alınması gereken esansiyel aminoasitlerin tamamını esansiyel olmayanların ise çok kıymetli bir kısmını tutarlı orantı ve ölçülerde içermektedir. Yumurta mahsusen bitkisel kaynaklı besinlerde hudutlu seviyede bulunan lösin, izolösin, metiyonin ve lisin üzere esansiyel aminoasitler bakımından epeyce zengindir. Esansiyel aminoasitler açısından, yumurta akı metiyonin hariç öteki tüm aminoasitleri sarıdan daha çokça orantıda içermektedir.
YUMURTANIN SIHHATE YARARLARI
Protein pahası: Yumurtanın en büyük özelliklerinden biri al ete orantıyla çok daha ucuz ve kaliteli protein kaynağı olması. Sindirilebilirliği yüksektir, tamamına yakını vücut tarafından kullanılmakta ve vücut proteinlerine dönüşebilmektedir. Kâfi ve istikrarlı beslenmede, süratli bir büyüme ve gelişme devrinde olan evlatların, protein gereksiniminin karşılanması için yumurtaya kesinlikle gereken kıymet verilmelidir. Başkaca nizamlı spor yapan bireyler için de yumurta düzgün protein kaynağı olup ziyade ölçüde tüketilmesi sakıncalı olabilir. Bu bireylerin hekim ya da diyetisyenlerine danışarak günlük alınan protein ölçüsünü ona nazaran ayarlamalılar.
Minarel kıymeti: Yumurta esas A, D, E ve B kümesi vitaminleri olmak üzere vesair vitaminleri de kıymetli nispette içermektedir.
A Vitamini, vücut dokularının ve cildin sağlıklı olmasını ve bağışıklık sisteminin güçlenmesini sağlar. A vitamini içeren besinler sağlıklı bir kemik yapısı için de gereklidir. A vitamininin antioksidan özelliği götermesi hücreleri kansere ve başka illetlere karşı korur, yaşlanma sürecini yavaşlatır.
D vitamini, kalsiyum ve fosfor emilimini düzenleyerek kemiklerin ve dişlerin güçlenmesini sağlar. Raşitizmi önler. Kemik ve diş gelişimi üzerindeki tesirleri nedeniyle münhasıran bebeklerde ve büyüme çağındaki çocuklarda D Vitamini gereksinimini karşılamak değerlidir.
E vitamini, en kıymetlisi güçlü bir antioksidandır. Hücre yapısının bozulmasını ketler. Yaraların güzelleşmesini hızlandırır. Cildi sıklaştırır. Damar sertliğini ve tıkanmalarını pürüzler. Kansere karşı hamidir. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Göz sıhhati için hayati ehemmiyet taşır. Vücuda alınan ağır metaller, zehirli bileşikler, radyasyon ve kimi ilaçların yarattığı toksinlere karşı himaye sağlar.
B kümesi vitaminleri, birtakım besin öğelerinin vücutta güce çevrilmesi için gereklidir. Yumurta mahsusen B12 vitamini açısından çok zengindir. Bu vitaminin eksikliği kansızlığa (anemi) neden olur bu nedenle alınımına dikkat edilmelidir. B12 vitamini ayrıyeten karaciğer, böbrek, tavşan ve koyun eti, hindi eti, yağlı balıklar, süt, peynir besinlerinde de bulunur.
YUMURTANIN YEMEKLERDE HIZMETLERI VE PİŞİRME SISTEMLERI
Yumurtanı yemekler içinde yoğunlaştırıcı, kabartıcı, parlatıcı, renk verici lezzet verici, tabaka oluşturucu, katılaştırıcı vb. hizmetleri vardır. Pişirmede kulanılan umum itibarı ile 4 metot vardır. bunlar:
1.kabuğu ile pişirme
2.Kabulsuz suda pişirme
3.Yağda pişirme
4.fırında pişirme
Kabuğu ile pişirme prosedürü yalın olduğu için tercih edilir. Kilo sorunu olan ve yağ tasarrufu kısıtlanmış bireyler tercih edebilir. Ancak pişirme yolunda birtakım noktalara dikkat edilmezse sevilmeyen bir tat yada imgeye sebep olur. Yumurta birinci evvel duru suyla yıkanır sonra üzeri kapatılacak halde soğuk su ek edilir. Su kaynama sıcaklığına geldiğinde 8-12 dakika kaynatılır. Rafadan yumurta ise su kaynama sıcaklığına geldiğinde 3-4 dakika kaynatma ehil olacaktır.
Umumî manada günde bir adet yumurta tüketilmesi sıhhatimiz için yararlı olur. Alınan yumurtaların son kullanma tarihine bakılarak tüketmemiz gerekir. Son kullanma tarihi geçenlerin ve bayat olan yumurtaların tüketilmesi yanlışsız değildir. Yumurtayı aldığınızda yıkamadan saklayınız.Yumurtanın saklama sıcaklığı 5-12 nokta arasında olmalıdır. Kullanmadan evvel saf suyla yıkayınız.
Kabuksuz Bir Yumurtanın Aminoasit Yapısı (%)
Aminoasit | Bütün yumurta | Yumurta sarısı | Yumurta akı |
Triptofan Treonin İzolösin Lösin Metiyonin Sistin Fenilalanin Tirosin Valin Arginin Histidin Sahanın Aspartik Asit Glutamik Asit Glisin Prolin Serin Lisin | 0.194 0.596 0.560 1.066 0.392 0.290 0.686 0.506 0.874 0.776 0.294 0.708 1.204 1.506 0.404 0.482 0.922 0.426 | 0.082 0.302 0.320 0.474 0.342 0.100 0.242 0.240 0.340 0.386 0.134 0.280 0.466 0.682 0.168 0.232 0.462 0.200 | 0.102 0.298 0.408 0.582 0.260 0.166 0.420 0.268 0.502 0.380 0.152 0.430 0.592 0.934 0.250 0.252 0.548 0.226 |