Yunus Emre makale yazısı
Yunus Emre hakkında makale
yunuz emre makale yazıları
Yunus Emre ile ilgili makale
Kendini Bilme Felsefesi:
Eğer bir ülke Afganistan ’ın, Irak ’ın, şuranın buranın hakkını gözetmeyip ilkel kabileler gibi tamtamlarla saldırıyorsa, manevî, ruhanî değerlere tartı vermeyip barbarca yakıp yıkıp öldürüyor, ateşe verip yağmalıyorsa, devlet terörü estiriyorsa onlar medenî adını taşıyan, lakin doğrusu medenileşmemiş çetelerdir Büyük Âkif ’in söylediği “uygarlık dediğin tek kadınsı kalmış canavarlardır
Yunus Emre, insanın ve toplumların ilkellikten kurtulup medenîleşebilmelerinin anahtarını son derece sade, açık ve veciz bir şekilde ortaya koymuştur:
“Bir ben vardır bende benden içeru
Bütün bir insanlık tarihinin serencamını bu kısa özdeyiş ile özetlemek mümkündür Tüm insanlık tarihini bundan daha güzel anlatabilen çarpıcı açıklama yoktur İnsanlık tarih boyunca her zaman iki beni etrafında kümelenmişler, bazısı birinci benine önem vermiş, bazısı ikinci benine Burada hemen şunu da andırmak gerekli Peyami Safa Yalnızız romanında insanın içinde birbiriyle çarpışma hâlinde olan bu iki zıt ben meselesini enine boyuna irdeler Buna dip karşıtlık kuramı diye de bir isim verir Aslında Peyami Safa ’nın gıda kaynağı da Yunus Emre ’dir
Yunus ’a tarafından insanın bir maddî tarafı, biyoloji ile ilgili boyutu, dünyaya dönük tarafı var, bundan başka manevî boyutu, iç dünyası, soyut, ruhanî yapısı var Vücudunun, cesedinin iç derinliklerinde saklı olan manevî zenginliğini keşfetmek, kişinin kendini bilme sürecidir Hayatı boyunca bütün öğrenim süreci, elde ettiği bilgiler, ilimler, kazandığı bütün gözlem ve izlenimlerine dayalı tecrübeler, hepsi de insanın kendini yani iç zenginliğini keşfetme sürecinden ibarettir
Varlığın bir görünen maddî yüzü vardır O boyut katıdır, serttir, karanlıktır, geçicidir üstelik manevî, latif, şeffaf tarafı vardır O soyuttur, saftır, kalıcıdır İnsan bu iki boyut arasında gider gelir Yunus kendini ve tüm muhataplarını insanı maddî boyutundan manevî boyutuna içten, maddeden manaya, katı maddesinden şeffaf manasına dürüst yükselmesini ister İnsan dışından içine dürüst olan yolculuğunda ne değin mertebe katedebilirse o oranda insanı kamil olacaktır O oranda bütün insan değil ama nisbî olarak mükemmel insan olacaktır Zira tam insan edinmek muhtemel değildir
Yunus ’un bütün hayat macerası, bütün yaşantısı, duyguları, düşünceleri, şiirleri, telkinleri tümü de kendisinden içerilerde, derinlerde bir yerlerde olan belli başlı benini keşfetme, bulgu cehdidir Bir yolculuktur, seyr ü seferdir Yunus Emre yol ve yolculuk motifine siklet veriyor Hayatı bir yol olarak algılamak, insanı da bir yolcu olarak görmek ne kadar derin anlamlı bir bakıştır Yunus ’un inşa etmek istediği insan, kesintisiz arayan, kesintisiz keşif yolculuğunda olan, kendi var oluşunu gerçekleştirmek için bir şeylerin arkasında olan insandır Bütün da burada Yunus, kendisinden içerü olan benini bulabilmek için, gerekli olan data üzerinde yoğunlaşır Bu durum, onun data felsefesini, bilgiye yaklaşımını irdelememizi gerekli kılıyor Kendisinden İçerü Olan Benini Keşif Yolculuğunda Yunus ’un El Feneri: Sahih Bilgi Felsefesi
Yüzyıllar her tarafında insanlık bilginin anlamı, değeri, işlevi, önemi, mahiyeti konusunda tartışıp durmaktadır Felsefenin esas konularından biri de epistemolojidir Bugün çağdaş dünyanın veri algısı, genelde ve yaygın olarak Rönesans ve Reform dönemleri sonrası ortaya meydana çıkan Pozitivizm kaynaklıdır Ortaçağ Hristiyanlığına kızarak dini reddeden çağdaş Batı, Aydınlanma dönemiyle birlikte bilgide pozitivist bir söylev ilerletti Buna göre müspet bilimler kutsallaştırıldı
Data, büyük ölçüde insanın kendini ve hakikatı, soyut derinliği ve enginlikleri araştıran bir çalışma alanı olmaktan çıktı Dış dünyayı, tabiatı, maddeyi, maddi dünyayı araştırmaya ve tabiatı insanın cesedini rahat ettirecek şekilde yağmalamaya çalıştı Biyoloji Ile Ilgili konformizme siklet verdi Maddi anlamda dünya nimetlerinden sonuna kadar yararlanmayı aldı Tabiat bilimleri, insanın bedeniyle, somut varlığıyla ilgili bilgiler yük kazanmaya başladı Bu da insanları görünmeyen ve manevî değerlerden uzaklaştırdı, materyalist bir dünya üretti
Çağdaş Batının pek fazla ferdî ve toplumsal bunalımlarının kaynağı, işte bu pozitivizmin beş duyuyla algılanabilen bedensel dünyaya yük vermesi, maddenin bilgisine yük vermesi, insanın içini, kendisini, ruhunu, kalbini, duygularını, beklentilerini geri plana itmesidir
Bu anlamda da Yunus Emre ’nin son derece sahih bir bilgi kuramına sahip olduğunu, hele bugünkü dünya toplumları için son derece sağlıklı düşünceler taşıdığını görüyoruz Onun için Yunus çağdaştır, eskimemiştir Çağlar, zamanlar, mekânlar üstü evrensel bir kişiliğe sahiptir Evrensel olduğu için klasiktir Bakın Yunus ’un epistemolojisi, epistomoloji nasıl:
“İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin ya nice okumaktır
Okumaktan ma ’na ne birey Hakk ’ı bilmektir
Çün okudun bilmezsin ha bir kuru ekmektir
Yunus Emre ’nin İslam kaynaklı evrensel data kuramında data, özünde kendisi için anlamlıdır ve insanın kendisini tanıması sürecine yani insanı kâmil olması sürecine hizmet eden bir değerdir Modern Batı pozitivizminde data, insanın dışındaki nesneleri, tabiatı, hayvanları, yıldızları, uzayı tanımaktır; Yunus ’ta ise önce insanın kendini, içini bilmesidir İnsanın kendi varoluşunu bilmesidir Var oluşuna anlam kazandıran bir şeydir veri İnsanın dünyaya neden geldiğinin, bu dünyada ne kasıt ifade ettiğinin, nereden gelip nereye gittiğinin anlaşılmasının yoludur
İnsanın insan olmasının, insanı kâmil olmasının, çok iyi insan olmasının, insanın nezaket edilmesinin, eğitilmesinin yoludur İnsan taallümle tekemmül eden (ilim öğrenerek mükemmelleşen) bir varlıktır Doğuştan Olan mükemmel olarak doğmaz, öğrenerek mükemmelleşir İnsana kendini tanıtmayan bilgi, işe yaramayan bilmektir Yunus terminolojisi ile insanın kendisini bilmesine yaramayan veri ve okumak yani data öğrenme süreci ne işe fayda, bu nasıl okumaktır?
Modern Batının pozitivist veri algılamasının en iyi ifadesi, âdeta özlü ifadesi Londra Üniversitesi ’nin duvarında taşa hakkedilen Sir Francis Bacon (1561 1626) ’ın şu cümlesinde görülebilir: “Knowledge is power (Data güçtür, dominant olmaktır)
Bu laf, Londra Üniversitesi ’nin SOAS adlı bir fakültesinin motto'su yani ilkesi, düstur olarak alınan bir vecizesidir Batı, üniversitesinin alnına bu cümleyi nakşetmiştir Batının bilim felsefesinin anahtarı budur Bacon, bilimsel deneycilik düşüncesinin öncüsüdür O, insanlığa zorunlu olanın bilimsel bir pratiğe dayanan yeni bir tavır ve yöntemin olduğuna inanır O, tabiatı deneyler yoluyla bilerek veri üretmeyi alır Bilgiyle tabiatı egemenliğimiz altına alıp ona hükmetmemiz gerektiğine inanır Bilgiye bu mantıkla yakında olacak olan Batı, teknolojiyi üretmiş, bu teknolojiyi insanlığın faydasına kullanması gerekirken insanları kitleler hâlinde yok edecek silahlar yapmada kullanmış, tabiatı yağmalayarak kısa sürede çokça ürün üretmede kullanmış, tüm bunların sonucu olarak silah, teknoloji, sanayi, ticaretle zengin ve dinç olmuş Bu gücü zayıf milletleri, Doğu toplumlarını, İslam dünyasını ezmede, sömürmede, köleleştirmede baskı aracı olarak kullanmıştır Yani sömürgeci Batı, bilgiyi mazlum milletleri ezmek için şiddet olarak kullanmaktadır
Hz Ömer ’in ve Yunus Emre ’nin ruh ikliminde yetişen, onların asaletli bir evladı olan büyük Türk hakanı ve bilge emîr Atatürk, kurduğu irfan yuvası Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi ’nin alnına ise “Hayatta en gerçek mürşit ilimdir hikmetli cümlesini nakşettirerek bilgiye girişim tarzını fazla net bir biçimde ortaya koymuştur Bizde bilim, önce ilimdir ve bu ilim insanı hakikata götürecek, onu irşat edecek, onu insan edecek, onu çok iyi insan yapacak, onu insanı kâmil makamına ulaştıracak, insana kendini tanıtacak bir değerdir
Atatürk ’ün ilim anlayışı tamı tamına Yunus ’un:
“İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin ya nice okumaktır
Mısralarında ifadesini bulan veri anlayışının devamıdır
Türkmen kocası bilge Yunus ’un bilgisi emperyalist Batının ezen, değil eden, sömüren, tabiatı doymayan hırslarının tatmini için yağmalayan bilgisi değildir Bütün tersine insana insanlığı, hakikatı öğreten bir aydınlıktır O bakımdan Batının Aydınlanma dönemi, gerçekte bu bakımdan karanlık bir dönemdir Ana aydınlanma Yunus ’un açtığı yoldadır
Bilge Türk Yunus Emre (12401322) ’nin en kayda değer boyutlarından biri muhataplarını dışarıdan içe çekmeye çalışması, başkasından fazla kendini bilmeye çağırmasıdır İnsan kendini bilirse başkasını daha iyi bilebilir Başkasına sempati duyabilmesi için empati yapması lazımdır İlkel kabileler daha fazla dışa dönüktür Bilim, sanat, lezzetli muhasebesi, iç dünya zenginliğini ifade etme gibi hususlarla pozitif ilgili değillerdir Açık Havada dolaşırlar, avcılık yaparlar, kavga ederler, hayvanlarla, tabiatla boğuşurlar Yani hayatlarını dışa dönük eylemlerle geçirirler Medenî milletler ise iç dünyalarına yönelirler, iç dünyalarının zenginliği olan sanat, bilim üretme ile meşgul olurlar Nefislerini eğitmek, davranışlarını nizama sokmak, kurallara ve kurumlara bağlı hareket etmek, hareket özgürlüğünü başka insanlara tarafından sınırlamak, medenî insanın temel vasfıdır Başkalarının hakkı olduğunu düşünmek ve onlara saygı duymak, başkalarıyla refah ve uzlaşma içinde yaşamak, adaletli ilişkiler düzenlemek medenî insanın vasfıdır
KaynakrofDrNurullah ÇETİN *
Yunus Emre hakkında makale
yunuz emre makale yazıları
Yunus Emre ile ilgili makale
Kendini Bilme Felsefesi:
Eğer bir ülke Afganistan ’ın, Irak ’ın, şuranın buranın hakkını gözetmeyip ilkel kabileler gibi tamtamlarla saldırıyorsa, manevî, ruhanî değerlere tartı vermeyip barbarca yakıp yıkıp öldürüyor, ateşe verip yağmalıyorsa, devlet terörü estiriyorsa onlar medenî adını taşıyan, lakin doğrusu medenileşmemiş çetelerdir Büyük Âkif ’in söylediği “uygarlık dediğin tek kadınsı kalmış canavarlardır
Yunus Emre, insanın ve toplumların ilkellikten kurtulup medenîleşebilmelerinin anahtarını son derece sade, açık ve veciz bir şekilde ortaya koymuştur:
“Bir ben vardır bende benden içeru
Bütün bir insanlık tarihinin serencamını bu kısa özdeyiş ile özetlemek mümkündür Tüm insanlık tarihini bundan daha güzel anlatabilen çarpıcı açıklama yoktur İnsanlık tarih boyunca her zaman iki beni etrafında kümelenmişler, bazısı birinci benine önem vermiş, bazısı ikinci benine Burada hemen şunu da andırmak gerekli Peyami Safa Yalnızız romanında insanın içinde birbiriyle çarpışma hâlinde olan bu iki zıt ben meselesini enine boyuna irdeler Buna dip karşıtlık kuramı diye de bir isim verir Aslında Peyami Safa ’nın gıda kaynağı da Yunus Emre ’dir
Yunus ’a tarafından insanın bir maddî tarafı, biyoloji ile ilgili boyutu, dünyaya dönük tarafı var, bundan başka manevî boyutu, iç dünyası, soyut, ruhanî yapısı var Vücudunun, cesedinin iç derinliklerinde saklı olan manevî zenginliğini keşfetmek, kişinin kendini bilme sürecidir Hayatı boyunca bütün öğrenim süreci, elde ettiği bilgiler, ilimler, kazandığı bütün gözlem ve izlenimlerine dayalı tecrübeler, hepsi de insanın kendini yani iç zenginliğini keşfetme sürecinden ibarettir
Varlığın bir görünen maddî yüzü vardır O boyut katıdır, serttir, karanlıktır, geçicidir üstelik manevî, latif, şeffaf tarafı vardır O soyuttur, saftır, kalıcıdır İnsan bu iki boyut arasında gider gelir Yunus kendini ve tüm muhataplarını insanı maddî boyutundan manevî boyutuna içten, maddeden manaya, katı maddesinden şeffaf manasına dürüst yükselmesini ister İnsan dışından içine dürüst olan yolculuğunda ne değin mertebe katedebilirse o oranda insanı kamil olacaktır O oranda bütün insan değil ama nisbî olarak mükemmel insan olacaktır Zira tam insan edinmek muhtemel değildir
Yunus ’un bütün hayat macerası, bütün yaşantısı, duyguları, düşünceleri, şiirleri, telkinleri tümü de kendisinden içerilerde, derinlerde bir yerlerde olan belli başlı benini keşfetme, bulgu cehdidir Bir yolculuktur, seyr ü seferdir Yunus Emre yol ve yolculuk motifine siklet veriyor Hayatı bir yol olarak algılamak, insanı da bir yolcu olarak görmek ne kadar derin anlamlı bir bakıştır Yunus ’un inşa etmek istediği insan, kesintisiz arayan, kesintisiz keşif yolculuğunda olan, kendi var oluşunu gerçekleştirmek için bir şeylerin arkasında olan insandır Bütün da burada Yunus, kendisinden içerü olan benini bulabilmek için, gerekli olan data üzerinde yoğunlaşır Bu durum, onun data felsefesini, bilgiye yaklaşımını irdelememizi gerekli kılıyor Kendisinden İçerü Olan Benini Keşif Yolculuğunda Yunus ’un El Feneri: Sahih Bilgi Felsefesi
Yüzyıllar her tarafında insanlık bilginin anlamı, değeri, işlevi, önemi, mahiyeti konusunda tartışıp durmaktadır Felsefenin esas konularından biri de epistemolojidir Bugün çağdaş dünyanın veri algısı, genelde ve yaygın olarak Rönesans ve Reform dönemleri sonrası ortaya meydana çıkan Pozitivizm kaynaklıdır Ortaçağ Hristiyanlığına kızarak dini reddeden çağdaş Batı, Aydınlanma dönemiyle birlikte bilgide pozitivist bir söylev ilerletti Buna göre müspet bilimler kutsallaştırıldı
Data, büyük ölçüde insanın kendini ve hakikatı, soyut derinliği ve enginlikleri araştıran bir çalışma alanı olmaktan çıktı Dış dünyayı, tabiatı, maddeyi, maddi dünyayı araştırmaya ve tabiatı insanın cesedini rahat ettirecek şekilde yağmalamaya çalıştı Biyoloji Ile Ilgili konformizme siklet verdi Maddi anlamda dünya nimetlerinden sonuna kadar yararlanmayı aldı Tabiat bilimleri, insanın bedeniyle, somut varlığıyla ilgili bilgiler yük kazanmaya başladı Bu da insanları görünmeyen ve manevî değerlerden uzaklaştırdı, materyalist bir dünya üretti
Çağdaş Batının pek fazla ferdî ve toplumsal bunalımlarının kaynağı, işte bu pozitivizmin beş duyuyla algılanabilen bedensel dünyaya yük vermesi, maddenin bilgisine yük vermesi, insanın içini, kendisini, ruhunu, kalbini, duygularını, beklentilerini geri plana itmesidir
Bu anlamda da Yunus Emre ’nin son derece sahih bir bilgi kuramına sahip olduğunu, hele bugünkü dünya toplumları için son derece sağlıklı düşünceler taşıdığını görüyoruz Onun için Yunus çağdaştır, eskimemiştir Çağlar, zamanlar, mekânlar üstü evrensel bir kişiliğe sahiptir Evrensel olduğu için klasiktir Bakın Yunus ’un epistemolojisi, epistomoloji nasıl:
“İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin ya nice okumaktır
Okumaktan ma ’na ne birey Hakk ’ı bilmektir
Çün okudun bilmezsin ha bir kuru ekmektir
Yunus Emre ’nin İslam kaynaklı evrensel data kuramında data, özünde kendisi için anlamlıdır ve insanın kendisini tanıması sürecine yani insanı kâmil olması sürecine hizmet eden bir değerdir Modern Batı pozitivizminde data, insanın dışındaki nesneleri, tabiatı, hayvanları, yıldızları, uzayı tanımaktır; Yunus ’ta ise önce insanın kendini, içini bilmesidir İnsanın kendi varoluşunu bilmesidir Var oluşuna anlam kazandıran bir şeydir veri İnsanın dünyaya neden geldiğinin, bu dünyada ne kasıt ifade ettiğinin, nereden gelip nereye gittiğinin anlaşılmasının yoludur
İnsanın insan olmasının, insanı kâmil olmasının, çok iyi insan olmasının, insanın nezaket edilmesinin, eğitilmesinin yoludur İnsan taallümle tekemmül eden (ilim öğrenerek mükemmelleşen) bir varlıktır Doğuştan Olan mükemmel olarak doğmaz, öğrenerek mükemmelleşir İnsana kendini tanıtmayan bilgi, işe yaramayan bilmektir Yunus terminolojisi ile insanın kendisini bilmesine yaramayan veri ve okumak yani data öğrenme süreci ne işe fayda, bu nasıl okumaktır?
Modern Batının pozitivist veri algılamasının en iyi ifadesi, âdeta özlü ifadesi Londra Üniversitesi ’nin duvarında taşa hakkedilen Sir Francis Bacon (1561 1626) ’ın şu cümlesinde görülebilir: “Knowledge is power (Data güçtür, dominant olmaktır)
Bu laf, Londra Üniversitesi ’nin SOAS adlı bir fakültesinin motto'su yani ilkesi, düstur olarak alınan bir vecizesidir Batı, üniversitesinin alnına bu cümleyi nakşetmiştir Batının bilim felsefesinin anahtarı budur Bacon, bilimsel deneycilik düşüncesinin öncüsüdür O, insanlığa zorunlu olanın bilimsel bir pratiğe dayanan yeni bir tavır ve yöntemin olduğuna inanır O, tabiatı deneyler yoluyla bilerek veri üretmeyi alır Bilgiyle tabiatı egemenliğimiz altına alıp ona hükmetmemiz gerektiğine inanır Bilgiye bu mantıkla yakında olacak olan Batı, teknolojiyi üretmiş, bu teknolojiyi insanlığın faydasına kullanması gerekirken insanları kitleler hâlinde yok edecek silahlar yapmada kullanmış, tabiatı yağmalayarak kısa sürede çokça ürün üretmede kullanmış, tüm bunların sonucu olarak silah, teknoloji, sanayi, ticaretle zengin ve dinç olmuş Bu gücü zayıf milletleri, Doğu toplumlarını, İslam dünyasını ezmede, sömürmede, köleleştirmede baskı aracı olarak kullanmıştır Yani sömürgeci Batı, bilgiyi mazlum milletleri ezmek için şiddet olarak kullanmaktadır
Hz Ömer ’in ve Yunus Emre ’nin ruh ikliminde yetişen, onların asaletli bir evladı olan büyük Türk hakanı ve bilge emîr Atatürk, kurduğu irfan yuvası Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi ’nin alnına ise “Hayatta en gerçek mürşit ilimdir hikmetli cümlesini nakşettirerek bilgiye girişim tarzını fazla net bir biçimde ortaya koymuştur Bizde bilim, önce ilimdir ve bu ilim insanı hakikata götürecek, onu irşat edecek, onu insan edecek, onu çok iyi insan yapacak, onu insanı kâmil makamına ulaştıracak, insana kendini tanıtacak bir değerdir
Atatürk ’ün ilim anlayışı tamı tamına Yunus ’un:
“İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin ya nice okumaktır
Mısralarında ifadesini bulan veri anlayışının devamıdır
Türkmen kocası bilge Yunus ’un bilgisi emperyalist Batının ezen, değil eden, sömüren, tabiatı doymayan hırslarının tatmini için yağmalayan bilgisi değildir Bütün tersine insana insanlığı, hakikatı öğreten bir aydınlıktır O bakımdan Batının Aydınlanma dönemi, gerçekte bu bakımdan karanlık bir dönemdir Ana aydınlanma Yunus ’un açtığı yoldadır
Bilge Türk Yunus Emre (12401322) ’nin en kayda değer boyutlarından biri muhataplarını dışarıdan içe çekmeye çalışması, başkasından fazla kendini bilmeye çağırmasıdır İnsan kendini bilirse başkasını daha iyi bilebilir Başkasına sempati duyabilmesi için empati yapması lazımdır İlkel kabileler daha fazla dışa dönüktür Bilim, sanat, lezzetli muhasebesi, iç dünya zenginliğini ifade etme gibi hususlarla pozitif ilgili değillerdir Açık Havada dolaşırlar, avcılık yaparlar, kavga ederler, hayvanlarla, tabiatla boğuşurlar Yani hayatlarını dışa dönük eylemlerle geçirirler Medenî milletler ise iç dünyalarına yönelirler, iç dünyalarının zenginliği olan sanat, bilim üretme ile meşgul olurlar Nefislerini eğitmek, davranışlarını nizama sokmak, kurallara ve kurumlara bağlı hareket etmek, hareket özgürlüğünü başka insanlara tarafından sınırlamak, medenî insanın temel vasfıdır Başkalarının hakkı olduğunu düşünmek ve onlara saygı duymak, başkalarıyla refah ve uzlaşma içinde yaşamak, adaletli ilişkiler düzenlemek medenî insanın vasfıdır
KaynakrofDrNurullah ÇETİN *