Yılbaşından bu yana mazereti bol olan petroldeki yükselişlerin tesiriyle bol bol akaryakıt artırımı gördük. Petrolde yükselişin mazereti bol olur da biz de artırımların mazereti bol olmaz mı? Tabi ki olur. Zira artırımların bir nedeni de kurlardaki yükseliş. Yani 'Avrupa'da, Amerika'da da enflasyon var yeğenim' amcalar haklı ancak eksik. Avrupa ve ABD'de artırımların tesiri 78 dolardan 120 dolara çıkan petrol olurken, bizde bunun yanında 13,37'den 17,25'e çıkan dolar/TL'nin de tesirini taşıyor. Bir de vergi yükü var. Fiyatlarla o da artıyor.
Benzin ve motorin fiyatlarında son durum
1 Ocak 2022 tarihinde İstanbul’da akaryakıt, 12,31 TL, motorin ise 11,45 TL olurken, Ankara'da benzinin litre fiyatı ortalama 12,37 TL, motorinin litre fiyatı da 11,51 TL'ydi. İzmir'de ise benzinin litre fiyatı 12,39 TL, motorin (dizel) ise 11,53 TL olarak satılıyordu.
15 Haziran 2022 prestijiyle İstanbul'da akaryakıtın litre fiyatı 27,45 TL, Ankara'da ve İzmir'de 27,55 TL olurken, motorin litre fiyatı İstanbul'da 27,83 TL, Ankara'da 27,93 TL ve İzmir'de 28,00 TL olarak satılıyor. Tabi bu gece motorin fiyatı değişiyor.
Vergi yükü artırımlardan daha süratli arttı
CHP Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın ise akaryakıttaki vergi yüküne dikkat çekti. Son 7 ayda motorinde 1,26 TL'den 7,9 TL'ye çıkan vergi oranı yüzde 463 oranında artarken, akaryakıtta 1,30 TL'den 7,67 TL'ye çıkan vergi ise yüzde 490 oranında artış gösterdi.
Akın'ın hesaplamasına nazaran geçen hafta 11 Haziran'da 28,55 TL olan benzinde ÖTV 2,53, KDV 5,14 TL olurken, akaryakıtın vergisiz fiyatı 20,88 olarak hesaplanıyor. Motorinde de pompa fiyatı olan 27,95 TL'nin içinde ÖTV 2,6 TL, KDV 5,3 TL olarak hesaplanıyor. Motorinin de vergisiz fiyatı 20,86 TL oluyor.
7 ay evvel 1 litre yakıt alınıyordu, artık vergi o kadar tutuyor
Yalnızca 7 ay içinde akaryakıtta vergi oranı kat be kat artarken, vergi yükündeki artış akaryakıt pompa fiyatlarındaki artış oranından bile fazla oldu. 7 ayda motorindin vergisiz artış oranı yüzde 193 olurken, akaryakıtın ise yüzde 190 oldu. Buna rağmen vergi yükü ise neredeyse 6 kat arttı.
Diğer bir açıdan bakıldığında motorin ve akaryakıttan alınan vergi 7 ay evvelki pompa fiyatlarına yaklaştı.
"Enflasyonu düşürmek için akaryakıtta sübvansiyon yapılmalı"
Vergi Uzmanı Nedim Türkmen, Sözcü'den Taylan Büyükşahin haberine göre, başta tarım ve besin olmak üzere akaryakıt fiyatlarının direkt etkilediği bölümlerde sübvansiyonların devreye girmesi gerektiğini söylerken, akaryakıttan alınan vergilerin alınmaması halinde dahi durumun düzelmeyeceğini, motorinin çiftçiye 10 TL'ye satılması gerektiğini tabir etti. Türkmen ayrıyeten çiftçinin 30 liradan mazot aldığında değinerek bunun da meyve zerzevatın fiyatını belirlediğini hatırlattı. Tüketiciye pahalılığın yansıması ile ziraî takviyeler olduğunu lakin ancak yetersiz kaldığını belirterek, 'Enflasyonu düşürmek için akaryakıtta sübvansiyon yapılmalı' dedi.
Ocaktan hazirana 2 kattan fazla artan yakıt masrafı
Deniz Bilici Göçmen'in haberinde ise, fiyatlara yansıma şu biçimde görüldü: Antalya Serik'ten yola çıkan İstanbul Bayrampaşa haline varan zerzevat meyve dolu bir tırın, gidiş-dönüş için 580 litre mazot harcaması maliyeti yüzde 119 oranında arttı. Gelen yol fiyatların artırımları da eklendiğinde ise yol maliyeti yüzde 289,8 oranında artıyor. Ocak 2022'de nakliye yakıt sarfiyatı 7.395 TL olurken, haziran ayında 16.176 TL oldu. Ocak 2021'de ise bu maliyet yakıt ve yol fiyatları ile 4.253 TL'ydi.
ABD'de petrol şirketlerine 'aşırı kar' vergisi
ABD'de petrol şirketlerinin çok kar etmesi nedeniyle Senato Finans Komitesi Lideri Ron Wyden’ın yüzde 21 oranında ek vergi getiren tasarı sunmayı planladığı öğrenildi.
Yıllık geliri 1 milyar dolardan fazla olan petrol ve doğalgaz şirketlerinin ödenmesi gereken tertipli gelir vergisine ek olarak tasarlanan bu vergi için Wyden, “Amerikalılar benzin depolarını doldurmak için daha fazla öderken, büyük petrol şirketleri rekor kar ediyor, CEO’ları ve hissedarları ise pay geri alımlarıyla ödüllendirilirken, vergi kanunlarındaki boşluklar ile neredeyse hiç vergi ödemiyorlar” açıklaması yaptı.
Avrupa'da akaryakıt fiyatları için vatandaşa takviye olan ülkeler: Almanya
Almanya'da devlet, artan fiyatlar karşısında akaryakıta 30 sent, motorine ise 15 sent vergi indirim dayanağı sağlarken, fiyatlar yüzde 35'e yakın geriledi. 9 Euro meblağında aylık tren biletleri dayanağına de ilgi çok olurken, toplam dayanak meblağının maliyeti 6 milyar Euro'ya yakın.
Fransa
Mayıs ayı başından bu yana akaryakıt alanlara litre başına 15 sent indirim yapılırken, 4 ay boyunca bu indirimin sürmesi bekleniyor. Devlete bu kampanyanın maliyeti yaklaşık 2 milyar Euro.
Polonya
Akaryakıt vergisinin fiyatları artış nedeniyle süresiz ertelendiği ülkede KDV de sıfırlandı.
Hollanda
Akaryakıttan alınan vergiler yüzde 21 oranında düşürülürken, 2,8 milyar Euro meblağında da dayanak paketi açıklandı.