Zehirlenmelerde İlkyardım
ZEHİR: Herhangi bir kimyasal, fiziki ya da organik madde sindirildiğinde, solunduğunda, emildiğinde (absorbsiyonunda) veya enjekte edildiğinde; minik miktarlarda bile kimyasal etkileri ile yapılara hasar verebiliyor ve fonksiyonları bozabiliyorsa, bu maddeye zehir, olaya ise zehirlenme denilmektedir Zehirler minik miktarlarda bile etkilerini gösterebilirler Maddi etkiden ziyade kimyasal aktivasyon nedeniyle hasar verirler; mesela gözenekli olan metabolizmasındaki kimyasal reaksiyonları bozarak, hücreyi mahvolmuş edebilirler Zehirlenmeler, kasten ya da kaza ile meydana gelebilirler genelde zehirler vücuda sindirim, solunum, deriden emilim ya da enjeksiyon aracılığıyla alınmaktadır
Ülkemizde en sık görülen zehirlenme nedenleri;
Refik Şeffaf Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığına emrindeki olarak çalışan Zehir Danışma Merkezi ’ne 2003 yılında yapılan 13385 zehirlenme başvurusu incelendiğinde; zehirlenme nedenlerinin dörtte üçünü hap zehirlenmeleri oluşturmaktadır; diğerleri ise sırasıyla tarım ilaçları, kimyasal maddeler, evde kullanılan çeşitli maddeler, gıda zehirlenmeleri ve hayvan sokmalarıdır
Refik Transparan Hıfzıssıhha Merkezi Zehir Danışma Merkezine azami tatbik Marmara Bölgesi ’nden, minimum tatbik ise Güney Doğu Anadolu Bölgesi ’nden gelmektedir
Başvuruların yaklaşık olarak tamamına yakınını doktor başvuruları oluşturmaktadır
Zehirlenmelerin nasıl gerçekleştiği ile ilgili verilere bakıldığında başvuruların yarısından azıcık daha fazlasının intihar amaçlı eylemler nedenli olduğu görülmektedir Zehirlerin vücuda giriş yolu olarak oral yol baskın bir şekilde birincil sırayı almaktadır
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hap ve Zehir Danışma Merkezi web sitesinden alınan sonuçlara kadar: İlaçlar (ağrı kesici, antidepresan larcom ve sedatif hipnotikler birincil sıralarda) %65, tarım ilaçları %8, temizlik ürünleri %7, kimyasal maddeler %6, besinler %5, ısırmasokmalar %3
Çok sayıdaki madde, farklı kişilerde bambaşka etkiler(alerjik etki) gösterdiklerinden bunlar da bazen zehir olarak adlandırılmaktadır Bu maddeler, bazı kişilerde hiç bir tesir yapmazken, bazı kişilerde yaşamsal tehlikeye yol açabilirler Zehir niteliğindeki çoğu madde yaşlılarda ve çocuklarda daha önemli sorunlara neden olmaktadır
Zehir vücuda girdikten daha sonra farklı alanlara yönlendirilmiş şekilde hasar oluşturur Zehirli bir gaz, oksijenin yerini alarak boğulmaya neden olur Bir Takım zehirler sistemik tesir yapar ve bütün vücudu etkiler Bir Takım zehirler, asap sistemini etkileyerek ya aşırı uyarır veya baskılar; bunun sonucunda ishal ve kusma görülebilir, alyuvarlara oksijen bağlanmasını engelleyebilirler
Zehrin hakiki etkisi yapısına, miktarına, ara sıra de vücuda alınış yoluna bağlıdır Zehirlenmelerde, zehirden etkilenen kişinin yaşı, cisim ağırlığı ve genel sağlık durumu çok kayda değer etkenlerdir
Zehirlenmenin tedavisinden ziyade ortaya çıkmasını önlemek daha kolaydır İlaçların ve kimyasal maddelerin (temizlik maddesi vb), çocukların ulaşamayacağı yere konulması, ilaçların çocuklara şeker olarak tanıtılmaması bu önlemlerden yalnızca birkaçıdır
Zehirlenme olayları, AABT açısından önemlidir Çünkü belirti ve bulguları çeşitlilik gösterir, bazılarının tipik bulgu ve bulguları hemen görülebilirken, bazılarında yavaş yavaş ortaya çıkar ve fazla geç ayrım edilirler
Zehirlenme olayında AABT, etmen maddenin özelliğini ve uygulanması gereken benzersiz tedaviyi bilemeyebilir, bu durumda bir bilirkişi gerekir Bu bilirkişi, AABT nin tetkik sonuçlarına ve faktör maddenin bir takım özelliklerine tarafından zorunlu tedaviyi önerir İşte böyle bir uzmana 24 saat her tarafında ulaşılabilecek tek yer zehir danışma merkezidir Zehir danışma merkezlerinin amacı, zehirlenme olayında, sıhhat kuruluşuna ulaştırana değin hastaya etkili acil bakımın (veya ilkyardımın) verilmesine tezgâhtar olmaktır Gelişmiş sıhhat sistemi olan ülkelerde zehir danışma merkezleri, yerel veya milli düzeyde olmak üzere oldukça yaygındır Türkiye ’de bu konuda çabuk yol almış ve çoğu zehir danışma merkezleri oluşturulmuştur Tüm Türkiye ’den rahatlıkla ulaşılabilecek olan
Sağlık Bakanlığı ’na tabi, bedava aranabilen, Zehir Danışma Merkezinin numarası 114 dür
Zehir danışma merkezinden yararlanabilmek için birkaç konuda bilgimiz olmalıdır Bu bilgiler ışığında ZDM bize tezgâhtar olabilir:
·Şüphelenilen madde iyi tanımlanmalıdır; rengi, şekli, katıistikrarsızgaz halinde oluşu vd Ilaç ya da diğer kimyasal bir madde ise (temizlik ürünü, haşere öldürücü gibi), ticari veya etkili madde ismi verilmelidir Bunun için kutu ya da prospektüs yanınızda olmalıdır
·Şüphelenilen veya aşina giriş yolu tanımlanmalıdır
·Şüphelenilen maddenin, hasta göre alındığı aşina ya da varsayım edilen miktarı belirtilmelidir
·Hastanın yaşı, kilosu, boyu hakkında mutlaka bilgi verilmelidir
AABT, çalıştığı bölgede, iletişim kurabileceği gerekli yerlerin telefon numaralarını iyi anlamak zorundadır, buna ZDM dahildir *
ZEHİR: Herhangi bir kimyasal, fiziki ya da organik madde sindirildiğinde, solunduğunda, emildiğinde (absorbsiyonunda) veya enjekte edildiğinde; minik miktarlarda bile kimyasal etkileri ile yapılara hasar verebiliyor ve fonksiyonları bozabiliyorsa, bu maddeye zehir, olaya ise zehirlenme denilmektedir Zehirler minik miktarlarda bile etkilerini gösterebilirler Maddi etkiden ziyade kimyasal aktivasyon nedeniyle hasar verirler; mesela gözenekli olan metabolizmasındaki kimyasal reaksiyonları bozarak, hücreyi mahvolmuş edebilirler Zehirlenmeler, kasten ya da kaza ile meydana gelebilirler genelde zehirler vücuda sindirim, solunum, deriden emilim ya da enjeksiyon aracılığıyla alınmaktadır
Ülkemizde en sık görülen zehirlenme nedenleri;
Refik Şeffaf Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığına emrindeki olarak çalışan Zehir Danışma Merkezi ’ne 2003 yılında yapılan 13385 zehirlenme başvurusu incelendiğinde; zehirlenme nedenlerinin dörtte üçünü hap zehirlenmeleri oluşturmaktadır; diğerleri ise sırasıyla tarım ilaçları, kimyasal maddeler, evde kullanılan çeşitli maddeler, gıda zehirlenmeleri ve hayvan sokmalarıdır
Refik Transparan Hıfzıssıhha Merkezi Zehir Danışma Merkezine azami tatbik Marmara Bölgesi ’nden, minimum tatbik ise Güney Doğu Anadolu Bölgesi ’nden gelmektedir
Başvuruların yaklaşık olarak tamamına yakınını doktor başvuruları oluşturmaktadır
Zehirlenmelerin nasıl gerçekleştiği ile ilgili verilere bakıldığında başvuruların yarısından azıcık daha fazlasının intihar amaçlı eylemler nedenli olduğu görülmektedir Zehirlerin vücuda giriş yolu olarak oral yol baskın bir şekilde birincil sırayı almaktadır
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hap ve Zehir Danışma Merkezi web sitesinden alınan sonuçlara kadar: İlaçlar (ağrı kesici, antidepresan larcom ve sedatif hipnotikler birincil sıralarda) %65, tarım ilaçları %8, temizlik ürünleri %7, kimyasal maddeler %6, besinler %5, ısırmasokmalar %3
Çok sayıdaki madde, farklı kişilerde bambaşka etkiler(alerjik etki) gösterdiklerinden bunlar da bazen zehir olarak adlandırılmaktadır Bu maddeler, bazı kişilerde hiç bir tesir yapmazken, bazı kişilerde yaşamsal tehlikeye yol açabilirler Zehir niteliğindeki çoğu madde yaşlılarda ve çocuklarda daha önemli sorunlara neden olmaktadır
Zehir vücuda girdikten daha sonra farklı alanlara yönlendirilmiş şekilde hasar oluşturur Zehirli bir gaz, oksijenin yerini alarak boğulmaya neden olur Bir Takım zehirler sistemik tesir yapar ve bütün vücudu etkiler Bir Takım zehirler, asap sistemini etkileyerek ya aşırı uyarır veya baskılar; bunun sonucunda ishal ve kusma görülebilir, alyuvarlara oksijen bağlanmasını engelleyebilirler
Zehrin hakiki etkisi yapısına, miktarına, ara sıra de vücuda alınış yoluna bağlıdır Zehirlenmelerde, zehirden etkilenen kişinin yaşı, cisim ağırlığı ve genel sağlık durumu çok kayda değer etkenlerdir
Zehirlenmenin tedavisinden ziyade ortaya çıkmasını önlemek daha kolaydır İlaçların ve kimyasal maddelerin (temizlik maddesi vb), çocukların ulaşamayacağı yere konulması, ilaçların çocuklara şeker olarak tanıtılmaması bu önlemlerden yalnızca birkaçıdır
Zehirlenme olayları, AABT açısından önemlidir Çünkü belirti ve bulguları çeşitlilik gösterir, bazılarının tipik bulgu ve bulguları hemen görülebilirken, bazılarında yavaş yavaş ortaya çıkar ve fazla geç ayrım edilirler
Zehirlenme olayında AABT, etmen maddenin özelliğini ve uygulanması gereken benzersiz tedaviyi bilemeyebilir, bu durumda bir bilirkişi gerekir Bu bilirkişi, AABT nin tetkik sonuçlarına ve faktör maddenin bir takım özelliklerine tarafından zorunlu tedaviyi önerir İşte böyle bir uzmana 24 saat her tarafında ulaşılabilecek tek yer zehir danışma merkezidir Zehir danışma merkezlerinin amacı, zehirlenme olayında, sıhhat kuruluşuna ulaştırana değin hastaya etkili acil bakımın (veya ilkyardımın) verilmesine tezgâhtar olmaktır Gelişmiş sıhhat sistemi olan ülkelerde zehir danışma merkezleri, yerel veya milli düzeyde olmak üzere oldukça yaygındır Türkiye ’de bu konuda çabuk yol almış ve çoğu zehir danışma merkezleri oluşturulmuştur Tüm Türkiye ’den rahatlıkla ulaşılabilecek olan
Sağlık Bakanlığı ’na tabi, bedava aranabilen, Zehir Danışma Merkezinin numarası 114 dür
Zehir danışma merkezinden yararlanabilmek için birkaç konuda bilgimiz olmalıdır Bu bilgiler ışığında ZDM bize tezgâhtar olabilir:
·Şüphelenilen madde iyi tanımlanmalıdır; rengi, şekli, katıistikrarsızgaz halinde oluşu vd Ilaç ya da diğer kimyasal bir madde ise (temizlik ürünü, haşere öldürücü gibi), ticari veya etkili madde ismi verilmelidir Bunun için kutu ya da prospektüs yanınızda olmalıdır
·Şüphelenilen veya aşina giriş yolu tanımlanmalıdır
·Şüphelenilen maddenin, hasta göre alındığı aşina ya da varsayım edilen miktarı belirtilmelidir
·Hastanın yaşı, kilosu, boyu hakkında mutlaka bilgi verilmelidir
AABT, çalıştığı bölgede, iletişim kurabileceği gerekli yerlerin telefon numaralarını iyi anlamak zorundadır, buna ZDM dahildir *