Zorunluluk temel ve icsel, rastlantı, temel olmayan ve dışsal bir bağlantı bicimidir Ne var ki zorunlulukla rastlantı eytişimsel bir birlik ve bağımlılık icindedir Aynı olgu, hem zorunluluk, hem de rastlantıdır Orneğin bitkinin olumu icin rastlantı olan dolu olgusu, bolgenin atmosferik koşullarının zorunlu sonucudur, eş deyişle bir zorunluluktur
Zorunlulukla rastlantı eytişimsel bir bağımlılık icinde birbirlerine de donuşebilirler Orneğin ilkel toplumda rastlantı olan alışveriş, kapitalist toplumda zorunluluğa donuşmuştur
Zorunlulukla rastlantı, birbirlerinden ayrı olarak tek başlarına varolmazlar Rastlantı zorunluluğun bir beliriş bicimidir ve onu tamamlar Rastlantı her zaman bir yasayı gizler Orneğin kapalı bir kap icindeki gaz molekulleri, birbirlerine ve kabın duvarlarına rastlantısal olarak carparlar, ne var ki kabın her duvarındaki gaz basıncı zorunlu olarak aynıdır Boylelikle gaz molekullerinin rastlantısal devimlerinin altında gazın fiziksel ve kimyasal zorunluluğu gorunur Bu yuzden bilim rastlantıları daima goz onunde tutar ve onları en aza indirgemeye calışır, boylelikle de zararlı rastlantılara karşı insanlığı korur Orneğin demiryollarının bilimsel bakımı, rastlantısal kazaları en aza indirir ve hatta kimi koşulların gercekleştirilmesi durumunda busbutun de ortadan kaldırılabilir
Metafizik ve idealizm, zorunlulukla rastlantının bu eytişimsel bağlılığından habersizdir Ya zorunluluğu saltıklaştırıp yazgıcılığa, ya da rastlantıyı saltıklaştırıp yadgerekirciliğe (indeterminizm, ozgur irade) duşer Cunku metafiziğe ve idealizme gore biri varsa oburu yoktur ve zorunlulukla rastlantı bir arada bulunamaz Engels şoyle der:’’Yuzeydeki rastlantıların hukum surduğu her yerde bu rastlantıları belirleyen ic ve gizli yasalar vardır Sorun, bu yasaları bulup ortaya cıkarmaktır’’