Panik atak bozukluğu, birkaç dakika veya daha uzun sürebilen ani ve tekrarlanan aşırı korku nöbetlerine neden olan bir anksiyete durumudur. Bu nöbetlere panik atak adı verilir. Panik atak durumunda kontrolü kaybetme duyguları artma halinde ciddi sonuçlar olabilir. Bu içeriğimizde panik atak neden olur? Belirtileri nelerdir ve tedavisi var mı? konusundan bahsedeceğiz.
Panik atak bozukluğu, ilk başta korku, asansöre binmek veya köprüden geçmek gibi belirli durumlarda görülebilir. Böyle durumlar olmaması adına durumsal kaçınma olabilir. Bozukluk ilerledikçe kişi sadece durumdan değil, kriz geçirme ihtimalinden de korkmaya başlar ve birçok günlük aktiviteden geri çekilir.
Panik ataklar ile agorafobi arasında bir bağlantı vardır. Agorafobiden mustarip insanlar, genellikle kapana kısılmış olabileceklerini düşündükleri toplu taşıma veya alışveriş merkezleri gibi halka açık yerlerden kaçınırlar. Panik bozukluğu olan yaklaşık her üç kişiden birinde agorafobi görülmektedir.
Bunların yanı sıra panik ataklar, genellikle belirgin bir sebep olmadan, oldukça aniden ortaya çıkabilir. Hasta şiddetli bir şekilde endişeli, korkmuş, titriyor, terliyor ve çarpıntı yaşıyor olabilir. Panik bozukluğu olduğunda, panik ataklar sıklıkla, bazen haftada birkaç kez meydana gelir.
Panik bozukluğu olan kişiler başka bir atak geçirmekten korkarlar ve böyle olduğundan dolayı da genellikle önceki atakların meydana geldiği durumlardan ve yerlerden kaçınırlar. Atakların sıklaşması halinde de, hastanın dünyası küçülür ve kendilerini güvende hissettikleri çok özel alanlara ve yollara saplanırlar.
Yetişkin Amerikalıların yaklaşık %2,7'si değişen derecelerde panik bozukluğundan mustariptir. Kadınların erkeklere göre iki kat daha fazla panik atak geçirme olasılığı vardır. Panik bozukluğu her yaşta ortaya çıkabilse de genellikle geç ergenlik ve erken yetişkinlik döneminde başlar.
İkizlerle yapılan çalışmalar, bozukluğun genetik olarak kalıtılmasının mümkün olduğunu göstermiştir. Psychiatry and Clinical Neurosciences dergisindeki bir incelemeye göre, beyin anormallikleri de duruma katkıda bulunabilir. Beynin amigdala bölgesinin panik bozukluğu olanlarda olmayan kontrol deneklerine kıyasla daha küçük olduğu bulunmuştur. Panik bozukluğu olanlar, savaş ya da kaç tepkisinde yer alan ve korku ve saldırganlıktan sorumlu olan amigdalada aşırı uyarım yaşarlar.
Bazı doktorlar da beyindeki dengesiz nörotransmiter sistemlerinin panik bozukluğuna neden olabileceğini düşünmektedir. Yayınlanan bir makaleye göre, kimyasal veya hormonal dengesizlikler de panik atakların nedeni olabilir.
Araştırmacılar, biyolojik faktörlerin yanı sıra stres ve çevresel faktörlerin de nasıl bir rol oynayabileceğini araştırıyorlar. Doğum sonrası panik bozukluğu ile ilgili bir çalışmada görülebileceği gibi, doğum, boşanma, kaza veya yakın birinin ölümü gibi büyük stresli bir yaşam olayı, daha önce herhangi bir bozukluk belirtisi göstermeyen kişide panik atağı tetikleyebilir. Bununla birlikte, panik bozukluğundan mustarip olanların çoğu, durumu tetikleyen belirli bir olayı tam olarak belirleyemez.
Panik atak sorunu yaşayan kişilerin tedavisinde genellikle genç yaşta bir tür travma yaşadıkları ortaya çıkmaktadır. Böyle olunca da bu travmaların beyinde kronik değişikliklere neden olduğu ve yetişkinleri kaygı bozukluklarına yatkın hale getirdiği biliniyor.
Panik bozukluğu olan birçok kişi, bir olayı anlatırken benzer ifadeler kullanır: Sanki kontrolden çıkmış ve kalp krizi geçiriyormuşsunuz gibi gelir. Bazı tipik semptomlar şunları içerir:
Çoğu akıl sağlığı sorununda olduğu gibi, panik bozukluğu, durumun ciddiyetine ve bireyin tedaviye yanıtına bağlı olarak psikoterapi, ilaç veya her ikisinin bir kombinasyonu ile tedavi edilebilir.
Bilişsel davranışçı terapi, daha az endişeli ve korkulu hissetmek için farklı düşünme, davranma ve durumlara tepki verme yollarını öğretmeye yardımcı olur. Panik atak bozukluğu tedavisinde bilişsel davranışçı terapi sıklıkla kullanılıyor ve yıkıcı düşünme kalıplarını değiştirmeye yardımcı oluyor. Gevşeme teknikleri de uygun durumlara dahil edilmektedir.
Bunların yanı sıra anksiyete ilaçları genellikle panik bozukluklarını hafifletmek için reçete edilir. Beta-bloker adı verilen ilaçlar, genellikle panik bozukluğuna eşlik eden hızlı kalp atışı ve göğüs ağrıları gibi fiziksel semptomları gidermek için kullanılır.
Panik Atak Bozukluğu Nedir?
Panik atak bozukluğu, ilk başta korku, asansöre binmek veya köprüden geçmek gibi belirli durumlarda görülebilir. Böyle durumlar olmaması adına durumsal kaçınma olabilir. Bozukluk ilerledikçe kişi sadece durumdan değil, kriz geçirme ihtimalinden de korkmaya başlar ve birçok günlük aktiviteden geri çekilir.
Panik ataklar ile agorafobi arasında bir bağlantı vardır. Agorafobiden mustarip insanlar, genellikle kapana kısılmış olabileceklerini düşündükleri toplu taşıma veya alışveriş merkezleri gibi halka açık yerlerden kaçınırlar. Panik bozukluğu olan yaklaşık her üç kişiden birinde agorafobi görülmektedir.
Bunların yanı sıra panik ataklar, genellikle belirgin bir sebep olmadan, oldukça aniden ortaya çıkabilir. Hasta şiddetli bir şekilde endişeli, korkmuş, titriyor, terliyor ve çarpıntı yaşıyor olabilir. Panik bozukluğu olduğunda, panik ataklar sıklıkla, bazen haftada birkaç kez meydana gelir.
Panik bozukluğu olan kişiler başka bir atak geçirmekten korkarlar ve böyle olduğundan dolayı da genellikle önceki atakların meydana geldiği durumlardan ve yerlerden kaçınırlar. Atakların sıklaşması halinde de, hastanın dünyası küçülür ve kendilerini güvende hissettikleri çok özel alanlara ve yollara saplanırlar.
Yetişkin Amerikalıların yaklaşık %2,7'si değişen derecelerde panik bozukluğundan mustariptir. Kadınların erkeklere göre iki kat daha fazla panik atak geçirme olasılığı vardır. Panik bozukluğu her yaşta ortaya çıkabilse de genellikle geç ergenlik ve erken yetişkinlik döneminde başlar.
Panik Atak Neden Olur?
Araştırmacılar panik bozukluğunun belirli bir nedenini belirlememiş olsa da, birçok doktor bunun çevresel ve genetik faktörlerin bir kombinasyonu olduğuna inanmaktadır. Panik bozukluğu, nedeni tam olarak anlaşılamayan bir anksiyete durumu olmasıyla birlikte aşırı aktif tiroid bezi, anemi, kötü kontrol edilen diyabet veya kalp hastalığı gibi tıbbi durumlarla bağlantılı olarak ortaya çıkabilir.İkizlerle yapılan çalışmalar, bozukluğun genetik olarak kalıtılmasının mümkün olduğunu göstermiştir. Psychiatry and Clinical Neurosciences dergisindeki bir incelemeye göre, beyin anormallikleri de duruma katkıda bulunabilir. Beynin amigdala bölgesinin panik bozukluğu olanlarda olmayan kontrol deneklerine kıyasla daha küçük olduğu bulunmuştur. Panik bozukluğu olanlar, savaş ya da kaç tepkisinde yer alan ve korku ve saldırganlıktan sorumlu olan amigdalada aşırı uyarım yaşarlar.
Bazı doktorlar da beyindeki dengesiz nörotransmiter sistemlerinin panik bozukluğuna neden olabileceğini düşünmektedir. Yayınlanan bir makaleye göre, kimyasal veya hormonal dengesizlikler de panik atakların nedeni olabilir.
Araştırmacılar, biyolojik faktörlerin yanı sıra stres ve çevresel faktörlerin de nasıl bir rol oynayabileceğini araştırıyorlar. Doğum sonrası panik bozukluğu ile ilgili bir çalışmada görülebileceği gibi, doğum, boşanma, kaza veya yakın birinin ölümü gibi büyük stresli bir yaşam olayı, daha önce herhangi bir bozukluk belirtisi göstermeyen kişide panik atağı tetikleyebilir. Bununla birlikte, panik bozukluğundan mustarip olanların çoğu, durumu tetikleyen belirli bir olayı tam olarak belirleyemez.
Panik atak sorunu yaşayan kişilerin tedavisinde genellikle genç yaşta bir tür travma yaşadıkları ortaya çıkmaktadır. Böyle olunca da bu travmaların beyinde kronik değişikliklere neden olduğu ve yetişkinleri kaygı bozukluklarına yatkın hale getirdiği biliniyor.
Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
Panik atak genellikle 10 dakikadan az sürerken, etkiler ilk süreçten sonra uzun süre devam edebilir. Panik ataklar her an olabilir ve panik bozukluğu olan birçok kişi genellikle başka bir atak geçirme olasılığı konusunda endişelenir.Panik bozukluğu olan birçok kişi, bir olayı anlatırken benzer ifadeler kullanır: Sanki kontrolden çıkmış ve kalp krizi geçiriyormuşsunuz gibi gelir. Bazı tipik semptomlar şunları içerir:
- Kalp çarpıntısı
- Nefes almada zorluk
- Terleme
- Titreme
- Birinin ölmek üzere olduğu endişesi
- Kontrolü kaybetme veya delirme korkusu
- Baş dönmesi
- Ellerde veya kolun alt ya da üst bölgelerinde uyuşma veya karıncalanma
- Sıcak veya soğuk ürperme hissi
- Karıncalanma veya uyuşma
- Mide ağrısı
Panik Atak Tedavisi Var mı?
Çok sınırlı tetikleyicilere sahip bazı kişiler belirli durumlardan kaçınabilir ve böylece panik ataklarını sınırlayabilirken; durum sık, tam teşekküllü ataklardan mustarip olanları ciddi şekilde devre dışı bırakabilir.Çoğu akıl sağlığı sorununda olduğu gibi, panik bozukluğu, durumun ciddiyetine ve bireyin tedaviye yanıtına bağlı olarak psikoterapi, ilaç veya her ikisinin bir kombinasyonu ile tedavi edilebilir.
Bilişsel davranışçı terapi, daha az endişeli ve korkulu hissetmek için farklı düşünme, davranma ve durumlara tepki verme yollarını öğretmeye yardımcı olur. Panik atak bozukluğu tedavisinde bilişsel davranışçı terapi sıklıkla kullanılıyor ve yıkıcı düşünme kalıplarını değiştirmeye yardımcı oluyor. Gevşeme teknikleri de uygun durumlara dahil edilmektedir.
Bunların yanı sıra anksiyete ilaçları genellikle panik bozukluklarını hafifletmek için reçete edilir. Beta-bloker adı verilen ilaçlar, genellikle panik bozukluğuna eşlik eden hızlı kalp atışı ve göğüs ağrıları gibi fiziksel semptomları gidermek için kullanılır.
