*Yaş ilerledikçe bu oranın düşmesi ve bu yaş döneminin sonunda bundan böyle sorunun ortadan kalkması beklenir Oysa sorunun devam etmesi halinde çocuğun ruhsal ve fizyolojik olarak uzman desteği alması gerekir
Çocuklar hissi problemlerden etkilenebildiği gibi, tuvalet alışkanlığını kazanabilmesi için oluşması gereken kaslarının az önce olgunlaşmamasından nedeniyle fizyolojik olarak ta bu problemle karşılaşmaktadırlar Başta sorunun tıbbi bir nedenden kaynaklanıp kaynaklanmadığı belirlenmeli ve bir uzmana başvurulmalıdır
Fizyolojik nedenler:
Genetik olabilir Annebabanın geçmişinde geç tuvalet alışkanlığı var ise, çocukta da benzer hastalık görülmektedir
Çocuğun ilgili kasları (sfinkter) olgunlaşmamışta olabilir
Böbrek ve idrar yolu rahatsızlıkları, belkemiği, merkezi asap sistemi bozukluklarında da daha aşağı ıslatma görülmektedir
Çocuklar fazla yorgunlarsa ya da yatmadan önce fazla değişken tüketip, tuvalet ihtiyaçlarını gidermemişlerse altlarını ıslatabilirler
Ruhsal nedenler:
Birçok vakit daha aşağı ıslatma stresle ilgilidir Mesela bir yakınının ölümü sonrası, mektep veya konut ortamında meydana gelen bir değiştirme (mektep değişiklik, taşınma, boşanma aileye yeni bir bebeğin katılması vb) daha aşağı ıslatmaya niçin olmaktadır Bilhassa kardeş kıskançlığı yaşayan çocuklarda rastlanılır Büyük çocuk, ufak çocuğa gösterilen ilgiyi kıskanır ve ilgiyi üstüne çekebilmek için minik kardeşi gibi davranmaya başlar Altına yapma, biberondan yemek isteme, konuşabildiği halde bebekçe konuşma gibi, davranışlarında geriye doğru dönüşler görülmektedir
Sorunlar hissi kökenli de olabilir Çocuğun yaşadığı şoklar, kazalar, ilgisizlik, sevgisizlik veya aşırı sevgi daha alçak ıslatmanın nedenlerindendir
Bazen de çocuklar tuvaletten korktukları için altlarını ıslatabilirler fakat bu fazla sık görülmemektedir
Tuvalet eğitimi konusunda zorlama görmüş çocuklarda altlarını ıslatmaktadırlar
Daha Alçak ıslatma sorununu önlemenin yolları:
Tıbbi bir nedenden kaynaklanıyorsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır
Daha Alçak ıslatma haylazlık değildir, çocukları suçlamamak gerekir Bu onların kontrolü haricen gelişmiştir Çocuğun üzerindeki düşüncesiz baskılar kaldırılmalı, fazla dikkatli tutumlardan kaçınılmalıdır
Eğer altını ıslatma nedeni kardeş kıskançlığı ise, çocuklara eşdeğer ilgi gösterilmeli ve aile bireylerinden takviye istenmelidir Çocuk yapabildikleriyle takdir edilirse, fark edildiğini anlayacak ve hissi olarak rahatlayacaktır
Çocukları en fazla yoran olumsuz tutum ve iletişimdir Çocuğun anlamayacağını dikkate almak, belirlenmiş etmemeye amaçlamak, sorunla ilgili eğri talimat gerçekleştirmek son derece yanlıştır Bu konuda sorun yaşamamak için annebabaların fazla tedbirli davranmaları gerekir
Annebabayı nadir görmek, eksik süre geçmek hatta zaman geçirmemek daha aşağı ıslatmaya neden olabilir
Uyumlu olarak tuvalete gittiğinde ya da altını kuru tuttuğunda övülmeli, çocukla olumlu iletişim kurarak, onun kıymetli olduğu hissettirilmelidir Birincil tuvalet alışkanlığı kazandığı dönemlerde de tuvaleti kullandığı için ödüllendirmekte çocuğu motive etmektedir Asla baskı yolu ile tuvalet eğitimi kazandırılmamalıdır
Çocuğun tuvalet eğitimi konusunda belirli bir olgunluğa erişmesi beklenmelidir
Tuvalete ahenkli aralıklarla gittiğinden emin olunmalıdır Bilhassa yatmadan önce tuvalete oturtulmalı, uykusu derinse çoğu kez tuvalete kaldırılmalıdır Yatmadan önceki bir saat içerisinde de istikrarsız bir şey içirilmemelidir Alarmlı bir saat ya da ona bunu hatırlatacak bir uyarıcı işe yarayabilir Ilk Olarak çocuğun annebaba yardımıyla tuvalete götürülmesi gerekebilir
Eğer çocuğun okuldaki tuvaletlerle ilgili bir sorunu varsa, ona bu konuda takviye olup sorununu çözmesinde muavin olunmalıdır
Çocuğun stresleri ve endişeleri ile ilgilenilmelidir Şehvetli sorunlar çözüme kavuşturulamıyorsa bir çocuk psikologuna yönlenilmesinde fayda vardır Umutsuzluğa kapılmamalıdır
Çocuk utanç duymadan bir arkadaşının evinde kalmak ya da tatile gitmek için doktoruna danışarak kısa süreliğine ilaç kullanabilir İlaçlar idrar yapma isteğini bastırdığı için uzun zaman kullanılmaması nasihat edilmektedir
Su geçirmez çarşaflar, çabuk kuruyan yatak örtüleri vb uygulamak durumu kolaylaştırabilir
Dışkı kaçırma ( Enkopresis):
Dışkı kaçırma her 100 çocuktan birinde özelliklede erkek çocuklarında görülen keza fizyolojik hem de ruhsal bir rahatsızlıktır Genelde yatağa işemede olduğundan daha ağır bir uyumsuzluk göstergesidir Dört yaşından sonradan ve ilkokul yaşlarında görülmesi önemli ruhsal bozuklukların varlığını belirtir Dışkı iç çamaşıra bulaşmış, belirli köşelere saklanmış, duvarlara sürülmüş ya da uygunsuz yerlere (giysilerine, halının üzerine vb) yapılmış olabilir Fizyolojik hastalık, bağırsak kontrolünün sağlanamaması sonucunda büyük tuvaletin altına kaçırılmasıdır
Bir Takım çocuklar ileri düzeyde kabızlık çekerler ve bu çocuğun tuvaletini yaparken acı çekmesine, tuvalete gitmekten korkmasına ve kaçınmasına yol açar Bu yüzden büyük tuvaleti bağırsaklarda birikir ve daha büyük bir tıkanmaya neden olur Tıbbi bir nedenden olma olasılığı çok sık rastlanan bir koşul değildir fakat bu olasılığında göz önünde bulundurulması gerekir Bir Takım çocuklarda bağırsaklarını kontrol etmeyi öğrenmemiş olabilirler Bunun nedeni öğrenme güçlüğü (gelişimsel gecikme) ya da yetkisiz tuvalet eğitimi nedeniyle, yeniden tuvaletini alıkoyma alışkanlığını kazanmamış olmalarıdır Gerçekten dışkılarını tutamayan çocuklar da öyle çok uyumsuzluk belirtisi gözlenir Bu çocuklar genelde yaşlarından küçükmüş gibi davranırlar Bağımlılık, inatçılık, kısıtlı ya da bozuk dost ilişkileri, çevre ve okula karşı ahenksizlik, dolambaçlı yoldan tepki görüntü gözlenen en tipik belirtilerdir Ruhsal rahatsızlık ise, dışkılama düzene girdikten sonradan bozulmasıdır
Çocuğun duygusal yönden bir sıkıntısı varsa, bağırsak hareketlerini denetim etmekte zorlanır Bu durum daha aşağı ıslatmada olduğu gibi yeni bir kardeşin doğumu, anneden ayrılık, korkutucu olaylar, anaokuluna başlayış ya da hastaneye yatış gibi ruhsal etkenlere yan olarak görülür Bu hastalık, evde anne'nin temizliğe ve titizliğe siklet vermesi, cezalandırıcı tutumları ve baskıcı bir tutumla tuvalet eğitimi uygulaması söz konusu olduğunda belirginleşir Dışkılamanın, sadece evde görülmesi çocuğun annesiyle arasındaki sorunlu ilişkinin en keskin özelliğidir Çocuk bu davranışıyla, annesine keza kargaşaya yol açmak ayrıca de annesinin ilgisini çekmek ister Anne ve çocuk arasındaki çekişmeler çoğu zaman cezalar, korkutmalar ve dayak ile sonuçlanır Oysa çocuk tuvalete gitmeye karşısında direnç gösterecektir
Bu problemi önleme ve tedavisinde, annebabalar ne dek sinirlenirlerse sinirlensinler çocuğu eleştirmemelidirler Onun bir suçu yoktur Bu cins alışkanlığa sahip çocukların üzerinden boşboğaz baskılar kaldırılmalı ve fazla özenli tutumlardan vazgeçilmelidir Çocukla olumlu bir ilişkiye girildikten daha sonra dışkılamasını düzene koymak kolaylaşacaktır Cinayet ve dayağa son verilmeli, kesin bir tutumla günde 3 – 4 kere açıklanmış aralıklarla tuvalete oturtulmalıdır Yemeklerden sonra bağırsak çalışması hızlandığı için, bu zaman diliminde tuvalete oturtulması daha uygun olacaktır
Çocuk dayanıklılık gösterse de, anne soğukkanlılıkla istikrarlı tutumunu sürdürmelidir Icabında sevdiği bir şeyden (Tv bakmak, açık havada oynamak vb) onu alıkoymak gerekir Başarılı olduğunda ise övülmeli ve ödüllendirilmelidir Bu sayede mektep öncesi çağında annenin tutumu fazla katı değilse, kısa sürede harmoni sağlanabilir İlişkilerin fazla bozuk olduğu durumda mutlaka profesyonel uzmanlardan psikolojik yardım alınmalıdır Eğer çocuk kabız ise, lifli gıdalar, bol meyveler ve bol akıcı tüketmelidir Acıyacağından korkan ve tuvalete gitmekten kaçınan çocuklara, tuvalette okunacak öykülerin yanı sıra balon şişirtmek de ayrıca ıkınmalarını keza de rahatlamalarını sağlaması için yardımcı olabilir Gerginlik altındaki çocukların endişeleri varsa, nedenleri bulunmalı ve çözüme ulaştırılmalıdır Gelişim sorunları olan çocuklarda bu taktiklere olumlu yanıt vereceklerdir oysa daha uzun bir süre profesyonel destek almaları gerekir
Daha Aşağı ıslatma ve tuvalet eğitimi konusunda uzman desteği için, kliniğimizden randevu alabilirsiniz
Uzm Dr Gökçe Küçükyazıcı
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi
kalorisepeticom
Çocuklar hissi problemlerden etkilenebildiği gibi, tuvalet alışkanlığını kazanabilmesi için oluşması gereken kaslarının az önce olgunlaşmamasından nedeniyle fizyolojik olarak ta bu problemle karşılaşmaktadırlar Başta sorunun tıbbi bir nedenden kaynaklanıp kaynaklanmadığı belirlenmeli ve bir uzmana başvurulmalıdır
Fizyolojik nedenler:
Genetik olabilir Annebabanın geçmişinde geç tuvalet alışkanlığı var ise, çocukta da benzer hastalık görülmektedir
Çocuğun ilgili kasları (sfinkter) olgunlaşmamışta olabilir
Böbrek ve idrar yolu rahatsızlıkları, belkemiği, merkezi asap sistemi bozukluklarında da daha aşağı ıslatma görülmektedir
Çocuklar fazla yorgunlarsa ya da yatmadan önce fazla değişken tüketip, tuvalet ihtiyaçlarını gidermemişlerse altlarını ıslatabilirler
Ruhsal nedenler:
Birçok vakit daha aşağı ıslatma stresle ilgilidir Mesela bir yakınının ölümü sonrası, mektep veya konut ortamında meydana gelen bir değiştirme (mektep değişiklik, taşınma, boşanma aileye yeni bir bebeğin katılması vb) daha aşağı ıslatmaya niçin olmaktadır Bilhassa kardeş kıskançlığı yaşayan çocuklarda rastlanılır Büyük çocuk, ufak çocuğa gösterilen ilgiyi kıskanır ve ilgiyi üstüne çekebilmek için minik kardeşi gibi davranmaya başlar Altına yapma, biberondan yemek isteme, konuşabildiği halde bebekçe konuşma gibi, davranışlarında geriye doğru dönüşler görülmektedir
Sorunlar hissi kökenli de olabilir Çocuğun yaşadığı şoklar, kazalar, ilgisizlik, sevgisizlik veya aşırı sevgi daha alçak ıslatmanın nedenlerindendir
Bazen de çocuklar tuvaletten korktukları için altlarını ıslatabilirler fakat bu fazla sık görülmemektedir
Tuvalet eğitimi konusunda zorlama görmüş çocuklarda altlarını ıslatmaktadırlar
Daha Alçak ıslatma sorununu önlemenin yolları:
Tıbbi bir nedenden kaynaklanıyorsa mutlaka bir doktora başvurulmalıdır
Daha Alçak ıslatma haylazlık değildir, çocukları suçlamamak gerekir Bu onların kontrolü haricen gelişmiştir Çocuğun üzerindeki düşüncesiz baskılar kaldırılmalı, fazla dikkatli tutumlardan kaçınılmalıdır
Eğer altını ıslatma nedeni kardeş kıskançlığı ise, çocuklara eşdeğer ilgi gösterilmeli ve aile bireylerinden takviye istenmelidir Çocuk yapabildikleriyle takdir edilirse, fark edildiğini anlayacak ve hissi olarak rahatlayacaktır
Çocukları en fazla yoran olumsuz tutum ve iletişimdir Çocuğun anlamayacağını dikkate almak, belirlenmiş etmemeye amaçlamak, sorunla ilgili eğri talimat gerçekleştirmek son derece yanlıştır Bu konuda sorun yaşamamak için annebabaların fazla tedbirli davranmaları gerekir
Annebabayı nadir görmek, eksik süre geçmek hatta zaman geçirmemek daha aşağı ıslatmaya neden olabilir
Uyumlu olarak tuvalete gittiğinde ya da altını kuru tuttuğunda övülmeli, çocukla olumlu iletişim kurarak, onun kıymetli olduğu hissettirilmelidir Birincil tuvalet alışkanlığı kazandığı dönemlerde de tuvaleti kullandığı için ödüllendirmekte çocuğu motive etmektedir Asla baskı yolu ile tuvalet eğitimi kazandırılmamalıdır
Çocuğun tuvalet eğitimi konusunda belirli bir olgunluğa erişmesi beklenmelidir
Tuvalete ahenkli aralıklarla gittiğinden emin olunmalıdır Bilhassa yatmadan önce tuvalete oturtulmalı, uykusu derinse çoğu kez tuvalete kaldırılmalıdır Yatmadan önceki bir saat içerisinde de istikrarsız bir şey içirilmemelidir Alarmlı bir saat ya da ona bunu hatırlatacak bir uyarıcı işe yarayabilir Ilk Olarak çocuğun annebaba yardımıyla tuvalete götürülmesi gerekebilir
Eğer çocuğun okuldaki tuvaletlerle ilgili bir sorunu varsa, ona bu konuda takviye olup sorununu çözmesinde muavin olunmalıdır
Çocuğun stresleri ve endişeleri ile ilgilenilmelidir Şehvetli sorunlar çözüme kavuşturulamıyorsa bir çocuk psikologuna yönlenilmesinde fayda vardır Umutsuzluğa kapılmamalıdır
Çocuk utanç duymadan bir arkadaşının evinde kalmak ya da tatile gitmek için doktoruna danışarak kısa süreliğine ilaç kullanabilir İlaçlar idrar yapma isteğini bastırdığı için uzun zaman kullanılmaması nasihat edilmektedir
Su geçirmez çarşaflar, çabuk kuruyan yatak örtüleri vb uygulamak durumu kolaylaştırabilir
Dışkı kaçırma ( Enkopresis):
Dışkı kaçırma her 100 çocuktan birinde özelliklede erkek çocuklarında görülen keza fizyolojik hem de ruhsal bir rahatsızlıktır Genelde yatağa işemede olduğundan daha ağır bir uyumsuzluk göstergesidir Dört yaşından sonradan ve ilkokul yaşlarında görülmesi önemli ruhsal bozuklukların varlığını belirtir Dışkı iç çamaşıra bulaşmış, belirli köşelere saklanmış, duvarlara sürülmüş ya da uygunsuz yerlere (giysilerine, halının üzerine vb) yapılmış olabilir Fizyolojik hastalık, bağırsak kontrolünün sağlanamaması sonucunda büyük tuvaletin altına kaçırılmasıdır
Bir Takım çocuklar ileri düzeyde kabızlık çekerler ve bu çocuğun tuvaletini yaparken acı çekmesine, tuvalete gitmekten korkmasına ve kaçınmasına yol açar Bu yüzden büyük tuvaleti bağırsaklarda birikir ve daha büyük bir tıkanmaya neden olur Tıbbi bir nedenden olma olasılığı çok sık rastlanan bir koşul değildir fakat bu olasılığında göz önünde bulundurulması gerekir Bir Takım çocuklarda bağırsaklarını kontrol etmeyi öğrenmemiş olabilirler Bunun nedeni öğrenme güçlüğü (gelişimsel gecikme) ya da yetkisiz tuvalet eğitimi nedeniyle, yeniden tuvaletini alıkoyma alışkanlığını kazanmamış olmalarıdır Gerçekten dışkılarını tutamayan çocuklar da öyle çok uyumsuzluk belirtisi gözlenir Bu çocuklar genelde yaşlarından küçükmüş gibi davranırlar Bağımlılık, inatçılık, kısıtlı ya da bozuk dost ilişkileri, çevre ve okula karşı ahenksizlik, dolambaçlı yoldan tepki görüntü gözlenen en tipik belirtilerdir Ruhsal rahatsızlık ise, dışkılama düzene girdikten sonradan bozulmasıdır
Çocuğun duygusal yönden bir sıkıntısı varsa, bağırsak hareketlerini denetim etmekte zorlanır Bu durum daha aşağı ıslatmada olduğu gibi yeni bir kardeşin doğumu, anneden ayrılık, korkutucu olaylar, anaokuluna başlayış ya da hastaneye yatış gibi ruhsal etkenlere yan olarak görülür Bu hastalık, evde anne'nin temizliğe ve titizliğe siklet vermesi, cezalandırıcı tutumları ve baskıcı bir tutumla tuvalet eğitimi uygulaması söz konusu olduğunda belirginleşir Dışkılamanın, sadece evde görülmesi çocuğun annesiyle arasındaki sorunlu ilişkinin en keskin özelliğidir Çocuk bu davranışıyla, annesine keza kargaşaya yol açmak ayrıca de annesinin ilgisini çekmek ister Anne ve çocuk arasındaki çekişmeler çoğu zaman cezalar, korkutmalar ve dayak ile sonuçlanır Oysa çocuk tuvalete gitmeye karşısında direnç gösterecektir
Bu problemi önleme ve tedavisinde, annebabalar ne dek sinirlenirlerse sinirlensinler çocuğu eleştirmemelidirler Onun bir suçu yoktur Bu cins alışkanlığa sahip çocukların üzerinden boşboğaz baskılar kaldırılmalı ve fazla özenli tutumlardan vazgeçilmelidir Çocukla olumlu bir ilişkiye girildikten daha sonra dışkılamasını düzene koymak kolaylaşacaktır Cinayet ve dayağa son verilmeli, kesin bir tutumla günde 3 – 4 kere açıklanmış aralıklarla tuvalete oturtulmalıdır Yemeklerden sonra bağırsak çalışması hızlandığı için, bu zaman diliminde tuvalete oturtulması daha uygun olacaktır
Çocuk dayanıklılık gösterse de, anne soğukkanlılıkla istikrarlı tutumunu sürdürmelidir Icabında sevdiği bir şeyden (Tv bakmak, açık havada oynamak vb) onu alıkoymak gerekir Başarılı olduğunda ise övülmeli ve ödüllendirilmelidir Bu sayede mektep öncesi çağında annenin tutumu fazla katı değilse, kısa sürede harmoni sağlanabilir İlişkilerin fazla bozuk olduğu durumda mutlaka profesyonel uzmanlardan psikolojik yardım alınmalıdır Eğer çocuk kabız ise, lifli gıdalar, bol meyveler ve bol akıcı tüketmelidir Acıyacağından korkan ve tuvalete gitmekten kaçınan çocuklara, tuvalette okunacak öykülerin yanı sıra balon şişirtmek de ayrıca ıkınmalarını keza de rahatlamalarını sağlaması için yardımcı olabilir Gerginlik altındaki çocukların endişeleri varsa, nedenleri bulunmalı ve çözüme ulaştırılmalıdır Gelişim sorunları olan çocuklarda bu taktiklere olumlu yanıt vereceklerdir oysa daha uzun bir süre profesyonel destek almaları gerekir
Daha Aşağı ıslatma ve tuvalet eğitimi konusunda uzman desteği için, kliniğimizden randevu alabilirsiniz
Uzm Dr Gökçe Küçükyazıcı
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi
kalorisepeticom