Femur başı avasküler nekrozu, 20-40 yaş arası genç erişkinlerde çok ciddi bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Çoğunlukla aktif ve üretken çağdaki bireylerde ortaya çıkan bu hastalık kişinin yaşamını olumsuz etkilemenin yanında, topluma da ağır bir yük getirmektedir. Hastalığın ileri evrelerinde uygulanan total kalça artroplastisi, çok başarılı bir ameliyat olmasına rağmen, aktif bir yaşam stiline izin vermemekte, aşınma ve gevşeme sorunları nedeniyle ileri yaşlarda tekrarlayan ameliyatlara gerek duymaktadır. Bu nedenle, hastalığın erken dönemlerinde yapılacak girişimler ile kalça ekleminin korunması büyük önem taşımaktadır.
Femur Başı Avasküler Nekrozunun Nedenleri
Femur başı osteonekrozu, çeşitli risk faktörleri ile ilişkilendirilmiştir. Bunlar içinde kortizon kullanımı, alkolizm ve otoimmün hastalıklar birinci sırayı alır. Ayrıca, kırık/çıkıklar, hamilelik, talasemi, myeloproliferatif hastalıklar, radyoterapi, kemoterapi, organ nakli, trombofili, sigara kullanımı, AIDS, Caisson hastalığı (vurgun) da osteonekroz için risk faktörüdür. Genetik bir yatkınlık olabilir.
Hastalığın oluşmasında en önemli neden dolaşım bozukluğudur. Bu trombofili ve orak hücreli anemi gibi durumlarda damar içi sebeplere bağlı olabileceği gibi, kortizon ve alkol kullanımında olduğu gibi damar çevresindeki yapılara ve vazokonstriksiyona bağlı da olabilir. Dolaşım bozukluğu ile birlikte artan kompartman basıncı hücre ölümüne ve nekrotik alanda çökmeye yol açar. Çökme sonrası hem femoral hem de asetabuler tarafta artrozik değişimler meydana gelir, bu aşamadan sonra kalça eklemini koruyucu cerrahilerin başarısı çok düşüktür ve artroplasti kaçınılmaz hale gelir.
Femur Başı Avasküler Nekrozunun Tanısı ve Evreleri
Femur başı osteonekrozu giderek şiddetlenen evrelerden geçer. Hastalık ilk olarak derin ve zonklayıcı bir kasık ağrısı ile başlar, ağrı giderek şiddetlenir. Önce iç rotasyon hareketi kısıtlanır. Giderek ağrı artar, bazen takılma gibi mekanik yakınmalar ortaya çıkar. Son evrede artık kısalık, kontraktür gibi artroz ve çökmeye ait bulgular kendini gösterir.
Tanıda en çok kullanılan yöntemler direkt grafiler ve manyetik rezonans görüntülemedir (MRG).
Radyolojik olarak en sık kullanılan Ficat-Arlet Evrelemesi, tedavinin planlanması açısından önemlidir.
Evre 1: Direkt grafiler normaldir, MRG'de avasküler nekroz vardır
Evre 2: Direkt grafilerde de skleroz ve kistler vardır
Evre 3: Nekrotik alanda subkondral kırık oluşur, hilal işareti vardır (Crescent sign)
Evre 4: Femur başında çökme ve artroz