Salpenjektomi, bir veya her iki fallop tüpünün cerrahi olarak çıkarılma işlemidir. Bu tüpler, bir yumurtanın yumurtalıktan uterusa geçmesi ve döllenebileceği bir yol sağlamaktadır. Doktor, ektopik gebelik de dâhil olmak üzere çeşitli nedenlerle salpenjektomi önermektedir. Ayrıca, kontrasepsiyon aracı olarak veya yumurtalık kanseri riskini azaltmak için bu prosedür önerilmektedir. Salpenjektominin amaçları ve prosedürün neleri içerdiği, riskler ve iyileşme hakkında bilgiler bu makale de yer almaktadır.
Salpengektominin Amacı
Doktor bir doğum kontrol şekli olarak salpenjektomi ve bazı nedenlerle bir veya her iki fallop tüpünü çıkarmayı önermektedir. Bu nedenler aşağıdaki gibidir:
Doğum kontrolü: Her iki fallop tüpünü çıkarmak, yumurtanın rahme ulaşma yollarını alarak hamileliği önlemektedir.
Dış gebelik: Ektopik bir gebelik, döllenmiş bir yumurta rahim içinde başka bir yere implante olduğunda ortaya çıkmaktadır. Fallop tüpüne implante edilirse, bir cerrahın yırtılmasını ve hayatı tehdit eden kanamaya neden olmasını önlemek için tüpü çıkarması gerekmektedir.
Yumurtalık kanserinin önlenmesi: Geçerli teori yumurtalık kanseri gelişir nasıl bir fallop tüpünde başlar olmasıdır. Oradan, birçok doktor kanser hücrelerinin yumurtalığa gittiğine inanmaktadır. Kişinin yumurtalık kanseri riski yüksekse, doktorlar kanser riskini azaltmak için salpenjektomi önermektedir. Tıbbi bir raporda, BRCA gen mutasyonları gibi kanser geliştirme riski yüksek olan kadınların, her iki fallop tüpünün çıkarılmasından sonra düzenli bir riski olan kadınlara kıyasla yumurtalık kanseri gelişme olasılığının % 40 daha az olduğu bulunmuştur.
Kanser tedavisi: Doktor, bazı kanser türlerini tedavi etmek için bir veya her iki fallop tüpü de dâhil olmak üzere bazı jinekolojik organların çıkarılmasını önermektedir. Ayrıca endometriyoz veya ciddi bir enfeksiyon gibi diğer jinekolojik durumların tedavisi için salpenjektomi önermektedir.
Salpenjektomiye Yaklaşımlar
Cerrah iki şekilde salpenjektomi yapmaktadır. Laparotomi adı verilen bir prosedürde karında açık bir kesi veya alt karın bölgesindeki küçük kesilere alet yerleştirmeyi içeren minimal invaziv bir yaklaşım olan laparoskopi yapabilmektedir. Cerrahlar diğer prosedürlerin yanı sıra salpenjektomi de yapmaktadırlar. Örneğin, bir kontrasepsiyon yöntemi olarak salpenjektomi yapmayı tercih eden kadınlarda sezaryen sırasında bunu yapabilmektedirler. Prosedür değişiklik göstermektedir ve ek organların çıkarılmasını içermektedir. Bu yaklaşımların örnekleri aşağıdaki gibidir:
Parsiyel salpenjektomi: Bu bir fallop tüpünün çıkarılmasını içermektedir. Ektopik gebelik, enfekte bir fallop tüpü veya bir tüpte kanser için doğru yaklaşım olabilmektedir.
Bilateral salpenjektomi: Bu, her iki tüpün de çıkarılmasını içermektedir. Cerrah, prosedürün amacı kontrasepsiyon, yumurtalık kanseri riskini azaltma veya belirli jinekolojik durumları tedavi etme olduğunda bu yaklaşımı kullanmaktadır.
Salpingooforektominin: Bu yaklaşım bir veya her iki yumurtalık ve fallop tüpünün çıkarılmasını içermektedir. Bir yumurtalığın bükülmesi olan yumurtalık kanseri, endometriozis veya yumurtalık torsiyonunun tedavisine yardımcı olmaktadır. Cerrah ektopik gebeliğe bu yaklaşımı da seçebilmektedir.
TAH-BSO: Bilateral salpingo-ooferektomi (TAH-BSO) ile total abdominal histerektomi, fallop tüplerini, yumurtalıkları, rahmi ve serviksi çıkarmak için yapılan cerrahidir. Doktor bunu son derece ağır dönemler, şiddetli kanama, endometriozis, rahim fibroidleri, kanser veya kombinasyonu olan kişiler için önermektedir. Ayrıca herhangi bir yaklaşımın risklerini ve faydalarını doktor veya cerrah ile ayrıntılı olarak konuşmak önemlidir.
Ameliyat Öncesi Prosedürler
Doktor veya cerrah genel prosedürü ve spesifik yaklaşımı açıklamalıdır. Ayrıca şunları da tanımlamalıdırlar:
• Riskleri, faydaları ve prosedüre alternatifleri
• Ameliyatın beklenen süresi
• Kişinin hastanede kalma süresini
• Tam iyileşmenin ne kadar süreceğini
Kişi prosedüre devam etmeye karar verdiğinde, doktor muhtemelen içerebilecek cerrahi talimatlar vermektedir. Bu talimatlar aşağıdaki gibidir:
• Ameliyattan önce gece yarısından sonra yemek yememek veya içmemek
• Ameliyattan önce belirli ilaçları almak veya almamak
• Geçici olarak kan inceltici kullanmaktan kaçınmak,
• Ameliyattan bir gün önce parfüm, losyon veya toz kullanmamak
• Enfeksiyon riskini azaltmak için özel bir sabun veya mendil ile yıkamak
Ayrıca ektopik gebelik de dahil olmak üzere diğer durumlarda, bir cerrah acil bir prosedür olarak salpingektomi yapabilmektedir.
Ameliyat Sırasındaki Prosedürler
Genellikle, kişi genel anestezi almaktadır, uykuda olduğu için bu prosedürün farkında olmayacaktır. İlk olarak, tıbbi ekibin üyesi kişiyi cerrahi işlemin yapılacağı bölgeye götürülmektedir ve burada anestezi uygulanmaktadır. Cerrah genellikle minimal invaziv bir yaklaşım kullanarak prosedürü gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Fallop tüplerine bu şekilde erişemezlerse, açık cerrahi yaklaşıma geçebilmektedirler. Minimal invaziv salpenjektomide tipik adımları vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
1. Cerrah, göbek deliğinde ve karnın en az iki bölgesinde küçük kesikler yapmaktadır
2. Bu insizyonlara laparoskop adı verilen bir tüpe ince bir kamera ve bir emme aleti gibi aletler sokmaktadırlar
3. Cerrah, pelvik organların daha iyi görüntülenmesini sağlamak için karnı karbondioksit ile doldurmaktadır
4. Pelvik organları görselleştirmek ve sadece bir tane çıkarsalar bile her iki fallop tüpünün sağlığını değerlendirmek için laparoskop kullanmaktadır
5. Cerrah, fallop tüpünü veya tüplerini çıkarmak ve kanamayı en aza indirmek için aletleri kullanmaktadır
6. Daha sonra karbondioksiti serbest bırakılmaktadır, bu kanamayı kontrol etmektedir ve fazla kan veya sıvıyı gidermektedir.
7. Cerrah aletleri çıkarmaktadır ve insizyonları dikiş veya yapıştırma materyalleri ile kapatılmaktadır.
Bununla birlikte işlemin süresi, kişinin anatomisine ve cerrahın kullandığı yaklaşıma bağlı olarak değişmektedir.
Ameliyat Sonrası Prosedürler
Ameliyattan sonra anestezi ve hemşirelik uzmanları hastayı anestezi sonrası bakım ünitesine veya bekleme odasına götürmektedirler. Orada ekip, herhangi bir acil komplikasyonu kontrol etmek ve hastayı rahat tutmak için hayati belirtileri ve ağrı seviyelerini izlemektedirler. Prosedüre ve kişinin cevabına bağlı olarak, aynı gün hastaneden taburcu edilmektedir. TAH-BSO’da olduğu gibi ameliyat kapsamlı olduğunda, kişinin yakın izleme için bir gece kalması gerekebilmektedir. Kişi ağrı kesici ilaç için bir reçete, cerrahi kesi bakımı ve duş gibi aktivitelere ne zaman devam edileceği ile ilgili talimatlar ayrıntılı olarak verilmektedir. İyileşme sırasında herhangi bir olumsuz komplikasyon yaşayan herkes sağlık ekibiyle iletişime geçmelidir. Minimal invaziv bir prosedürden iyileşme genellikle açık bir prosedürden iyileşmeden daha kısa sürmektedir.
Riskler
Herhangi bir cerrahide olduğu gibi, salpenjektomi komplikasyonlara neden olabilmektedir ve risklerin kapsamı yaklaşıma bağlıdır. Örneğin, bir TAH-BSO, parsiyel bir salpenjektomiden önemli ölçüde daha invaziv ve zaman alıcı bir prosedürdür. Genel olarak, bir salpenjektomi riskleri bulunmaktadır ve bu riskler aşağıdaki gibidir:
• Kanama
• Enfeksiyon
• Yakındaki organlarda yaralanma
• Anesteziye olumsuz reaksiyonlar
Ek olarak, doktor bir veya her iki fallop tüpünü çıkarsa da, bir veya iki yumurtalığa kan akışını engelleyebilmektedir. Sonuç olarak, yumurtalıklar ürettikleri hormonları yeterince iletemeyebilir ve bu erken başlangıçlı menopoza yol açmaktadır.
Ameliyat Tersine Çevrilebilir mi?
Cerrah salpenjektomiyi tersine çevirememektedir. Çünkü cerrah tüpü veya tüpleri çıkardıktan sonra tekrar bağlanamamaktadır. Bu, prosedürü fallop tüplerinin kesilmesini veya bağlanmasını içeren bir tüp ligasyonundan farklı kılmaktadır. Salpenjektominin birkaç kullanımı vardır ve bir cerrah çeşitli yaklaşımlar kullanabilmektedir. Prosedürden önce nedenleri, riskleri ve seçenekleri doktor veya cerrah ile iyice konuşmak önemlidir. Ayrıca iyileşme süresi cerrahi yaklaşıma ve kişinin genel sağlığına bağlı olarak değişiklik göstermektedir.
Salpengektominin Amacı
Doktor bir doğum kontrol şekli olarak salpenjektomi ve bazı nedenlerle bir veya her iki fallop tüpünü çıkarmayı önermektedir. Bu nedenler aşağıdaki gibidir:
Doğum kontrolü: Her iki fallop tüpünü çıkarmak, yumurtanın rahme ulaşma yollarını alarak hamileliği önlemektedir.
Dış gebelik: Ektopik bir gebelik, döllenmiş bir yumurta rahim içinde başka bir yere implante olduğunda ortaya çıkmaktadır. Fallop tüpüne implante edilirse, bir cerrahın yırtılmasını ve hayatı tehdit eden kanamaya neden olmasını önlemek için tüpü çıkarması gerekmektedir.
Yumurtalık kanserinin önlenmesi: Geçerli teori yumurtalık kanseri gelişir nasıl bir fallop tüpünde başlar olmasıdır. Oradan, birçok doktor kanser hücrelerinin yumurtalığa gittiğine inanmaktadır. Kişinin yumurtalık kanseri riski yüksekse, doktorlar kanser riskini azaltmak için salpenjektomi önermektedir. Tıbbi bir raporda, BRCA gen mutasyonları gibi kanser geliştirme riski yüksek olan kadınların, her iki fallop tüpünün çıkarılmasından sonra düzenli bir riski olan kadınlara kıyasla yumurtalık kanseri gelişme olasılığının % 40 daha az olduğu bulunmuştur.
Kanser tedavisi: Doktor, bazı kanser türlerini tedavi etmek için bir veya her iki fallop tüpü de dâhil olmak üzere bazı jinekolojik organların çıkarılmasını önermektedir. Ayrıca endometriyoz veya ciddi bir enfeksiyon gibi diğer jinekolojik durumların tedavisi için salpenjektomi önermektedir.
Salpenjektomiye Yaklaşımlar
Cerrah iki şekilde salpenjektomi yapmaktadır. Laparotomi adı verilen bir prosedürde karında açık bir kesi veya alt karın bölgesindeki küçük kesilere alet yerleştirmeyi içeren minimal invaziv bir yaklaşım olan laparoskopi yapabilmektedir. Cerrahlar diğer prosedürlerin yanı sıra salpenjektomi de yapmaktadırlar. Örneğin, bir kontrasepsiyon yöntemi olarak salpenjektomi yapmayı tercih eden kadınlarda sezaryen sırasında bunu yapabilmektedirler. Prosedür değişiklik göstermektedir ve ek organların çıkarılmasını içermektedir. Bu yaklaşımların örnekleri aşağıdaki gibidir:
Parsiyel salpenjektomi: Bu bir fallop tüpünün çıkarılmasını içermektedir. Ektopik gebelik, enfekte bir fallop tüpü veya bir tüpte kanser için doğru yaklaşım olabilmektedir.
Bilateral salpenjektomi: Bu, her iki tüpün de çıkarılmasını içermektedir. Cerrah, prosedürün amacı kontrasepsiyon, yumurtalık kanseri riskini azaltma veya belirli jinekolojik durumları tedavi etme olduğunda bu yaklaşımı kullanmaktadır.
Salpingooforektominin: Bu yaklaşım bir veya her iki yumurtalık ve fallop tüpünün çıkarılmasını içermektedir. Bir yumurtalığın bükülmesi olan yumurtalık kanseri, endometriozis veya yumurtalık torsiyonunun tedavisine yardımcı olmaktadır. Cerrah ektopik gebeliğe bu yaklaşımı da seçebilmektedir.
TAH-BSO: Bilateral salpingo-ooferektomi (TAH-BSO) ile total abdominal histerektomi, fallop tüplerini, yumurtalıkları, rahmi ve serviksi çıkarmak için yapılan cerrahidir. Doktor bunu son derece ağır dönemler, şiddetli kanama, endometriozis, rahim fibroidleri, kanser veya kombinasyonu olan kişiler için önermektedir. Ayrıca herhangi bir yaklaşımın risklerini ve faydalarını doktor veya cerrah ile ayrıntılı olarak konuşmak önemlidir.
Ameliyat Öncesi Prosedürler
Doktor veya cerrah genel prosedürü ve spesifik yaklaşımı açıklamalıdır. Ayrıca şunları da tanımlamalıdırlar:
• Riskleri, faydaları ve prosedüre alternatifleri
• Ameliyatın beklenen süresi
• Kişinin hastanede kalma süresini
• Tam iyileşmenin ne kadar süreceğini
Kişi prosedüre devam etmeye karar verdiğinde, doktor muhtemelen içerebilecek cerrahi talimatlar vermektedir. Bu talimatlar aşağıdaki gibidir:
• Ameliyattan önce gece yarısından sonra yemek yememek veya içmemek
• Ameliyattan önce belirli ilaçları almak veya almamak
• Geçici olarak kan inceltici kullanmaktan kaçınmak,
• Ameliyattan bir gün önce parfüm, losyon veya toz kullanmamak
• Enfeksiyon riskini azaltmak için özel bir sabun veya mendil ile yıkamak
Ayrıca ektopik gebelik de dahil olmak üzere diğer durumlarda, bir cerrah acil bir prosedür olarak salpingektomi yapabilmektedir.
Ameliyat Sırasındaki Prosedürler
Genellikle, kişi genel anestezi almaktadır, uykuda olduğu için bu prosedürün farkında olmayacaktır. İlk olarak, tıbbi ekibin üyesi kişiyi cerrahi işlemin yapılacağı bölgeye götürülmektedir ve burada anestezi uygulanmaktadır. Cerrah genellikle minimal invaziv bir yaklaşım kullanarak prosedürü gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Fallop tüplerine bu şekilde erişemezlerse, açık cerrahi yaklaşıma geçebilmektedirler. Minimal invaziv salpenjektomide tipik adımları vardır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
1. Cerrah, göbek deliğinde ve karnın en az iki bölgesinde küçük kesikler yapmaktadır
2. Bu insizyonlara laparoskop adı verilen bir tüpe ince bir kamera ve bir emme aleti gibi aletler sokmaktadırlar
3. Cerrah, pelvik organların daha iyi görüntülenmesini sağlamak için karnı karbondioksit ile doldurmaktadır
4. Pelvik organları görselleştirmek ve sadece bir tane çıkarsalar bile her iki fallop tüpünün sağlığını değerlendirmek için laparoskop kullanmaktadır
5. Cerrah, fallop tüpünü veya tüplerini çıkarmak ve kanamayı en aza indirmek için aletleri kullanmaktadır
6. Daha sonra karbondioksiti serbest bırakılmaktadır, bu kanamayı kontrol etmektedir ve fazla kan veya sıvıyı gidermektedir.
7. Cerrah aletleri çıkarmaktadır ve insizyonları dikiş veya yapıştırma materyalleri ile kapatılmaktadır.
Bununla birlikte işlemin süresi, kişinin anatomisine ve cerrahın kullandığı yaklaşıma bağlı olarak değişmektedir.
Ameliyat Sonrası Prosedürler
Ameliyattan sonra anestezi ve hemşirelik uzmanları hastayı anestezi sonrası bakım ünitesine veya bekleme odasına götürmektedirler. Orada ekip, herhangi bir acil komplikasyonu kontrol etmek ve hastayı rahat tutmak için hayati belirtileri ve ağrı seviyelerini izlemektedirler. Prosedüre ve kişinin cevabına bağlı olarak, aynı gün hastaneden taburcu edilmektedir. TAH-BSO’da olduğu gibi ameliyat kapsamlı olduğunda, kişinin yakın izleme için bir gece kalması gerekebilmektedir. Kişi ağrı kesici ilaç için bir reçete, cerrahi kesi bakımı ve duş gibi aktivitelere ne zaman devam edileceği ile ilgili talimatlar ayrıntılı olarak verilmektedir. İyileşme sırasında herhangi bir olumsuz komplikasyon yaşayan herkes sağlık ekibiyle iletişime geçmelidir. Minimal invaziv bir prosedürden iyileşme genellikle açık bir prosedürden iyileşmeden daha kısa sürmektedir.
Riskler
Herhangi bir cerrahide olduğu gibi, salpenjektomi komplikasyonlara neden olabilmektedir ve risklerin kapsamı yaklaşıma bağlıdır. Örneğin, bir TAH-BSO, parsiyel bir salpenjektomiden önemli ölçüde daha invaziv ve zaman alıcı bir prosedürdür. Genel olarak, bir salpenjektomi riskleri bulunmaktadır ve bu riskler aşağıdaki gibidir:
• Kanama
• Enfeksiyon
• Yakındaki organlarda yaralanma
• Anesteziye olumsuz reaksiyonlar
Ek olarak, doktor bir veya her iki fallop tüpünü çıkarsa da, bir veya iki yumurtalığa kan akışını engelleyebilmektedir. Sonuç olarak, yumurtalıklar ürettikleri hormonları yeterince iletemeyebilir ve bu erken başlangıçlı menopoza yol açmaktadır.
Ameliyat Tersine Çevrilebilir mi?
Cerrah salpenjektomiyi tersine çevirememektedir. Çünkü cerrah tüpü veya tüpleri çıkardıktan sonra tekrar bağlanamamaktadır. Bu, prosedürü fallop tüplerinin kesilmesini veya bağlanmasını içeren bir tüp ligasyonundan farklı kılmaktadır. Salpenjektominin birkaç kullanımı vardır ve bir cerrah çeşitli yaklaşımlar kullanabilmektedir. Prosedürden önce nedenleri, riskleri ve seçenekleri doktor veya cerrah ile iyice konuşmak önemlidir. Ayrıca iyileşme süresi cerrahi yaklaşıma ve kişinin genel sağlığına bağlı olarak değişiklik göstermektedir.