Egzema her türlü kızartılı, su dolu kabarcıklar, sulantı, kahverengi, kalınlaşmış deri döküntülerini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Örnek olarak dermatit, alerjik kontakt dermatit, seboreik dermatit, atopik dermatit, numuler dermatit verilebilir.
Seboreik dermatit (Yağlı ekzema)
Bu hastalığın klasik bulgusu bir kızartı üzerinde sarı yağlı görünümlü kepeklenmedir. Döküntüler en sık saçlı deri, burnun her iki yanı, kaşlar, kirpikler, kulak arkası, sırt ve göğüs gibi yağ salgısının fazla olduğu bölgelerde görülür. Fakat diğer vücut alanlarında da görülebilmektedir. Seboreik dermatit tıbbi tedavi ile kolayca kontrol altına alınabilir, fakat tekrarlamaya meyillidir. Bir takım özel şampuanlar veya temizleyicilerin kullanımı ile hastalığın kontrol altında tutulması mümkün olabilir.
Kontakt dermatit
El egzeması çok sık görülen bir deri rahatsızlığıdır. Pek çok insanda basit kuruluk gibi başlar. Egzema zamanla lekeli, kızartılı, kabuklanan, şişlikler halinde kendini gösterir. Çok sayıda farklı madde eli tahriş edebilmektedir. Bunlardan en sık görülenler; ellerin uzun süreli ve sık suyla teması , çok kuru ve soğuk hava, sabunlar, deterjanlar, çözücüler, temizlik maddeleri, kimyasallar, kauçuk eldiven, takılar ve deri bakım ürünleridir.
Deride kızartı ve kuruluk geliştikten sonra , su veya bebek ürünleri gibi zararsız olarak değerlendirilen maddelerle temas dahi elleri tahriş etmekte ve egzema tablosunu daha da kötüleştirmektedir. Deriniz kullanmakta olduğunuz tahriş eden ürünün uzaklaştırılmasıyla kısa sürede belirgin olarak düzelecektir.
Deri reaksiyonlarına yatkınlık sıklıkla kalıtsaldır . Bu yatkınlığı olan bireylerde saman nezlesi veya astım öyküsü veya gıda alerji öyküsü bulunabilir. Bu tabloya Atopik dermatit (egzema) adı verilir.
Cilt hastalıkları uzmanınız el egzemanızın muhtemel sebebini bulmak için sizinle birlikte çalışacaktır. Tablonun bir tahriş mi, bir alerji mi olduğunu saptamak için doktorunuzun incelemesi yanında bir çok soru ile karşılaşacaksınız. Daha önce geçirdiğiniz benzer rahatsızlıkların varlığı ve seyri, astım – saman nezlesi veya benzer geçirilmiş alerji öyküsü varlığı, diğer sağlık problemleriniz, kullanmakta olduğunuz ilaçlar, ellerin sık temas ettiği maddeler, kullanmakta olduğunuz kozmetik ürünle gibi. Deride bir enfeksiyon şüphesi söz konusu ise özel bazı testler istenebilir ( yara kültürü, mantar incelemesi,…gibi )
El egzemasının etkenleri başlıca üç ana kategoride değerlendirilir;
-
Dış etkenlerce tetiklenen:Kontakt (temas) egzema olarak isimlendirilir. Temas edilen maddenin saptanması için yama testi olarak isimlendirilen testlerin uygulanması gerekebilir. -
İçsel tetiklenen bir egzema (İçsel egzema):Genelde sebebi bilinmeyen egzemalara verilen isimdir. Bazen gıda yoluyla alınan maddeler de bu tür egzema olarak değerlendirilir. -
Mantarlara bağlı enfeksiyonlar:Deriden alınan kazıntının mikroskop altında incelenmesi ile veya mantar kültürü yapılarak tanısı konur .Uygun tıbbi tedavi ile tamamen yok edilebilir.
Ellerin normal hale gelmesi aylar alabilir. Etken ne olursa olsun tüm hastaların ortak istemi ellerinin normale dönmesi ve sağlıklı kalmasıdır. Aşağıda belirtilen kurallara uyulması halinde ellerde kızarıklık veya egzama gelişme riski belirgin olarak azalır.
-
Mümkün olduğunca otomatik bulaşık makinesi kullanınız. Bulaşık yıkamak zorunda kalırsanız eldiven kullanmak yanında çok az deterjan kullanınız. -
Ellerinizi yıkarken ılık su ve çok az sabun kullanınız. Durularken atık sabunların tamamen çıkartımı amacıyla ılık suda 25-30 saniye yıkayınız. Elleri yıkarken veya çalışırken yüzüklerinizi mutlaka çıkarınız. -
Soğuk havalarda elleri kuruma ve çatlamadan korumak için uygun eldivenler giyiniz. -
Çalıştığınız işte kullanılan maddeler el sağlığınızı etkiliyorsa sorumlu kişi ile görüşüp durumu düzeltme yoluna gidiniz.
Atopik Dermatit
Atopi kelimesi bir ailenin birden fazla üyesini sıklıkla etkileyen alerjik veya ilişkili hastalıkları tanımlar. Bu ailelerde saman nezlesi veya astım gibi alerjiler görülebilmesi yanında Atopik Dermatit olarak isimlendirilen deri döküleri de görülebilir. Atopik Dermatit, dünyanın her bölgesinde sık görülen bir hastalıktır. Sıklık erişkin dönemde % 3 , bebeklik döneminde % 10 olarak verilmektedir. Deri döküntüleri çok kaşıntılıdır. Hastalık genellikle çocukluk döneminde veya bazen 25 yaş öncesinde iyileşebilmektedir. Fakat ömür boyu süren atopi yakınmalı hasta sayısı da az değildir.
Hastalığın infantil dönemde (bebeklik dönemi) başlaması halinde hastalığa infantilekzema adı verilir. Kaşıntılı, sulantılı, kabuklanan yaralar tüm vücutta görülebilmekle birlikte atopik dermatit sık yüz-saçlı deride görülmektedir. Bebekler kaşıntılı yaraları elleri, yastıklar veya ulaşabildiği herhangi bir cisimle kaşırlar.
Hastalık genellikle iki yaşına kadar belirgin olarak geriler. Zamana bağlı gerilemeyi beklerken var olan yakınmalara göre uygun tedavinin verilmesi hastalığın kontrol altında tutulmasına yardımcı olabilir. Atopik dermatit 2 yaş sonrasında oluşmuş veya devam etmekte ise deri döküntüleri kırmızı , sulantılı , kabuklu olmaktan çok kuru , kahverengi, kepeklenen ve süreğen olmakla birlikte, daha şiddetli olarak akşam saatlerinde olmaktadır.
Bazı hastalar derilerini kanatıncaya kadar kaşırlar. Bu gibi durumlar derinin enfeksiyonlara daha yatkın olmasının bir sebebi olabilir. Onlu yaşlarda döküntüler tipik olarak dirsek iç yüz, diz arkası, yüz, el-ayak bilekleri, boyun ve üst göğüste oluşur.