Alder Lake, Intel tarafından 2021 yılının ikinci yarısında piyasaya sürülmesi planlanan 12. kuşak taşınabilir ve masaüstü işlemcileri söz ediyor. Intel bu jenerasyonda de geleneğini bozmayarak yeni jenerasyon işlemcilerinin kod isimlerinde göl isimlerini kullanmaya devam ediyor. Alder Lake ile ilgili bilgiler hala daha gelmeye devam ediyor ve son haberler çıkış tarihi olarak 2021’in üçüncü çeyreğine işaret ediyor. Yani en geç Eylül ayında 12. jenerasyon Intel işlemcileri piyasada görmeyi bekliyoruz.
Intel’in masaüstü bilgisayarlar için geliştirip sunduğu Rocket Lake 11. kuşak işlemcilerin piyasaya yeni sürülmesi, ayrıyeten taşınabilir tarafta da Tiger Lake-H işlemcilerin başarılı bir çıkış yapmasından ötürü 12. jenerasyon Alder Lake işlemcilerin lansmanı için 2021 yılında Intel tarafından belirtilen bir kesin tarih bulunmuyor. Bir mühlet daha halihazırda var olan işlemcilerin satılmasının bekleneceğini söyleyebiliriz.
Alder Lake, Intel’in uzun müddettir üzerinde çalıştığı yeni teknolojisi olan 10nm SuperFin üretim sürecinden çıkan birinci masaüstü işlemci ailesi olacak. Bu Intel için hayli kıymetli çünkü firma kendi imkanları ve teknolojisiyle bunu başardı.
Birebir vakitte unutmadan bu işlemcilerin olağan bir formda üretilenlere kıyasla çok daha farklı olacağını söyleyebiliriz. Intel, masaüstü işlemci tarihinde big.LITTLE dizayna sahip birinci üretimi yapan firma olacak. Bu, işlemcilerin üretim esnasında bir ortaya getirilmesi konusunda da Intel’in üretim teknolojilerinde epey ilerlediğini gösteriyor.
Bugüne kadar big.LITTLE yaklaşımını yalnızca ARM tabanlı işlemcilerde gördük. big.LITTLE mimarisinde tasarlanan bir işlemcide yüksek performanslı işlemci çekirdekleri ile birlikte düşük performansa sahip çekirdekler de tek bir işlemci içerisinde yer alıyor. Yani Intel, Alder Lake işlemci ailesinde klâsik yüksek performanslı işlemci çekirdeklerinin yanı sıra düşük performansa sahip Atom silikonlarını da kullanıyor. Alder Lake işlemcilerde çekirdek sayısından bahsederken artık yalnızca sayıyı değil, düşük performanslı çekirdekleri de belirteceğiz. Bu 8+8 yani 8 adet yüksek performanslı ve büyük, 8 adet de düşük performanslı ve küçük verimli çekirdek manasına geliyor.
Büyük çekirdeklerde kullanılacak Golden Cove silikonlar ise Intel’in halihazırdaki yüksek performanslı işlemcilerinde görebileceğiniz çekirdeklere çok benziyor. Adeta Intel’in 11. Jenerasyon taşınabilir işlemci ailesi olan Tiger Lake CPU’ların içinde yer alan Willow Cove çekirdek dizaynından evrilme diyebiliriz.
Ortamızda bilmeyenler olabilir; Atom, Intel’in düşük bütçede yer alan aygıtlar için ürettiği güç verimliliği yüksek bir taşınabilir CPU markası. Her ne kadar yüksek performans gerektiren işlere uygun olmasa da ve oyuncular tarafından uzak durulsa da yıllar boyunca kademeli olarak en güzel halde gelişen Intel silikon cinslerinden biri.
Söylentilere nazaran Alder Lake işlemcilerde yer alan Atom versiyonu Gracemont neredeyse Skylake işlemcilerin performanslarıyla kıyaslanabilecek seviyede güzel. Bu söylentiler doğruysa Alder Lake işlemci ailesinin piyasada kıymetli bir güç haline geleceğini, hatta tahminen de AMD’nin elinden pazar liderliğini geri alma ihtimalinin var olduğunu söyleyebiliriz.
Ayrıyeten Alder Lake işlemcilerle bir arada PCI Express 5.0 ve DDR5 RAM takviyesi üzere epey değerli olan yeni teknolojiler de bilgisayar dünyasına sunulacak. Intel işlemci yapısında bu çaplı büyük bir değişikliğe gittiği için 11. Jenerasyon Rocket Lake işlemcilerde kullanılan LGA 1200 soket yapısı Alder Lake ailesinde kullanılmayacak. Alder Lake işlemciler edinilen bilgilere nazaran soket olarak LGA 1700, yonga seti olarak da üst seviye Z690 kullanacak. Şuna da değinmeden geçmeyelim, maalesef ki Alder Lake ile halihazırdaki Z490 ve Z590 anakartlar desteklenmeyecek. 12. jenerasyon işlemcileri kullanabilmek için işlemcinin yanı sıra anakart değişikliği de yapmak zorundasınız.
CPU-Z, 15 Nisan’da yayınlanan 1.96 sürümünde Intel Alder Lake ve Z6xx platformu için ön dayanağın yanı sıra DDR5’i de desteklemeye başladı. Yazılımsal tarafta da dayanak bu kadar süratli geldiğine nazaran Intel’in Alder Lake işlemcilerin yavaş yavaş teslime uygun hale getirildiğini söyleyebiliriz.
Açıklanan resmi çıkış tarihi 2021’in ikinci yarısını işaret etse de, Alder Lake işlemcilerin muhtemelen dördüncü çeyreğin başları yahut üçüncü çeyreğin ortalarında tanıtılmasını bekliyoruz. Aslında Intel, CES 2021 fuarlarında Alder Lake işlemcilerini demo mahiyetinde tanıtmıştı. O günden bu yana hala çipin gelişim sürecinin çeşitli basamaklarına dair basına haberler sızdığını biliyoruz. Buna nazaran Alder Lake işlemcilerin tahminen 2022’den evvel kesin çıkacağını düşünüyoruz.
Intel yeni işlemcilerle birlikte pazarlama hünerlerini de tekrardan konuşturmayı isteyebilir. Bu stil yeni bir yaklaşımla üretilen işlemciler, biraz daha duyurulmayı hak ediyor. Bundan ötürü son çeyrekte Intel tarafından yapılan hummalı bir çalışma görebiliriz. Eylül ayında okulların açılmasıyla birlikte dizüstü tarafında Intel kâr elde etmeyi deneyecektir.
Yeniden de dikkat etmek gerekir ki, yeni çiplerle birlikte gelen birçok yeni teknoloji var ve test süreçlerinde yaşanacak rastgele bir aksilik çıkış tarihinin ertelenmesine neden olabilir. Intel tekrar de pazarın hazır olması için ikinci yarıyı işaret etmeye devam ediyor. Bilgisayar dalında 6 ay ve 1 yıl üzere mühletler ekseriyetle çok değişken olduğundan, Alder Lake en geç 31 Aralık 2021’de piyasaya çıkmasa bile bu şekil yeni teknolojileri içeren bir işlemcinin 2022 yılında da beklenti tesiriyle daha büyük pazar başarısına ulaşması olası.
Üretim süreci ve testler muvaffakiyetle tamamlansa bile Alder Lake işlemcilerin çıkışının ertelenmesine neden olabilecek iki büyük muhtemel sorunun da halihazırda hesaba katılması gerektiğini belirtelim. Birinci olarak Alder Lake ile birlikte kullanılacak big.LITTLE yaklaşımında yer alan iki farklı çekirdek çeşidinin birlikte yüksek verimlilikte çalışıp performans manasında fark atabilmesi için, Microsoft’un Windows tarafında da kimi düzenlemeler ve geliştirmeler yapması gerekiyor. Günümüz PC dünyası işletim sistemlerinde kullanılan işlemciler x86 tabanlı olduğundan, bugüne kadar daha evvel rastgele bir x86 işlemcide big.LITTLE şekli mimari tercih edilmediği için PC işletim sistemleri buna uygun geliştirilmedi. Ama Alder Lake bir birincisi yapacak. Bu nedenle Intel’in bir müddet daha Microsoft’u beklemesi gerekebilir. İki şirket de bağlantı halinde olduğundan Windows 10 21H2 sürümünün big.LITTLE dayanağı ile geleceğini düşünüyoruz.
İkinci muhtemel büyük sorun ise, 12. jenerasyon Alder Lake çiplerin Intel’in şimdi acemi olduğu 10nm üretim süreciyle çıkış yapacak birinci işlemci olması. Çipler taşınabilir tarafta epey başarılı olduklarını kanıtladılar ve olağanda Intel’in bundan ötürü rastgele bir problem yaşaması beklenmiyor. Lakin biliyorsunuz ki Intel, Alder Lake ile birlikte daha yüksek frekans suratları elde etmek için sonuna kadar imkanlarını zorlayacaktır.
Sıkıntıların hepsi bir yana, yazımızın başlarında da belirttiğimiz üzere masaüstü tarafında Rocket Lake, taşınabilir tarafta ise Tiger Lake-H işlemcileri yeni yeni piyasada yer edinecek. Bu nedenle Intel’in Alder Lake ailesinin çıkışını aceleye getirmeyeceğini düşünüyoruz. Yepisyeni bir dizaynla çıkacak olan işlemcilerin erken çıkmasındansa, meselesiz çıkması daha kıymetli.
Özetle Alder Lake ailesinin tahminen 2021’in Ağustos yahut Eylül aylarından birinde beklenilenden daha erken piyasaya çıkması bekleniliyor.
16 Nisan 2021’de @9550pro rumuzlu bir Twitter kullanıcısı, Q3’21’de Workstation pazarında Alder Lake-S ailesinin, Rocket Lake-S işlemcilerin yerini alacağını gösteren Intel Workstation serisine ilişkin yol haritasını içeren bir görsel paylaştı. Bu görselde olağan kullanıcılar için piyasaya sunulacak Alder Lake işlemcilerin çıkış tarihi gösterilmemekle birlikte, workstation işlemciler de tüketimi sürümleriyle genelde tıpkı vakit dilimi içerisinde piyasaya sürülüyor.
Bu mimaride kullanılan hibrit big.LITTLE dizaynından yola çıkarak elde edilen bilgilere nazaran, işlemcilerin bir dizi Golden Cove silikona sahip yüksek performanslı çekirdeklerden ve daha düşük performanslı lakin verimli çalışmak üzere geliştirilmiş Gracemont Atom çekirdeklerinden oluştuğunu biliyoruz. Golden Cove çekirdeklerin Intel tarafından geliştirilen Hyperthreading teknolojisini iş parçacığı sayısını ikiye katlamak için desteklediğini lakin Gracemont Atom çekirdeklerin bunu desteklemediğinin altını da çizmiş olalım. Bu nedenle 8+8 çekirdek yapısına sahip bir Alder Lake işlemci için 24 iş parçacığı (thread) göreceğiz.
Intel’in Alder Lake taşınabilir işlemci planlarına dair ortaya çıkan bir sızıntıya nazaran, burada dört adet yahut 8 adet Gracemont çekirdek ile birlikte 1 yahut 8 Golden Cove çekirdeği kullanılacak. Taşınabilir tarafta bunun epeyce farklı bir konfigürasyon olduğunu söyleyebiliriz. Intel her kısma hitap eden bir firma olduğundan, oyuncuların ilgisini çekmeyen lakin dizüstü pazarında değerli yere sahip 5W düşük güç tüketen işlemcileri de hesaba katmak zorunda. Alder Lake ile birlikte uygulanan yeni tasarım taşınabilir tarafta Intel’in yüksek güç tüketimi meselelerini çözebilir.
Masaüstü tarafına bakacak olursak büyük ihtimalle bu kadar düşük çekirdek sayılarını görmeyeceğiz ancak Intel hala i3 üzere giriş düzeyi işlemcileri çıkarmaya devam edecek mi, maalesef emin değiliz. Şu anda i3 işlemciler dört çekirdekli bir yonga. 12. Jenerasyon ile bir arada bu 12 iş parçacıklı 4+4 bir yapıya mı yoksa 8 iş parçacıklı bir yapıya bürünecek şimdi bilgimiz yok.
Alder Lake performansı hakkında şimdiden bir şeyler söylemek sıkıntı ancak bahsetmeye kıymet kimi noktaların olduğunu söyleyebiliriz. Açıkçası bu işlemcilerin sonuncu çalışma frekans suratlarının ne olduğunu ve iki farklı çekirdekte bu frekansların ne biçimde çalıştığına dair kimsenin bilgisi yok. Lakin Alder Lake işlemcilerde büyük olan Golden Cove çekirdekleri ile küçük olan Gracemont çekirdeklerin iki farklı frekansa sahip olacağına kesin gözüyle bakılıyor. Ayrıyeten Turbo Boost özelliğinin bu işlemci ailesinde nasıl çalışacağı da sıkça sorulan sorular ortasında.
Golden Cove ve Gracemont Silikon
Söylentilere nazaran halihazırdaki Rocket Lake yongalar göz önüne alınınca Golden Cove çekirdeklerde yüzde 20 kadar IPC artışı mevcut. Rocket Lake’in evvelki kuşak Comet Lake işlemcilere nazaran yüzde 19 artış sağladığını hesaba kattığımızda hiç kötü değil. Gracemont çekirdeklere gelince, tekrar söylentilere nazaran bunların neredeyse Skylake performansı ile eşit düzeyde olduğu biliniyor. Bütün bunlar bir ortaya geldiğinde AMD’nin Zen 3 işlemcilerini yenebilecek ve rekabeti tekrardan kızıştıracak yeni bir işlemci ailesi doğuyor diyebiliriz. Burada frekans suratları da epey ehemmiyet arz etmeye başlayacak.
Ayrıyeten Intel’in kendi geliştirdiği 10nm SuperFin üretim sürecine geçişin de performans üzerinde büyük tesiri olacak diye düşünüyoruz. Zira daha küçük boyutlarda bir üretim süreci birden fazla vakit daha verimli yahut daha süratli bir işlemciye işaret eder. Bu ikisinin bir ortada olması biraz masal üzere olsa da, Intel’in yıllardır 14nm inadı sonunda kırılmış üzere gözüküyor. Umarız bu geliştirme sürecine orta vermeden süratle devam ederler.
Elbette yazımızda bol bol değindiğimiz big.LITTLE mimarisi yalnızca biri düşük biri yüksek performanslı olan çekirdeklerin tek işlemci paketinde toplanmasından ibaret değil. Değişiktir ki güç bakımından daha verimli olan Gracemont çekirdekleri aslında Golden Cove çekirdeklerin daha süratli çalışmasına müsaade veriyor. Temelde yatan fikir ise, Gracemont Atom çekirdeklerinin iş yükleriyle başa çıkarken daha az ısı üretmesi nedeniyle büyük çekirdekler için termal manada işi kolaylaştırması. Bunun oyunlarda nasıl çalıştığı yahut çalışacağı şimdi görülmedi ancak kıymetli bir potansiyelinin mevcut olduğu ortada. İşlemci dizaynındaki değişiklik nedeniyle kimi optimizasyonlara gereksinim duyulabilir ama bu mimariyle daha yüksek FPS pahalarını görebileceğimiz fikri epey merak uyandırıcı.
Intel’in bu yeni hibrit tasarım atılımına karşın birçoğumuz halihazırdaki Rocket Lake yongalara göre daha performanslı bir işlemci bekliyoruz. Oyunlar kelam konusu olduğunda optimizasyon ve muahedeler üzere nedenlerden dolayı yeni işlemcilerin performans seviyeleri bir yere kadar yükselebildiğinden, Intel’in bu süreci düzgün yönetip oyunculara Alder Lake işlemcilere yükseltmelerine değecek sayılar sunması gerekiyor.
Olağanda bildiğiniz üzere işlemci fiyatlandırmasında Intel her daim epeyce dengeli bir siyaset izliyor. Kuşaklar ortasında işlemcilerin piyasa fiyatlandırmalarında farklılıklar pek görülmüyor, bir evvelki kuşak kendi vaktinde hangi fiyattan çıktıysa yeni kuşak işlemciler de yaklaşık fiyatla satışa çıkıyordu. Lakin büsbütün farklı bir dizayna, üretim sürecine ve konfigürasyona sahip Alder Lake işlemciler kelam konusu olduğu için evvelki kuşakların çıkış fiyatına bakarak bu mevzuda net bir şeyler söyleyemiyoruz.
Örneğin halihazırda Intel tarafındaki en üst seviye işlemci olan Core i9 11900K yalnızca 8 çekirdek ve 16 adet iş parçacığına sahipken, piyasaya çıkacak olan üst seviye Alder Lake işlemci 16 çekirdek ve 24 iş parçacığına sahip olacak. Bu çekirdekleri maliyet bakımından direkt karşılaştırmak çok yanlışsız olmasa da hesaba katmak gerekiyor.
Intel’in bu aileyle birlikte amacı, yeni mimarisini rakiplerine kıyasla daha cazibeli hale getirmek. Bu yüzden AMD ile rekabet edebilecek bir fiyat siyaseti izleyecektir. Üst seviye işlemciler 599 dolara yani 11900K ile tıpkı fiyatlandırma ile çıkış yapabilir diye iddia ediyoruz. Bütün bunlar bir yana, en çok pazar hissesinin hakim olduğu orta segmentte de 4+8 çekirdekli modellerin geçmeye kayda bedel performans ve fiyatlandırmaya sahip olması gerekiyor.
Bu hususta diyebileceklerimiz şu anlık bu kadar. Intel yeni mimari hakkında ne kadar teknik ayrıntı açıklarsa iddiası çıkış fiyatı hakkında söyleyebileceklerimiz de o kadar netleşecek. Kısaca vakit gösterecek.
Kaynak: PCG