Yunnan ormanlarında yaşayan küçük yarasalardan Mayıs 2019-Kasım 2020 ortasında tükürük, idrar, dışkı üzere numuneler alan Şandong Üniversitesi araştırmacılarının elde ettiği bulgular, Cell isimli bilim mecmuasında yayımlandı. Raporda "Bulunan 24 yeni koronavirüs genomundan, biri çok misal olmak üzere dördü Kovid-19'la genetik olarak akraba" denildi.
Yeni tip koronavirüsün pandeminin başladığı Çin'in Vuhan kentinde bulunan Viroloji Enstitüsü laboratuvarından sızdığı tezi, ABD Lideri Joe Biden'ın istihbarat raporu talebine koşut yeniden dünya gündemine sokulurken, Çinli araştırmacılar bilimin işaret ettiği kökene dikkat çekti.
Mayıs 2019-Kasım 2020 ortasında ormanlarda yaşayan küçük yarasalardan tükürük, idrar, dışkı üzere numuneler alan Şandong Üniversitesi araştırmacılarının elde ettiği bulgular, Cell isimli bilim dergisinde yayımlandı.
Çin'in güneybatısındaki Yunnan eyaletindeki küçük bir bölgede yaşayan yarasalarda yeni koronavirüs kümesi bulduklarını açıklayan Çinli araştırmacılar, bu kümeden birinin Kovid-19'a neden olan SARS-CoV-2'ye genetik olarak en yakın ikinci virüs olabileceğini belirtti.
Genetik olarak çok yakın
Yarasaların ne kadar koronavirüs taşıdığı ve bunları insanlara bulaştırma potansiyeli açısından kıymetli araştırmanın raporunda "Farklı yarasa cinslerinden SARS-CoV-2 gibisi 4 koronavirüs dahil olmak üzere toplam 24 yeni koronavirüs genomu topladık" duyurusu yapıldı.
İçlerinden birinin halihazırdaki pandemiye yol açan SARS-CoV-2 virüsüne genetik olarak çok misal olduğunu aktaran rapor, bunun nal burunlu yarasa (Rhinolophus pusillus) çeşidinden alınan RpYN06 isimli viral numune olduğunu kaydetti.
"Virüsün hücrelere bağlanırken kullandığı topuz gibisi yapı olan spike proteinindeki genetik farklılıklar dışında SARS-CoV-2'ye en yakın tür" denilerek şöyle devam edildi:
"Haziran 2020'de Tayland'dan toplanan SARS-CoV-2 ilintili virüsle birlikte bu sonuçlar da net biçimde gösteriyor ki, SARS-CoV-2 ile yakın alakalı virüsler yarasa nüfusu içinde dolanımda olmaya devam ediyor ve bu, birtakım bölgelerde görece yüksek sıklıkla gerçekleşiyor olabilir."
İnsanları kırıp geçiren SARS-CoV-2'nin nereden geldiğini bulmaya çalışan araştırmacılar, en mümkün kaynak olarak yarasa üzerinde dururken, virüsün aracı bir hayvana bulaşması ihtimalini de kıymetlendiriyor. 2002-2004'deki SARS salgının kaynağı misk kedisinde bulunmuştu.
En muhtemel kaynağı yarasa
Cell'de yayımlanan raporda şu bilgiler verildi:
"İnsanlarda ağır hastalıklara yol açan çeşitli virüsler için havuz oluşturan yarasalar, Hendra, Marburg, Ebola ve en değerlisi korona virüsün yayılmasıyla irtibatlandırılıyor. Yarasalar ve insanların yanısıra koronavirüsler domuzlar, sığırlar, fareler, kediler, köpekler, tavuklar, geyikler ve kirpiler dahil bir dizi evcil ve yabanî hayvana bulaşabiliyor."
"Çalışmamız, hem SARS-CoV-2 hem de SARS-CoV'nin yakın akrabaları da dahil olmak üzere lokal ölçekte yarasa koronavirüslerinin dikkate kıymet çeşitliliğini vurgulamaktadır."
Numune aldıkları yarasa çeşitleri, güneybatı Çin, Vietnam, Laos dahil Güneydoğu Asya'da yaygın.
Dünya Sıhhat Örgütü'nün (DSÖ) Vuhan'da saha çalışması da yaparak hazırladığı rapor da Kovid-19 pandemisinin en mümkün kaynağının bir hayvan ve büyük olasılıkla yarasa olduğu sonucuna varmıştı.
Virüs, insanların yarasaları avlayıp yemesi, yarasalar üzerinden insanların avlayıp yediği öteki hayvanlara geçmesiyle bulaşabiliyor. Beşerler, bu hayvanları ellediklerinde yahut katlettiklerinde de virüsle enfekte olabiliyor.