Psikiyatrist Yrd Doç Dr Nükhet İşiten, günümüz anne babalarının çocuklarını başarılı, öne meydana çıkan ve yetenekli bireyler olarak yetiştirmek namına kendi hayatlarında yapamadıkları projeleri çocuklarına dayatmalarının gelecekte o çocuğun hayatında çok manâlı olumsuzluklara yol açabileceğini hatırlattı
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi ’nden Psikiyatri Uzmanı Yrd Doç Dr Nükhet İşiten, proje çocuk kavramının günümüzde çocuk yetiştirirken yapılan en büyük hataların başında geldiğine dikkat çekerek ebeveynlere şu uyarılarda bulundu:
“Anne veya baba olmak heyecanlandırıcı bir durumdur Anne babaların bebek sahibi olmaya karar verdikleri anda bir yandan da akıllarında bir ‘proje bebek ’ de oluşuverir Eve yeni biri katılacaktır bu heyecan verici bir durumdur, aynı zamanda da bir dönüm noktasıdır
Toplumumuzda aile edinmek çocuk sahibi olmakla tescillenir Değilse tasvir olarak bir şeyler yetersiz veya yarım gibi kabul edilir Eksiksiz ve bütün olmaktır anne veya baba olmak; ancak kişi ne dek hazırdır anne ya da baba olmaya? Birçok zaman bu gözardı edilir Kendinden beklenenler ve olamadığı tüm özellikler; hemen gelecek olan bebekle yaşam bulabilecektir
Onun o kadar olabilmesi için her şey yapılabilir Bu böyle devam eder gider Ne zaman ama bebek doğar, gerçeklerle yüzleşme işte o zaman başlar
Çocuğun gerçeği ile beklentilerimizin örtüşebilmesi önemli
Bu bebek hiç de düş ettiği gibi özelliklere sahip değildir! Ne maddi özellikleri ne de ruhsal özellikleri; imgelediği, hayal ettiği, tasarladığı gibi değildir Her anne babanın fakat eksik ama çok mutlaka bebekle ilgili beklentileri, tasarı ve projeleri vardır Önemli olan çocuğun gerçeği ile beklentilerimizin örtüşebilmesidir Bebek doğduktan sonra da doğan bebeğe gore tasarım ve projeler devam eder
Bebek tıpkı o hiç de sevmediği bir aile bireyine de benzeyebilir veya bebeğe o ad vermiştirverilmiştir vb Tüm şehvetli aktarımlar o benzerlik ile beraber bebeğe yansıtılmaya başlanır Bebek artık o duygu ve düşüncelerin sembolu olur çıkar Farkında Olan bile olunmadan ilişki şekillenmeye başlar
O projeler çocuğun omuzunda önem oluşturur
Bebekle ilgili belli başlı babanın projeleri, bebek büyüdükçe hayat bulmaya başlayacaktır Kendisinde olan olumlu bütün özellikler ve olmasını istediği bütün öbür şeyler bebekte can bulacaktır Bu amaçla canla başla çabalar sarfedilmeye başlanır Elden gelenin en iyisi gerçekleştirilmeye çalışılır Bebek bundan böyle minik bir çocuktur, ona imkanlar elverdiğince en iyi kreşokul bulunur Olabildiğince donanımlı ve kaliteli olmasi için koşullar zorlanır Çünkü o hayallerin karşılığı olmalıdır İster istemez birtakım aktarımlar ve beklentiler yüklenir çocuğun omuzlarına
Yenilmez, yedirilir, giyilmez giydirilir deyim uygun ise Türlü fedakarlıklar yapılır o çocuğun iyi yetişmesi için Yatırım ne kadar büyükse beklenti de bir o kadar büyük olacaktır Bu da proje çocuğun omuzlarında bir pek büyük bir siklet oluşturacaktır Yapmalıyım veya olmalıyım yükü ara sıra çocuğun gerçeğinden çok uzak olabilir Çocuk onunla projelendirdiğimiz beklentilerimiz ile hiç örtüşmeyebilir
Çocuk kendini beceriksiz ve işe afacan hissedebilir
Bu defalarca benim çocuğum büyüdüğünde şu mesleği yapacak projelendirmesi değildir Mesela ailenin bağı olacak aile onunla var olacak kopmayacaktan tutun da kız olacak, erkek olacak, sağlıklı olacak beklentilerine değin değişken Erkek beklerken kız olarak dünyaya ulaşmak daha başlarken ben bir hiçim koca bir hüsran olmuşum ben zaten hayatta ne ise yararım, neyi becerebildim fakat; gibi bir olumsuzluk algısını oturtur çocuğun zihninde Daha hayata başlarken bir sıfir yenik başlayacaktır
Çocuk, benzer özellikleri içeren lakin bu biçimde projelendirilmemiş bir çocuğa nazaran kendini işe afacan ve başaramamış, olumsuz ve yetersiz hissedecektir Düşünün ancak aile bütünlüğünü sağlamak amacı ile çocuk sahibi olunuyor ama aile boşanıp parçalanıyor Böyle bir çocuğun kendilik algısı nasıl olabilir? Kendisini nasıl yeterli hissedebilir ve diğerleri ile kıyasladığında olumlu bakabilir
O projeler çocuğun gerçeği ile örtüşmelidir
Annebabaların çocukları ile ilgili projeleri mutlaka olmalıdır muhakkak fakat bu projeler mutlaka çocuğun gerçeği ile de örtüşmelidir Aradaki ayrım açıldıkça çocuğun da ailenin de yaşayacağı hayal kırıklığı bir pek büyüyecektir Mesela akıl kapasitesi kısıtlı bir çocuğun kapasitesinin ötesinde beklentilere maruz kaldığını varsayalım Israrla şunları yapabildiğine tarafından bunları da yapacaktır şartlandırması yaşadığını
Çünkü o anne babanın projelendirdiği yatırımları vardır o gerçekleşsin diye o güne kadar attığı bir fazla adımları vardır, çocuk da bu beklentileri karşılamalıdır, zorundadır Yalnızca zeka yok bunu bir beceri olarak da düşünebiliriz Spora, müziğe ya da dile yatkınlığı olmadığı halde bu konuda zorlanan çocuklar değil mudur? Fakat olur ya o çocuk çok diğer bir alanda çok daha başarılı olabilecektir O vakit da kendini hayatta başarılı ve tatmin edici hisseden kendinden kesin kendi ile barışık bir kişi olacaktır
Olumsuz ego imgesi değişmez
Anne babasının onunla ilgili projelerini karşılayan bir çocuk olduğunda hiç sorun değil, her şey çok hoş çocuğun da kendilik algısı mükemmel, cümbür cemaat mutludur Ama ya beklentileri ve projeyi karşılamadığında? Kabus işte o vakit başlar
Hayata yeni başlayan, daha her şeyin başlangıcındaki birey için yaşama yenik açtırmak söz konusudur Ardından ne değin eğitim alırsa alsın, ne dek diplomaları, sertifikaları olursa olsun o negatif ve yetkisiz ise afacan bir insandır Alınan diploma ve sertifikalar onun donanımıdır, fakat özünde sabit olan olumsuz benlik imgesi değişmeyecektir Hangi anne baba çocuğuna böyle bir olumsuzluk yaşatmayı ister fakat?
Bütün anne ve babalar daha doğmadan; kız veya erkek farketmez sağlıklı olsun yeter ki!diyor Fakat bu söylemde kendimce bir yetkisiz var: Kız ya da erkek ayrım etmez sağlıklı ve mutlu olsun yeter ancak
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi ’nden Psikiyatri Uzmanı Yrd Doç Dr Nükhet İşiten, proje çocuk kavramının günümüzde çocuk yetiştirirken yapılan en büyük hataların başında geldiğine dikkat çekerek ebeveynlere şu uyarılarda bulundu:
“Anne veya baba olmak heyecanlandırıcı bir durumdur Anne babaların bebek sahibi olmaya karar verdikleri anda bir yandan da akıllarında bir ‘proje bebek ’ de oluşuverir Eve yeni biri katılacaktır bu heyecan verici bir durumdur, aynı zamanda da bir dönüm noktasıdır
Toplumumuzda aile edinmek çocuk sahibi olmakla tescillenir Değilse tasvir olarak bir şeyler yetersiz veya yarım gibi kabul edilir Eksiksiz ve bütün olmaktır anne veya baba olmak; ancak kişi ne dek hazırdır anne ya da baba olmaya? Birçok zaman bu gözardı edilir Kendinden beklenenler ve olamadığı tüm özellikler; hemen gelecek olan bebekle yaşam bulabilecektir
Onun o kadar olabilmesi için her şey yapılabilir Bu böyle devam eder gider Ne zaman ama bebek doğar, gerçeklerle yüzleşme işte o zaman başlar
Çocuğun gerçeği ile beklentilerimizin örtüşebilmesi önemli
Bu bebek hiç de düş ettiği gibi özelliklere sahip değildir! Ne maddi özellikleri ne de ruhsal özellikleri; imgelediği, hayal ettiği, tasarladığı gibi değildir Her anne babanın fakat eksik ama çok mutlaka bebekle ilgili beklentileri, tasarı ve projeleri vardır Önemli olan çocuğun gerçeği ile beklentilerimizin örtüşebilmesidir Bebek doğduktan sonra da doğan bebeğe gore tasarım ve projeler devam eder
Bebek tıpkı o hiç de sevmediği bir aile bireyine de benzeyebilir veya bebeğe o ad vermiştirverilmiştir vb Tüm şehvetli aktarımlar o benzerlik ile beraber bebeğe yansıtılmaya başlanır Bebek artık o duygu ve düşüncelerin sembolu olur çıkar Farkında Olan bile olunmadan ilişki şekillenmeye başlar
O projeler çocuğun omuzunda önem oluşturur
Bebekle ilgili belli başlı babanın projeleri, bebek büyüdükçe hayat bulmaya başlayacaktır Kendisinde olan olumlu bütün özellikler ve olmasını istediği bütün öbür şeyler bebekte can bulacaktır Bu amaçla canla başla çabalar sarfedilmeye başlanır Elden gelenin en iyisi gerçekleştirilmeye çalışılır Bebek bundan böyle minik bir çocuktur, ona imkanlar elverdiğince en iyi kreşokul bulunur Olabildiğince donanımlı ve kaliteli olmasi için koşullar zorlanır Çünkü o hayallerin karşılığı olmalıdır İster istemez birtakım aktarımlar ve beklentiler yüklenir çocuğun omuzlarına
Yenilmez, yedirilir, giyilmez giydirilir deyim uygun ise Türlü fedakarlıklar yapılır o çocuğun iyi yetişmesi için Yatırım ne kadar büyükse beklenti de bir o kadar büyük olacaktır Bu da proje çocuğun omuzlarında bir pek büyük bir siklet oluşturacaktır Yapmalıyım veya olmalıyım yükü ara sıra çocuğun gerçeğinden çok uzak olabilir Çocuk onunla projelendirdiğimiz beklentilerimiz ile hiç örtüşmeyebilir
Çocuk kendini beceriksiz ve işe afacan hissedebilir
Bu defalarca benim çocuğum büyüdüğünde şu mesleği yapacak projelendirmesi değildir Mesela ailenin bağı olacak aile onunla var olacak kopmayacaktan tutun da kız olacak, erkek olacak, sağlıklı olacak beklentilerine değin değişken Erkek beklerken kız olarak dünyaya ulaşmak daha başlarken ben bir hiçim koca bir hüsran olmuşum ben zaten hayatta ne ise yararım, neyi becerebildim fakat; gibi bir olumsuzluk algısını oturtur çocuğun zihninde Daha hayata başlarken bir sıfir yenik başlayacaktır
Çocuk, benzer özellikleri içeren lakin bu biçimde projelendirilmemiş bir çocuğa nazaran kendini işe afacan ve başaramamış, olumsuz ve yetersiz hissedecektir Düşünün ancak aile bütünlüğünü sağlamak amacı ile çocuk sahibi olunuyor ama aile boşanıp parçalanıyor Böyle bir çocuğun kendilik algısı nasıl olabilir? Kendisini nasıl yeterli hissedebilir ve diğerleri ile kıyasladığında olumlu bakabilir
O projeler çocuğun gerçeği ile örtüşmelidir
Annebabaların çocukları ile ilgili projeleri mutlaka olmalıdır muhakkak fakat bu projeler mutlaka çocuğun gerçeği ile de örtüşmelidir Aradaki ayrım açıldıkça çocuğun da ailenin de yaşayacağı hayal kırıklığı bir pek büyüyecektir Mesela akıl kapasitesi kısıtlı bir çocuğun kapasitesinin ötesinde beklentilere maruz kaldığını varsayalım Israrla şunları yapabildiğine tarafından bunları da yapacaktır şartlandırması yaşadığını
Çünkü o anne babanın projelendirdiği yatırımları vardır o gerçekleşsin diye o güne kadar attığı bir fazla adımları vardır, çocuk da bu beklentileri karşılamalıdır, zorundadır Yalnızca zeka yok bunu bir beceri olarak da düşünebiliriz Spora, müziğe ya da dile yatkınlığı olmadığı halde bu konuda zorlanan çocuklar değil mudur? Fakat olur ya o çocuk çok diğer bir alanda çok daha başarılı olabilecektir O vakit da kendini hayatta başarılı ve tatmin edici hisseden kendinden kesin kendi ile barışık bir kişi olacaktır
Olumsuz ego imgesi değişmez
Anne babasının onunla ilgili projelerini karşılayan bir çocuk olduğunda hiç sorun değil, her şey çok hoş çocuğun da kendilik algısı mükemmel, cümbür cemaat mutludur Ama ya beklentileri ve projeyi karşılamadığında? Kabus işte o vakit başlar
Hayata yeni başlayan, daha her şeyin başlangıcındaki birey için yaşama yenik açtırmak söz konusudur Ardından ne değin eğitim alırsa alsın, ne dek diplomaları, sertifikaları olursa olsun o negatif ve yetkisiz ise afacan bir insandır Alınan diploma ve sertifikalar onun donanımıdır, fakat özünde sabit olan olumsuz benlik imgesi değişmeyecektir Hangi anne baba çocuğuna böyle bir olumsuzluk yaşatmayı ister fakat?
Bütün anne ve babalar daha doğmadan; kız veya erkek farketmez sağlıklı olsun yeter ki!diyor Fakat bu söylemde kendimce bir yetkisiz var: Kız ya da erkek ayrım etmez sağlıklı ve mutlu olsun yeter ancak