Oxford İngilizce Sözlüğü'nün yaratıcısı Oxford Languages, "vax"ı 2021 Yılın Kelimesi olarak seçti. Oxford Languages tarafından yapılan açıklamada, "Sözlük bilimcilerimiz İngilizce derlem verilerimizi incelemeye başladığında, vax'ın özellikle çarpıcı bir terim olduğu çabucak ortaya çıktı. Bu yıla kadar derlemimizdeki nispeten nadir bir kelime, Eylül ayına kadar geçen yılın aynı dönemine göre 72 kat daha sık görüldü" dedi.
Google Trendler'e bakıldığında da, bir arama terimi olarak "vax"ın, 2019 ve 2020'ye kıyasla bu yıl boyunca popülaritesinde büyük bir artış yaşandığı görülebiliyor.
Duyuruya eşlik eden, "aşıların diline ilişkin bir rapor" başlıklı raporda, "Sözlük bilimcileri için, tek bir konunun dili bu kadar çarpıcı biçimde etkilemesi ve bu kadar kısa sürede günlük iletişimimizin kritik bir parçası haline gelmesi nadirdir" denildi.
Rapor, terimin yazımının değişiklik gösterdiğini söylüyor: Yüzde 89 "vax" yazımı kullanırken, "vaxx" yazımı ise yüzde 11'i oluşturuyor. Ancak "vaxxed" gibi kelimenin çekimli biçimleri söz konusu olduğunda bu durum tersine dönüyor ve tek "x" içeren kelime yalnızca yüzde 13'ü oluştururken yüzde 87'sinde iki tane x bulunuyor.
Raporun açıkladığına göre, garip bir şekilde, "anti-vax" terimi, tek başına "vax" teriminden yaklaşık bir asır önce karşımıza çıkıyor. "Vax" teriminin tek başına kullanımı 1980'lere kadar uzanırken, "aşı karşıtı"nın kısaltılmış bir sürümü olarak "anti-vax" ilk olarak 1898'de kaydedilmiş.
Hatta ilk aşının mimarı Edward Jenner, 1812'de yazdığı bir mektupta, "Aşı karşıtları [anti-vax] gazetelerde toplayabildikleri tüm güçle bana saldırıyorlar [...]" diye yazmış.
Jenner, 14 Mayıs 1796'da James Phipps adlı genç bir çocuğa inek çiçeği bulaşmış bir sütçü kızın irini aşılayarak ilk aşıyı yaptı. Bu, Phipps'i çok daha ölümcül çiçek hastalığına karşı bağışık hale getirdi.
İnek çiçeği ile yapılan bu deney aslında aşılara adını veren şey. İngilizce "aşı" kelimesi "vaccine", Latincede inek anlamına gelen "vacca" kelimesinden türetilmiştir...