Prof. Dr. Mustafa Sarı, kasım ayından itibaren Marmara Denizi’nin üzerini kaplayan deniz salyasını görüntülemek için 18 metreye daldı. Mustafa Sarı gördüklerini, “Deniz ölüyor. Salya örtüsü deniz tabanına hayalet üzere çökmüş. Aşağıda can pazarı var” diyerek anlattı.
Bandırma 17 Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa Sarı, Balıkesir Erdek’te yaptığı bilimsel dalışla, Marmara Denizi’nin can çekişmesine tanıklık etti. Prof. Dr. Sarı denizde gördüklerini Hürriyet’ten Fatma Aksu'ya şöyle anlattı:
"Denizin tabanına indiğimde iki görüntü beni çok üzdü. Birincisi tabanda yığılmış müsilaj örtüsü deniz tabanına hayalet üzere çökmüş. Aşağıda can pazarı var. Hareketsiz, deniz tabanına tutunarak yaşayan canlılar çaresiz durumda. Mercanlar, sünger kolonileri ölüyor. Bizim atıklarımızı bir paklık makinesi edasıyla ayrıştıran deniz patlıcanları, tabanda müsilaj üzerlerine çökmesin diye buldukları yüksek kayaların, öbür organizmaların üzerine çıkmışlar. Bir patlıcan, meyyit bir pina kabuğuna sarılmış. Kendini şimdilik kurtarmış, ancak kaç gün, ne kadar müddet hayatta kalabilecek bilmiyorum. Bir an kendimi onun yerine koydum. Gidecek yerim olmasa nereye sığınacağımı düşündüm. Bu çaresiz canlılara, deva bulmamız, hayatlarına can suyu olacak önlemler almamız lazım."
'Sesimizi duyuramadık'
"Marmara astımlı bir hasta. Müsilaj suyun altında, ışıklı bölgede üremeye devam ediyor. Suyun üzerinde görülenler müsilajı oluşturan meyyit organizmaların suyun üzerine çıkması. Üstten görünen buzdağının yalnızca ucu. 2021 datalarına nazaran, Marmara bu yıl 2.5 derece daha sıcak. Bunun nedeni global iklim değişikliği. Deniz ekosistemi saat üzere çalışıyor."
'Musilaj başımıza Kasım ayından beri bela oldu'
"İnsanoğlu bu sistemi karıştırıyor. Müsilaj başımıza kasım ayından beri bela oldu. Balıkçılar, ‘Ağlarımızı atıyoruz, çekemiyoruz’ diyor. Zira ağları kaplıyor, ağlar su doluyor, ağırlaşıyor, ağ çekilemiyor. Balıkçı bağırıyor, duyuramadık sesimizi. Avşa Adası’nda içme ve kullanma suyu kâfi değil. Kullanma suyu denizden arıtılarak alınıyor. Musilaj yükseldiğinde denizden su alan yapıyı tıkıyor. Şu anda Avşa’da hala sistemler onarılmaya çalışılıyor."
'Evsel ve endüstriyel atıklar ile, tarımda kullanılan gübreler kaynaklı'
Deniz salyasının oluşumunda azot ve fosforun tesirinin büyük olduğunu belirten Prof. Dr. Mustafa Sarı, bu iki unsurun de evsel ve endüstriyel atıklar ile tarımda kullanılan gübrelerden kaynaklı olarak suya karıştığını söyledi. Prof. Dr. Sarı, “Musilajı oluşturan iki kaide müdahale dışında, onu yönetemiyoruz. Elimizde tek parametre kalıyor: Atıklarımızı arıtmak. Atıkların arıtılmadan denize gitmesini engellememiz lazım. Derin deniz deşarjı palavrasından kurtulmamız gerek. 25 milyonun atığını Marmara Denizi hokus - pokusla kaldıramaz” dedi.
43 belediyeden yardım daveti
Marmara ve Ege kıyılarındaki 43 belediyenin üye olduğu Ege ve Marmara Etraf Belediyeler Birliği, etraf felaketi yaşandığını açıklayarak herkesi vazifeye çağırdı. Birlikten yapılan yazılı açıklamada şöyle denildi: “Son yıllarda ülkemizde yaşanan etraf katliamı ve gösterilen duyarsızlık had safhadadır. Marmara Denizi’nde aylardır görülen deniz salyası tehlikesi giderek büyüyor. Birlik olarak, Marmara Denizi başta olmak üzere, tüm deniz ve göl etraflarında konseyi olan atık su arıtma tesislerinin bir an evvel denetlenip, deşarj pahaları yasal hudutlar içerisinde olmayan tesislere gerekli yaptırımların yapılması ve bir an evvel harekete geçilmesi için ilgili tüm kurum ve kuruluşları vazifeye çağırıyoruz.”
'İki metre bile görüş yok'
Dalgıç Yener Kuşçuoğlu da Marmara Denizi’nin can çekişmesinin en yakın şahitlerinden. Yener Kuşçuoğlu Marmara’da gördüklerini şöyle anlattı: “30 metrelere kadar bu salya var. Sonrasında Akdeniz’in suyu başladığı için berraklaşıyor. Salya deniz çayırlarını, midyeleri ve mercanları kapladığı için onları da öldürüyor. Buralar balıkların ömür ve beslenme alanları. Oksijen azaldığı için balıklar da ölmüş oluyor. Derin deşarj yapıldığı için. 1989’da başlayan bir olay bu aslında. Marmara Denizi artık bunu kusmaya başladı. Denizin tabanında 2 metre bile görüş yok diyebiliriz.”