Market zinciri A101, yaptığı yeni düzenleme ile risk durumu haritasına nazaran çalışma saatlerini yine belirledi. Düşük riskli vilayetlerde saat 07.30'da işbaşı kararı alan A101'e çalışanları toplumsal medyadan reaksiyon gösterdi.
A101 personelleri, uzun çalışma saatlerine rağmen fazla mesai fiyatlarının de ödenmediğini belirterek emek sömürüsü yapıldığını söylüyor.
"Evimden 06.00’da çıkmak zorundayım. 12 saat çalışıp çocuklarımın yüzünü bile yanlışsız düzgün göremeden yatmak zorundayım. Bu personellik değil kölelik"
Personellerin çalışma kaideleri Twitter ve ekşisözlük üzere platformlarda gündem olmuş durumda.
Sema Akyüz ismindeki bir A101 çalışanı bugün Twitter'da bu paylaşımları yaptı. Sabah 7'de mağazayı açmak zorunda olduklarını belirten Akyüz, birçok vakit gece saatlerine kadar çalıştıklarını lakin fazla mesai fiyatlarını alamadıklarını söyledi.
Akyüz'ün paylaşımı binlerce kere retweet edildi
‘Bu personellik değil kölelik’
Yeşilgazete.org'un haberine nazaran Diyarbakır’daki bir A101 personeli yaşadıklarını şöyle anlattı:
"A101’de 4 yıldır çalışıyorum. Bugüne kadar hakkımızın bir kez bile verildiğini görmedim. Kasaya bak, reyona koş, sevkiyata koş. Sabahtan akşama kadar bunların hepsini yapıyoruz. Dezenfektan kullanmaktan ellerimiz patladı. Bir gün olsun rahatça çalışabilmek istiyoruz. Lakin baştakiler bizi saat 07.00’de mağazalara dikiyor. Evimden 06.00’da çıkmak zorundayım. 12 saat çalışıp çocuklarımın yüzünü bile gerçek düzgün göremeden yatmak zorundayım. Bu personellik değil kölelik. Bizi koronadan öldürmediler ancak zulümle öldürecekler.”
‘İşe geç kalırsak duymadığımız laf kalmıyor’
Market zincirinin İstanbul’daki bir şubesinde çalışan bir emekçi ise, çalışma saatlerinin düzenlenmesini talep ederek yaşadığı süreci şöyle anlattı:
"Ben markete yakın bir yerde oturmuyorum. Toplu taşımaya binmek zorundayım. En erken minibüs sabah 07.00’ye yanlışsız geliyor. Şayet kaçırırsam sonraki minibüs 20 dakika sonra. İşe geç kalırsak duymadığımız laf kalmıyor. Bizi insan yerine koymadan azarlıyorlar. Bu sabah saat 07.00’de mağazada mıyız diye bizi denetim ettiler. Pos aygıtının fotoğrafını çekip yöneticilerin bulunduğu kümelere attık. Ben mağaza sorumlusuyum. Dün de 07.00’de mağazadaydım fakat akşam lakin 20.30’da mağazayı kapattım. Bizim itirazımızı duymaları gerekiyor. Saatlerin düzenlenmesini istiyoruz.”
"Akşam 20.00’de çıktığımı hiç hatırlamıyorum"
Antalya’da çalışan bir üye de belirtilen mesai saatlerinden daha fazla mühlet çalıştıklarını kaydetti:
"Biz beş eleman çalışıyorduk, pandemi sebebiyle dörde düşürdüler. Her iş bizim üzerimize yığıldı. En ağır mağazalardan biriyiz, müşteri eksik olmuyor. Bu yoğunluğa karşın ‘İyi misiniz?’ diye hızımıza bakan bir kişi yok. Ben çocuklarıma ekmek götürmek için epey şeye katlanıyorum.
İşsizlik var, kolay değil yeni iş bulmak. Dün sabah mağazayı 07.30’da açtık. Yöneticiler 07.30-20.00 diye program göndermiş fakat bu gerçek değil. Bizi 07.00’de çağırıyorlar. Akşam 20.00’de çıktığımı hiç hatırlamıyorum. Tekrar bizi saatinde bırakmayacaklar. Raf düzenleyeceğiz, eser sayacağız, sevkiyat bekleyeceğiz. Konuta gidişimiz geceyi bulacak. Biz bugüne kadar sustuk. Sustuğumuz için daima üstümüze geldiler.
Hata biraz da bizde fakat artık susmamamız gerekiyor. Onlar daima bize sendika yasak diye anlattı fakat yasak olmadığını da öğrendik. Korkarak, çekinerek bir şey değişmedi bugüne kadar. Tüm yapılanlara ben kâfi diyorum. Çoğalırsak bizi görecekler, bunu da biliyorum.”
Sendika: Uzun çalışma saatleri dayatılıyor, fazla mesai fiyatları ödenmiyor
Öte yandan Mağaza Market-Sen 3 büyük kent İstanbul, Ankara ve İzmir’de 2 buçuk ay boyunca 330 zincir marketi gezerek bir rapor hazırladı.
Rapora nazaran salgın sürecinde marketlerdeki çalışma şartları daha da ağırlaştırıldı.
Raporda şu tabirlere yer verildi: “Başta A101, BİM ve Şok olmak üzere zincir marketlerin birçoğu bilhassa pandemi sürecinde eleman sayısını düşürdü. En ağır marketlerde çoğunlukla 4 emekçi çalıştırıldı. Cirosu düşük olan marketlerin birçoğunda ise 2 ya da 3 emekçi çalıştı, kimi marketlerde emekçi sayısı teke düşürüldü.”
Personellerin iş yükünün artırıldığı belirtilen raporda “işçiler tıpkı anda birden fazla işe bakmak zorunda bırakıldı. Kasa, reyonlarda eser yerleştirme, depo düzenlenmesi, mal sayımı, sevkiyatı bekleme üzere birçok farklı alandaki iş, az sayıda personelin üzerine yıkıldı” ifadeleri yer aldı.
Ayrıyeten müşteri sayısının arttığı saatlerde emekçilere müdürleri tarafından süratli çalış baskısı yapıldığı aktarıldı.
Fazla mesailer ödenmiyor
Rapora nazaran zincir marketlerde vardiya sistemi de geçerli olmadı. Personeller marketin açılışından kapanışına kadar çalıştırılırken, market kapandıktan sonra da raf sayımı, eser dizimi üzere işleri yapmak zorunda kaldı. Bu nedenle tam vakitli çalıştırılan emekçilere raf dizimi ve eser sayımı olduğu günlerde 15 saate varan mühletlerle çalıştırıldı. Raporda iş kanununa nazaran çalışanların haftalık 45 saat üzerinde çalıştırılmayacağı hatırlatarak şu sözlere yer verildi:
“İşçiler vardiya sisteminde dahi yasal çalışma müddetlerinin üzerinde çalıştırılıyor. Şok ve A101 marketler, personellerin puantajlarına fazla mesai yaptıkları hiçbir saati yazmıyor. Emekçi 12 saat çalışsa da 8 saat puantaj işleniyor. Çalışanların 8 saat çalıştığına dair imzası kimi vakit zorla alınıyor. 12 saat çalışan çalışanlara 8 saatlik mesaiye nazaran mola veriliyor.”
Ayrıyeten rapora nazaran raporlu ve çalışamaz durumda olan personellerin raporu kabul edilmezken maaşları kesilen çalışanlar oldu. Koronavirüs temaslı çalışanların durumu ise görmezden gelindi. Çalışanlar ya işe çağrıldı ya da ücretlerinden kesildi.