Kuantum bilgisayarlar ve muhabere için yapılan çalışmaları yeni bir seviyeye taşıyacak olan bir vukuatı birinci kez gözlemleyen kuantum fizikçiler, bir kütritin kuantum teleportasyonunu başardı. Kütritler, üç halden birinde bulunan ve data taşıyan küçük kuantum malumat parçacıklarına verilen isimdir.
Şu ana kadar, kuantum teleportasyon yani kuantum ışınlanması yalnızca kübitlerle gerçekleştirilebiliyordu. Yeni konsept çalışması ise gelecekteki kuantum ağlarının düşündüğümüzden çok daha çokça bilgiyi, çok daha az müdahaleye maruz kalacak formda taşıyabildiğini gösterdi.
Bu noktada haklı olarak ‘Kübit nedir? Kütrit nereden geldi?’ diye soranlar olacaktır. Sıradanda, bugün kullandığımız bilgisayarlarda bir bit sırf 2 halde bulunabiliyor. Bunlar da 1 ve 0. Kuantum bilgisayarlarda ise süperpozisyon ismi verilen durumdaki bitler birebir anda hem 0 hem de 1 olarak bulunuyor ve ölçülene kadar bu durumunu koruyor.
Kütrit ise klasik duruma 2’yi de dahil ediyor ve süperpozisyonu da koruyor. Bu da, tek bir seferde bilgisayarların alabileceği ve gönderebileceği olguyu büyük nispette arttırıyor. Olağanda bir byte oluşturmak için 256 farklı kombinasyon bulunuyor. Bu kombinasyon sayısına ulaşmak için kütrit çok daha az basamağa muhtaçlık duyuyor. Tekrar 8 basamaklı sistemde ise 6561 farklı kombinasyon ortaya çıkarabiliyor.
Kuantum teleportasyon ise bir haberin bir alandan gayrısına atarılmasıdır. Bunu sağlamak için de kuantum dolaşıklığı denen bir özellikten yararlanılır. İki modül birbirine dolaşık ise birine olan bir şey başkasını de tesirler. Buradaki ışınlanma (teleportasyon) kavramı da haliyle ‘Işınla bizi Scotty’ kavramından daha farklı. Burada bir kuantum parçacığa yüklediğimiz bilgiyi bambaşka bir noktadaki başka dolaşık parçacığa gönderme durumu laf konusu.
Baryum borat kristaller kullanarak fotonu çok yakın üç modüle bölen araştırmacılar, kütritleri kullanmanın mümkün olduğunu ortaya koydu. Her ne kadar sistem yavaş ve verimsiz de olsa gelecek açısından umut verici.
Sistem şu anda çok kısıtlı tasarrufa sahip olsa da bilim, geçmişin üzerine birikerek ilerler. Araştırmacılar da kendi çalışmalarını ilerletebileceklerine ve kuantum parçacık ışınlamayı kullanabileceklerine inanıyor. O nedenle de gelecekte bu kütritleri, velev artık işin içine 3’ün de katıldığı kukuartzları göreceğiz.
Araştırma, Physical Review Letters’da yayımlandı.