Paralel Evrenler Kuramını Test Etmek Mümkün Mü?

[bilgiliadam]

Bilim insanları paralel evrenler kuramını aslında nasıl sınayacaklarını bildiklerini düşünüyorlar İşte pek fazla evrenden birinde yaşayıp yaşamadığımızı çözmemizin yolu… Paralel evrenlerin varlığı çağdaş kuramsal fiziğe artı uygun olmamasıyla, bilimkurgu yazarları tarafından uydurulmuş bir şey gibi görünebilir Ama ebedi sayıda paralel evrenden oluşan bir ‘çokluevren‘de (İng multiverse) yaşadığımız fikri, fizikçiler arasında görünüm ayrılıkları yaratmasına rağmen uzun süredir bilimsel bir olanak olarak düşünülüyor Aktüel tartışmaların odağında ise kuramı sınamak için bir yol bulmak var; gökyüzüne bakıp, öteki evrenlerle çarpışma izleri aramak da buna dahilÇokluevren görüşünün doğrusu bir kuram olmadığını, daha ziyade kuramsal fizik üzerindeki mevcut anlayışımızın bir sonucu olduğunu akılda tutmakta üstünlük var Bu ayrım çok manâlı Parmaklarımızı şıklatıp “Şurada bir çokluevren olsun demedik Evrenin ölümsüz sayıda bambaşka evrenden biri olabileceği görüşü, kuantum mekaniği ve sicim kuramı gibi mevcut kuramlardan türedih3Birçokdünya Yorumuh3‘Schrödinger ’in kedisi ’ adı bahşedilen düşünsel deneyi şayet duymuşsunuzdur Bu kedi, kapalı bir kutuda yaşayan gerçek dışı bir hayvandır Kutuyu açma eylemi, ayrıca ölü hem de diri olduğu an da dahil kedimizin mümkün geleceklerinden birisini görmemize olanak sağlar Bunun imkansız görünmesinin sebebi kolay bir şekilde insana özgü sezgilerimizin bu duruma tanıdık olmamasıdır Lakin kuantum mekaniğinin olağandışı kurallarına göre bu tamamen mümkündür Bunun gerçekleşebilmesinin sebebi, kuantum mekaniğindeki olanak alanının heybetli olmasıdır Matematiksel olarak bir kuantum mekaniği durumu, tüm olası durumların bir toplamıdır (yani süperkonumudur) Schrödinger ’in kedisi ’nin durumunda kedi, ‘ölü ’ ve ‘diri ’ durumlarının süperkonumunda (aynı anda her ikisinde pat diye) bulunurAma, gerçekçi bir mantık temin etmek için bunu nasıl yorumlarız? yaygın yöntemlerden biri, bütün bu olasılıkları muhasebe kayıtları gibi düşünüp, ‘tarafsız olarak dürüst ’ olan tek kedi durumunun bizim gözlemlediğimiz durum olduğunu düşünmektir Fakat, birisi çıkıp bütün bu olasılıkların gerçekte varolduğunu ve bir çokluevrenin farklı evrenlerinde varlıklarını sürdürdüklerini kabul etmeyi de seçebilirSicim MimarisiSicim kuramı, – geleceği en parlak olan olmasa bile – kuantum mekaniği ile yerçekimini birleştirebilmemize olasılık tanıyan en aydınlık yaklaşımlarımızdan bir tanesidir Bu herkesin bildiği üzere zordur Çünkü, kütleçekim kuvvetini, atom ve atomaltı parçacık ölçeklerinde yani kuantum mekaniğinin çerçevesi içinde tasvir etmek çok zordur Bütün esas parçacıkların tek boyutlu sicimlerden meydana geldiğini söyleyen sicim kuramı ise doğanın aşina bütün kuvvetlerini bir arada tanımlayabilir: kütleçekim, elektromanyetizma ve nükleer kuvvetler Ama sicim kuramının matematiksel olarak işleyebilmesi için en az 10 tane somut ebat olması gerekir Biz sadece 4 boyutu gözlemleyebildiğimiz için (doruk, genişlik, derinlik ve zaman), eğer doğruysa sicim kuramının gerektirdiği ilave boyutların bir şekilde kuytu kaldığı sonucuna ulaşılır Maddesel görüngüleri gördüğümüz biçimiyle açıklamada kuramı kullanabilmek için, bu ek boyutların görülemeyecek dek minik olacak şekilde bükülerek sıkıştırılmış olmaları gerekir Belki de bizim büyük 4 boyutumuzun her noktasında ayrım edemeyeceğimiz denli ufak 6 yön daha bulunuyordurSicim kuramının, bazılarının özellik olarak tanımlayabileceği bir sorunu da bu sıkıştırmayı yapmanın o kadar çok yolunun olmasıdır – 10 üzeri 500 olanak miktarından bahsedilir Bu sıkıştırmaların herkes, farklı elektron kütleleri ve öbür kütleçekim sabitleri gibi birbirinden öbür fizik kanunlarına sahip evrenlerden birinde sonuçlanacaktır bununla beraber, sıkıştırma (İng compactification) yöntembilimine karşısında zinde itirazlar da bulunmaktadır, bu sebeple mesele bütün olarak yerleşik değildirLakin, ortadaki sorunun şu olduğunu farzedelim: Biz bu olanak tabiatlarının hangisinin içinde yaşıyoruz? Sicim kuramının kendisi bunu tahmin edecek bir işleyiş sağlamıyor ve sınayamadığımız için kullanışsız hale geliyor Ama neyse oysa, erken âlem kozmoloji çalışmamızdan bir zihin, bu açığı bir özelliğe dönüştürüyorh3Erken Âlemh3Evrenin çok erken zamanlarında Büyük Patlamanın anında ardından Evren, şişme adı verilen hızlandırılmış bir genişleme dönemine girdi Şişmeye, doğrusu mevcut gözlenebilir evrenin niçin neredeyse tekdüze sıcaklığa sahip olduğunu açıklama yapmak için başvurulmuştu Ama varsayım aynı zamanda, daha sonra Cosmic Background Explorer, Wilkinson Microwave Anisotropy Probe ve PLANCK uzay arabulucu gibi öbür uzay araçları kadar doğrulanan, bu kararlılık etrafındaki sıcaklık dalgalanmalarının spektrumu ile ilgi de tahminde bulundu Kuramın belli detayları hâlâ ateşli bir şekilde tartışılırken, fizikçilerin büyük bir bölümü şişmeyi kabul ediyor Ancak, bu kuramın bir sonucu, evrenin hâlâ hızlanmakta olan diğer bölümlerinin olması gerektiği Oysa uzayzamanın kuantum dalgalanmaları yüzünden, evrenin bir takım bölümleri fiilen hiçbir zaman şişmenin son durumuna ulaşmaz Bu şu anlayış geliyor, kâinat en azından şu lahza bildiklerimize kadar tekrar tekrar genişlemektedir Bu yüzden bir takım bölümler, diğer evrenler haline gelmekle sonuçlanabilir ve bu evrenler de başka evrenler olur ve bu böyle devam eder Bu işleyiş ebedi sayıda evren oluşturur Bu senaryoyu sicim kuramı ile birleştirirsek, bu evrenlerin her birinin ilave boyutlarının öbür sıkıştırılmışlıklara ve böylece de öbür fizik kanunlarına sahip olması olasılığını elde ederizh3Kuramı Sınamakh3Sicim kuramı ve şişme göre varsayım edilen evrenler, kuantum mekaniğinin matematiksel bir uzayda yaşayan böylece fazla evreninden farklı olarak benzer fiziksel uzayda yaşıyorlar ve üst üste gelebilir ya da çarpışabilirler Sahiden, mecburi olarak evrensel gökyüzünde aramayı deneyebileceğimiz muhtemel izler bırakarak çarpışmalıdırlarİzlerin belli detayları, modellere çok yakından yan ve evrensel mikrodalga arkaplanındaki soğuk veya sıcak noktalardan, galaksilerin dağılımındaki kuralsız boşluklara kadar uzanıyorlar Buna rağmen, diğer evrenler ile olan çarpışmaların açıklanmış bir yönde gerçeklesmesi gerektiğinden, herhangi bir müsade gözlemlenebilir evrenimizin tekdüzeliğini kıracağı ise genel bir beklenti Bilim insanları etkin bir şekilde bu izlerin peşine düştüler Bazıları bunu ilk elden Büyük Patlamanın ardında bıraktığı parlaklıkta, evrensel mikrodalga arkaplanındaki damgalar üzerinden arıyor Ancak, hemen şimdi böyle bir iz görülmedi Diğerleri ise, tıpatıp heybetli nesneler içinden geçtiğinde uzayzamanda meydana gelen daire şeklindeki dalgalar olan yerçekimi dalgaları gibi dolaylı destek arıyorlar Bu gibi dalgalar şişmenin varlığını aracısız olarak kanıtlayabilir ve en sonunda çokluevren kuramının desteğini pekiştirebilir Varlıklarını kanıtlayıp kanıtlayamayacağımızı tahmin etmek güç Ama böyle bir bulgunun heybetli sonuçları göz önünde tutulursa, kesinlikle aramaya değer olmalıKaynak*Bilifili Paralel Evrenler Kuramını Sınamak Mümkün Mü?http:bilimfilicomparalelevrenlerkuraminisinamak sizlere bilgilihocamcom farkıyla sunulmuştur