Bulut oyun servisleri ülkemiz bazında bakıldığında kurun da hızla yükselmesi nedeniyle bilgisayar alamayan veya yükseltme yapamayan oyuncuların en makul tercihleri arasında yer alıyor. Görüntünün internet üzerinden aktarımı yoluyla uzak bir sunucuya bağlanarak oyun oynadığımız bulut oyun servislerini kullanmanın en büyük dezavantajı ise maalesef oyunun akışı esnasında karşı karşıya kaldığımız gecikmeler.
Gecikmeler nedeniyle bulut oyun servisleri yardımıyla rekabetçi oyunları oynamak neredeyse imkansız hale gelirken, bu tarz servisleri kullanmak durumunda olan oyuncular gecikmeleri nasıl düşürürüm sorusunu sıkça soruyor. İşte bu yazımızın ana konusu da kullanıcı kaynaklı gecikmelerin nasıl giderilebileceği.
Gecikme kısaca cihazınızın gönderdiği istek ile bun karşılık olarak aldığı yanıt arasında geçen süredir. Birden fazla etkene bağlı olarak meydana gelen gecikme, kendi içinde çeşitli kollarla ayrılır. Bunlar sunucu veya istemci, yani bilgisayarınızdan kaynaklı gecikmeler olabilir.
İstecmi Taraflı Gecikme
Online servisler bir kenara, oyunları kendi bilgisayarımızda oynarken bile birtakım sistemsel gecikmeler yaşıyoruz. Bunun üstüne uzak bir sunucuya bağlantı söz konusu olduğunda oyunlar eğlendirici olmak yerine sinir bozucu bir hal alabiliyor. Karşınıza gelen rakibi vuramıyorsunuz, aniden kendinizi başka sahnelerde buluyorsunuz ve ne olduğunu anlamadan ölüyorsunuz.
İşte bu tarz durumlarda dikkat etmemiz ve minimuma düşürmemiz gereken gecikme türü “istemci taraflı gecikmeler” olarak tanımlanmakta. Zira sunucu tarafına zaten yapabileceğiniz bir şey yok. Sistem gecikmeleri de oyun sunucu üzerinden çalıştığı için bizi pek alakadar etmiyor. Bu nedenle bizler sorunun kendimizle alakalı olan tarafıyla ilgilenmeliyiz.
Bulut oyun servisleri kullanılırken yaşanılan “istemci taraflı gecikmelerin” en büyük nedeni genellikle internet bağlantınızdır. Peki ya internet bağlantımızdan dolayı kaynaklanan gecikmeleri anlayabileceğimiz kıstas nedir?
Aslında bu sorunun cevabı çok sık duyduğunuz iki terimde yatıyor: Ping ve Jitter değerleri.
Ping Nedir?
Ping, uzak bir bilgisayarın çalışıp çalışmadığını belirlemek için ICMP isteği gönderen programın ismidir. Öte yandan bu terim zamanla doğrudan ayrı bir kavram haline geldi. Bugün artık ping, bilgisayarın aktif olup olmadığını kontrol etmek için iletilen paketlerin ulaşması ve yanıtın dönmesine kadar geçen süre oldu.
Yani bir uzak bir sunucuyu pinglediğinizde aslında o sunucuya “ayakta mısın?” anlamında ICMP isteği bulunan bir paket gönderiyorsunuz. Sunucu da aktifse ve özellikle ICMP isteklerini boşa düşürecek şekilde yapılandırmadıysa “evet, çalışıyorum” şeklinde sizi yanıtlıyor.
İnternetin dünya çapında birbirine ağ yoluyla bağlanmış bilgisayarlar bütünü olduğunu düşünürsek, isteği yaptığımız sunucu bizim yaşadığımız yere ne kadar uzaktaysa “ping” ile oluşturduğumuz ICMP istekleri de o kadar geç ulaşacak ve yanıt alacaktır. İşte bizler bu sayede gecikmenin internet bağlantımızdan dolayı kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlayabiliyoruz.
Jitter Nedir?
Jitter, paketin ulaşmasından ziyade ağda paketin gönderilmesinde yaşanan bozulma veya aksaklıkları ifade etmede kullanılan bir terimdir. Jitter yaşandığında beraberinde ping değeri de haliyle yükselir zira paketlerin iletiminde yaşanan bir sorun söz konusudur.
Ping ve Jitter değerlerinizi öğrenmek için SpeedTest’i kullanabilirsiniz. SpeedTest’teki mantık aynı bulut oyun servislerini kullanırken yaptığınız gibi uzak bir sunucuyla bir veri akışının başlatılıp çeşitli ölçümlerin yapılmasına dayanır. Böylece hem internet hızınızı, hem de gecikmeye neden olan ping ve jitter değerlerinizi öğrenebilirsiniz.
Genellikle en ideal ping aralığı 35 milisaniyeye kadarki değerlerdir diyebiliriz. Ne kadar düşükse, gecikme o kadar az demektir. Jitter değerinin ise iyi bir oyun deneyimi için 5 milisaniyeden az olması gerekmekte.
Örneğin aşağıdaki görselde yer alan SpeedTest sonucuna göre ölçülmüş olan VDSL bir bağlantı ile fiber arasındaki gecikme değeri farkını görebilirsiniz. VDSL ile gecikme 7ms iken fiber ile bu değer 2ms’ye iniyor.
İnternet Kullanan Arka Plan Servislerini Durdurun
Microsoft, Windows 10 çıktığı günden itibaren kullanıcı deneyimini daha da geliştirme adına internete bağlı bilgisayarlardan bazı anonim bilgileri toplamakta. Bilgisayarınız aslında sizler gizlilik ayarlarından kapatmadığınız veya buna neden olan servisleri durdurmadığınız sürece sürekli Microsoft sunucularıyla bir veri akışı içinde.
Yalnızca bu değil, günümüzde neredeyse her program gerek güncellemeleri kontrol etmek amacıyla gerek de telemetri yani bilgi toplama amacıyla olsun arka planda sürekli veri alışverişinde bulunuyor. Bu da oyun sırasında çeşitli gecikmelere ve takılmalara neden olabiliyor. Siz tam oyun oynarken arkada indirilen yazılım güncellemesi yüzünden özellikle xDSL bağlantılardan birini kullanıyorsanız oyun deneyiminiz tam anlamıyla berbat olabiliyor.
Bunun önüne geçmek içinse yapmanız gereken, oyundan önce arka planda çalışan veya alta alınmış gereksiz programları kapatmak. Sistem ve yazılım güncellemelerini varsa oyun oynamadan önce gerçekleştirmek. Ayrıca bazı güvenlik yazılımları yardımıyla da arka planda internete bağlanan diğer süreçleri durdurup, oyun oynadığınız bulut servisinin uygulamasına veya tarayıcınıza öncelik verebilirsiniz. Yine Windows Görev Yöneticisi ile de ağı kullanan uygulamaları tespit edebilirsiniz.
Wi-Fi Değil, Kablolu Bağlantı Kullanın
Aslında neredeyse hepimiz kablosuz ağlar kullanarak mükemmel bir oyun deneyimi yaşanamayacağını biliyoruz fakat istatistikler gösteriyor ki gerçekte durum böyle değil. Oyuncuların büyük çoğunluğu kablosuz ağlar yani Wi-Fi yoluyla online oyunlara giriyor, bulut servislerini kullanıyor.
Yeni Wi-Fi 6 standardı ile beraber nispeten daha az gecikme sunan ve daha stabil olan bir kablosuz ağ deneyimi yaşasak da gecikme anlamında hiçbir zaman kablolu bağlantının yerini tutmuyor. Hava şartları, kullanılan diğer kablosuz cihazlar, mesafeler, evdeyseniz duvarlar ve kapılar gibi etkenler gecikmeyi hayli arttırabiliyor.
Eğer daha az gecikme istiyorsanız mümkün mertebe kablo yardımıyla internete bağlanın. İlla kablosuz kullanmak istiyorsanız en yeni Wi-Fi standardını kullanan modemler, routerlar tercih etmeye çalışın.
Oksitlenmeler Varsa Temizleyin, Ekleri Ortadan Kaldırın
Ucunda RJ45 çakılı olan, genelde türlerine bağlı olarak Cat5 veya Cat6 olarak ifade ettiğimiz ethernet kabloları bakır tellerden meydana geldiğinden, zaman içerisinde jakın ucunda veya kablonun açıkta kalan kısmında neme bağlı olarak oksitlenme meydana gelebiliyor. Bu nedenle veri akışının etkilenmesi ve gecikmelerin artması gibi bir durum yaşanabiliyor.
Aynı şekilde yanlış bir şekilde açıkta bırakılarak yapılan ekler de iletilen dijital sinyallerde parazitlerin oluşmasına veya kablonun kendisinde oksitlenmeye neden olabiliyor. Kırılmalar ve yaşanan temassızlıklar ise cabası. Adeta sadece oyun zevkinizi zehir etmek için varlar gibi.
Gecikmeler sizin için önemli ise saydığımız sebeplerden ötürü mümkün mertebe ek yapmayın, yapacaksanız da RJ45 adaptörler yardımıyla bağlantı sağlayın. Ayrıca oksitlenmeye karşı ethernet kablolarınızı nemden muhafaza edin.
Hat Değerlerinizi Kontrol Edin, Hattınız Eski İse Yenileyin
xDSL bağlantılarda hat değerleri internet hızının en az kendisi kadar önemli. Hat değerleri türüne bağlı olarak olağandan yüksek veya daha az ise genellikle bağlantıda kopmalar meydana gelir. Hangi hızdaki tarifeyi kullanırsanız kullanın, yüksek gecikme değerleri kaçınılmazdır. Normal ve ideal bir xDSL bağlantısında “SNR Margin” değeri 11dB ila 20dB arasında, çok iyi bir bağlantıda ise 20 ila 30 arasında olmalıdır. Santrale olan uzaklığa bağlı olarak değişebilen “Sinyal Zayıflaması” değerinin ise 20dB’in altında olması normal olandır diyebiliriz.
Hat değerlerindeki SNR Margin düşüklüğü ve zayıflama yüksekliği genel olarak iç ve dış tesisattan kaynaklanıyor diyebiliriz. Eğer nispeten eski sayılabilecek bir binada, 15-20 senelik bir evde oturuyorsanız artık iç hattı değişmenizin zamanı gelmiş demektir. xDSL bağlantılar için kullanılan bakır kablolar zamanla oksitlenme nedeniyle yıprandığı için sinyalin zayıflamasına neden olabilirler.
Dış tesisat yani telefon kutunuza kadar sağlanan bağlantıdan ise genellikle servis sağlayıcınız sorumludur ve genelde sinyal bozulması asıl burada yaşanır. Eğer kopmasız ve düşük gecikmeye sahip bir bulut oyun deneyimi yaşamak istiyorsanız iç ve dış tesisatınızı yeniletmenizde fayda var. Tabi en ideali, servis sağlayıcınıza fiber getirmesi için başvuru ve baskı yapmak.
Modeminizi Belirli Aralıklarla Kapatıp Açın
Modemler, sürekli çalışan ve üstünden veri geçen cihazlar olduğu için fazlasıyla ısınabilmekte. Bunun yanı sıra modemlere, içinde Linux çalışan mini bilgisayar da diyebiliriz. Daha önce modemin başlaması esnasında yaşanan aksaklıklar, fazla ısınma ve topraklamasız elektrik hattı kullanılıyorsa statik elektrik yüzünden modeminizin performansı düşebilir. Modemin kendisi de gecikme söz konusu olduğunda oldukça önem arz ediyor diyebiliriz.
Bu durumlara karşı haftada en az 1 kere modeminizi kapattıktan sonra fişten çekip bir süre sonra tekrar takıp başlatabilirsiniz. Ayrıca modeminiz için Firmware güncellemeleri geldikçe de bunları yapmanızda fayda var.
Yakın Sunucuları ve Yerel Hesapları Tercih Edin
Bulut oyun platformlarını kullanıyorsanız, gecikmenin iyi olması için mümkün mertebe yakın sunucuları tercih etmenizi öneririz. Global sunucular yerine, ülkenizde size en yakın sunucuların kullanılması gecikme anlamında daha iyi olacaktır. Yazımızın başında da dediğimiz gibi, gecikmeyi ölçtüğümüz ping değeri hedef cihaz ne kadar uzaktaysa o kadar yüksek olacaktır.
Eğer kullandığınız platform ülkenizde henüz faaliyete girmemişse, ülkenize en yakın olan sunucu konumunu seçmeniz en iyisi olacaktır. Türkiye için Almanya sunucuları iyi bir seçim olabilir.
İnternet Altyapınızı Kontrol Edin, Servis Sağlayıcınızla Görüşün
Gecikmelerin birçoğu hedef sunucu konumuna uzaklık veya çevresel etkenler nedeniyle olsa bile kısmen servis sağlayıcıların da bunda payı olabilmekte.
Kullanıcıların yönlendirildiği router cihazların uygun yapılandırılmaması, maliyetleri daha düşük tutmak için yurtiçi trafiğinin yurtdışı omurgalar üzerinden tekrar yurtiçine sokularak bağlantıların gerçekleştirilmesi, internet kullanıcılarının bağlantılarının uygun HOP noktalarından çıkamaması gibi sorunların hepsi bizlere gecikme olarak dönmekte. Bu durumda hangi firmadan internet hizmeti aldıysanız kendileriyle görüşüp durumu izah etmeniz gerekiyor.
Sorunun servis sağlayıcıdan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için Linux sistemlerde traceroute, Windows sistemlerde ise tracert komutunu kullanabilirsiniz. Böylece hedef sunucuya kadar trafiğinizin nerelerden ne kadar gecikmeyle iletildiğini görebilirsiniz.
Önceliklendirme Yapın, Yeterli Hıza Sahip Olduğunuzdan Emin Olun
Modeminizde yer alan QoS veya hız limitleme ayarlarını kullanarak ağınızdaki belirli bir cihaza veya bağlantıya öncelik verebilir, aynı zamanda diğer gereksiz bağlantıları da yavaşlatabilirsiniz. Böylece siz oyun oynamaya çalışırken, sormadan kafasına göre dosya indirmeye çalışarak interneti yavaşlatan, gecikmeleri zirveye çıkartan kardeşinizle uğraşmak zorunda kalmazsınız.
Aynı zamanda iyi bir bulut oyunculuğu için internet hızınızın da tercih ettiğiniz çözünürlüğe uygun olması gerekiyor. Örneğin 1280×720 çözünürlüğünde oyunları ideal bir şekilde deneyimlemek istiyorsanız internetinizin en az 15 Mbps download hızına sahip olması gerekiyor. Eğer 1920×1080 çözünürlüğünde hoş grafiklerle oyunları oynamak isterseniz en az 24 Mbps download ayrıca yeterli düzeyde de upload hızınızın olması gerekiyor.
Eğer bu hızlara sahip bir ev interneti kullanma imkanınız yoksa mobil internet paketlerine yönelebilirsiniz. 4.5G ve yakında gelmesi beklenen 5G ile beraber oldukça düşük gecikmelerle oyunlar oynamak pek mümkün.
Aslında gecikmelerin en büyük nedeni en başta internet bağlantısının kalitesi ve hızından kaynaklanıyor. İnternetiniz kötüyse ne yaparsanız yapın ufak farklar dışında gecikme değerlerinizde aman aman bir düzelme olmayacak.
Ülkemizde internet servis sağlayıcılarının birçoğunun maalesef halen eski düşünce yapısı ile devam ettiğini, dünya standartlarının çok altında paketlerin fahiş fiyatlarla insanlara sunulduğunu üzülerek söylemek istiyoruz. Dünyanın birçok yerinde insanlar daha ucuza simetrik internet kullanırken, servis sağlayıcıların bizlere sunduğu kağnı hızında upload değerleri ne bulut oyunculuğu ne de normal gündelik internet kullanımını mümkün kılıyor.
İleride bütün bunlara birer çözüm bulunur diye ümit ediyoruz. Sorularınız varsa Technopat Sosyal‘de konu açabilir, yorumda bulunmak isterseniz de aşağıdan bizlere ulaştırabilirsiniz.