21. yüzyılda insanlık, idam cezasından vazgeçme yolunda adımlar atsa da birtakım memleketler bu cezaların uygulanması konusunda epeyce kararlı. Bu memleketlerden olan Çin, idam mahkumlarını kullanabileceği bir farklı yol da bulmuş durumda.
İdam cezasının hala uygulandığı devlette, son birkaç on yıldır idam mahkumlarının organları, mahkumlar istese de istemese de infazlarının akabinde alınarak organ bekleyen hastalara veriliyor. Bu idam mahkumlarının kıymetli kısmı ise mütalaa hatalısı. Çin’de politik nedenlerle idam edilen pek çok insan bulunuyor.
Wang Guoqi, 1995 yılında Çin Ordusu bünyesinde doktorluk yapıyordu. Hebel eyaletindeki idam programı hekimin hayatını değiştirdi. Guoqi, son nefesini veren mahkumların organlarını almakla yükümlüydü. O günleri anlatırken “Benim işim yüzden ziyade idam edilmiş cesetten deriyi ve korneaları almayı gerektiriyordu. Bu şahısların kimileri bilerek başarısız olmuş idamların mahkumlarıydı.” sözlerini kullanmıştı.
Son yirmi yılda Çin’den kaçan pek çok kişi bu pratik hakkında açıklamalar yaptı. Kilgour-Matas Raporu’na nazaran bir cerrah, bugüne kadar 2000’den çokça idam mahkumundan kornea aldı. Rapor için haber veren bir hatun, cerrah olan eski eşinin yaptığı süreci anlattı. Hatunun açıklamalarına nazaran mahkumları mevt haline sokan bir iğne yapıldıktan sonra, vücutları büsbütün çökmeden evvel mahkumların organları toplanıyordu. Kalp, böbrek, ciğerler üzere organlar alındıktan sonra deri de soyuluyordu ve geçmişe sırf et ve kemikler kalıyordu. Bu vücutlar hastanenin kazan odasına atılıyordu.
Sistem hala gizemini koruyor ve uygulanıp uygulanmadığına dair pek çok tartışma dönüyor. Çin Hükümeti, sistemin 90’lar ve 2000’lerde kullanıldığını gelgelelim 2015’ten itibaren bu sisteme son verildiğini söylüyor. Çin’in resmi açıklamasına nazaran artık sırf bağışçılardan alınan organların nakli gerçekleştiriliyor.
Yapılan araştırmalar ve incelemeler, bağışçılar ile organ nakli süreçleri arasında tutarsızlık olduğunu ortaya koyuyor. Bir gayrı araştırma da resmi sayıların manipüle edildiğini savunuyor. Çinliler, kültürel nedenlerden ötürü öldükten sonra organ bağışlamaya yanaşmıyorlar. Öyleyse bu organlar nereden geliyor? Çin’de 2000’li yıllarda yapılan nakil ameliyatlarının sayısı epeyce yüksek.
Resmi rakamlara nazaran hastaneler 10 bin organ nakli yapıyor ama hastane çalışanları ve ekipleri, sorulduğu vakit 60 bin ila 100 bin arasında organ nakli yaptıklarını belirtiyorlar.
Falun Gong takipçileri, menşesi meçhul organların geldiği mahal olarak işaret ediliyor. Çin’de başkaca marjinalleştirilmiş toplulukların, örneğin Müslüman Uygur Türkleri ve Budist Tibetlilerin de bu tatbike kurban gittikleri belirtiliyor. Falun Gong ise, Çin Budizmi’nin akabinde devletteki en büyük 2. diyaneti tertip ve yaklaşık 70 milyon kişinin bu kültü takip ettiği düşünülüyor. Falun Gong barışçıl olmasına ve şiddet hareketlerinde bulunmamak bu inanışın en büyük totemlerinden biri olmasına karşın Çin Komünist Partisi tarafından tehlikeli bir kült olarak görülüyor. Bu inanışın üyeleri umumî gözetim altında tutuluyor, mahpusa atılıyor ve bazen de duruşmaya bile çıkmadan idam ediliyor.
Araştımacılardan biri, bu inancın takipçilerinin Çinliler tarafından bile kabul edilen bir ömür kalitesi standartları olduğunu belirtiyor. Falun Gong inananları vücut aklığına büyük kıymet veriyorlar. Meditasyon ve sağlıklı hayatın büyük değeri olan bu kültün takipçileri sigara içmiyor, alkol almıyor ve sık sık egzersiz yapıyor. Bir nevi bu bireylerin bu kadar sağlıklı olması Çin hükümetinin işine geliyor. Hapishanede daima olarak sıhhat denetimlerinden geçirilen mahkumlara sistemli olarak kan testleri uygulanıyor.
Organ nakillerinin suratı da dikkat çekiyor. Çin’in dışında bir hastanın organ nakli için uzun mühlet beklemesi gerekebiliyor. Çin’de ise haftalar içinde tutarlı organa sahip birisi hayatını kaybedebiliyor. Devir vakit organların bulunması birkaç günde bile gerçekleşebiliyor. Bu da akla “talep üzerine organ sistemi” fikrini getiriyor. (Organlar, en âlâ koşullarda bile saklansalar insan vücudu dışında uzun müddet işlevsel kalamıyorlar.)
Kilgour-Matas raporuna nazaran işin içinde önemli bir para da dönüyor. 2006 yılında böbrek için 62 bin dolar, ciğer için 98-130 bin dolar, akciğer için 170 bin dolar, kalp için 160 bin dolar ve kornea için 30 bin dolar ödenen bir organ piyasası vardı. Umumiyetle gri yerde bulunan ve resmi rakamları açıklanmayan organ nakli sıhhat turizminin yabancılar tarafından da kullanıldığı biliniyor. Mahsusen Japonya, Güney Kore, Tayvan üzere yakın komşularından sık sık organ nakli için Çin’e gidenler bulunuyor. Orta Şark, Avrupa ve Kuzey Amerika’dan da Çin’e bu maksatla gidenler var.
Çin’in pratiği pek çok etik tartışması barındırıyor ve Çin’in yaptığı açıklamalar da kişileri pek takdir etmiyor. Bahisle ilgili olarak yapılmak istenen araştırmalar da şu anda engelleniyor.