İshal genellikle dışkının normal şeklinin kaybolması, miktar ve sıklığının artması olarak tanımlanır. Çocukluk yaşlarında ortaya çıkan ishalinden önemli nedeni barsak enfeksiyonudur. Bunun dışında besin zehirlenmeleri, beslenme bozuklukları, sistemik enfeksiyonlar, antibiyotikler, allerjik nedenler ishale neden olabilir. Medicana Bursa Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Reyhan Akpınar konu ile ilgili bilgi verdi.
İshallerin büyük kısmı araştırmaya ve bir takım tahliller yapmaya gerek kalmayacak şekilde kısa sürede kendi kendine geçen hastalıklardır. Enfeksiyon ishaller viral bakteriyel ve paraziter olarak sınıflanır.
Viral ishaller: en sık ishal sebebidir, dışkı incelemesinde genellikle lökosit ve eritrosit yoktur. En sık rotavirüs adenovirüs ve enterovirüsler sebep olur.
Bakteriyel ishaller: genellikle yaz aylarında görülür. Dışkı incelemesinde lökosit ve eritrosit görülebilir, en sık nedenleri e. Coli, shıgella ve salmonelladır.
Paraziter ishaller: genellikle e histolytica'nın yaptığı ishallerdir. Dışkıda lökosit eritrosit görülür.
İshallerde klinik olarak ateş, bulantı-kusma, kilo kaybı, karın ağrısı, kaka yapma isteği ve dışkı kaçırma görülebilir.
Fizik muayenede ateş, halsizlik dil ve dudaklarda kuruluk, barsak seslerinde artma vardır, ağır sıvı kaybı olan bebeklerde bıngıldakta çökme, kuru deri ve aşırı huzursuzluk olabilir.
İshalin sebebinin saptanmasında mikroskobik inceleme, dışkının hızlı tanı testleri ile taranması ve kültür incelemesi önemlidir, aşırı sıvı kaybının olduğu durumlarda kansayımı, crp ve elektrolitlerin bakılması önemlidir.
İshal tedavisinde en önemli amaç diyarenin önlenmesi ve kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin yerine konmasıdır. Birçok hasta için sıvı ve elektrolitlerin yerine konması ishal tedavisi için yeterlidir. İshalde ağızdan verilecek sıvı şeker sodyum, potasyum ve klor içermelidir. Ağır olgular hariç çorbalar sıvı kaybını yerine koymak için kullanılabilir. Tuzlu kraker, pirinç ve patatesli gıdalar ile sıvı alımına destek sağlanır. Başlangıçta anne sütü hariç süt ve süt ürünlerinden kaçınılmalıdır.
Buğday, mısır, pirinç, yulaf, patates muz ve tuzlu kraker gibi gıdalar dışkı şekilleninceye kadar kullanılır. Meyve türü yiyecekler ishali artırabileceği için kaçınılmalıdır.
Anne sütü alan çocuklar süt almaya devam etmelidir. Mama verilirken laktoz içeriği düşük mamalar verilmelidir.
Çocuklarda ishal durması için gıda ve sıvı alımı kesilmemelidir.
Elektrolit kaybı evde hazırlanan yada eczanelerden alınan oral rehidretasyon sıvıları (ors) ile karşılanabilir.
Devamlı kusma, kanlı mukuslu ishal veya yüksek ateşi olan çocuklar tıbbi takibe alınmalıdır. Ağır dehidretasyon, bilinç bulanıklığı, elektrolit dengesizliği, asidoz uzamış oligüri, anüri, sepsis ve ağır malnutrisyon durumunda parenteral sıvı tedavisi başlanmalıdır.
İshal tedavisinde günümüzde antimikrobiyallerin kullanılmasının ana nedeni uygun vakalarda enterik semptomların, günlük ishal sayısının ve hastalık süresinin kısaltılmasıdır.
Son yıllarda yapılan birçok çalışmada probiyotiklerin ishallerin önlenmesinde etkili olduğu gösterilmiştir.
İshaller genellikle kontamine su, yiyecek ve yakın temas ile bulaştığı için sık sık ellerin yıkanması, yiyeceklerin iyice yıkanıp pişirilerek tüketilmesi, uygun ortamlarda hazırlanmamış yiyeceklerin tüketilmemesi gerekmektedir.
