Sanırım herkes hayatında bir kez de olsa 'Burcun ne?' sorusuyla karşılaşmış, en 'Ben burçlara inanmam.' diyenimiz bile göz ucuyla da olsa '2021'de burçları neler bekliyor?' cinsinden haberlere bakmıştır. Pekala bize kıskanç olup olmadığımızdan gelecek ay hangi mevzularda dert çekeceğimize kadar geniş bir alanda bilgi verdiğine inanılan astroloji ve burçlar gerçek mi?
Bu sorunun karşılığını verebilmek için tarihte oldukça geriye gitmemiz gerekecek. Çünkü bildiğimiz üzere, insanların gökyüzünde gördükleri yıldızlarla, gezegenlerle ve onların hareketleriyle olan münasebetleri binlerce yıldır devam ediyor.
Biz de seyahatimize en temel soruyla başlayalım; astroloji nedir?
Astrolojinin en kısa ve net tarifi, TDK'da söz edilen haliyle; 'yıldız falcılığı'dır. Daha geniş bir tarif yapmak gerekirse de astroloji; gök cisimlerinin hareketlerinin, pozisyonlarının ve bunların insan hayatı üzerindeki tesirlerinin incelenerek yorumlanmasıdır. Bu incelemeleri yaparak yorumlayan bireyler ise astrologlardır.
Astroloji, insanlık tarihinde uzunca bir vakit boyunca günümüzde artık bir bilim kolu haline gelen astronomi ile ortak bir çalışma alanında ilerledi. Yıldızları ve gök cisimlerini bilimsel manada incelemek ve bunlar üzerine kehanetlerde bulunmak, binlerce yıl boyunca sadece 'astroloji' olarak anıldı. Pekala günümüzde bu ayrımın var olmasının sebebi ne? Astroloji ve astronominin farkı ne, bu farktan ne vakitten beri haberdarız?
Bilim ve sözdebilimin iç içe seyahati: Astroloji ve astronomi
Üstte astrolojiyi tanımlarken, gök cisimlerinin hareketlerini incelediğinden bahsetmiştik. Artık bir de astronominin en kolay tarifine bakalım; yıldızların, gezegenlerin, galaksilerin ve tüm gökcisimlerinin incelendiği bilim kolu. İki tarifin hayli ortak noktası olduğunu fark etmişsinizdir. İşte bu ortak hissede, yüzlerce yıl boyunca astroloji ve astronominin bir ortada ilerlemesine sebep oldu.
Binlerce yıl boyunca astrologlar gökyüzüne bakıp türlü manalar çıkardılar. Bazıları gökyüzünü yıldızların pozisyonunu temele alarak birer pusula olarak kullanırken, bazıları de gökcisimlerinin hareketlerine daha mistik manalar yükleyerek kehanetlerde bulunmayı seçti. Bu sebeple de birebir gökyüzüne bakan, temelde tıpkı şeyleri inceleyen iki farklı alan ortaya çıktı.
Lakin artık günümüzde, gökcisimlerini bilimsel bilgileri baz alarak inceleyen astronominin kendine başka bir isim bulmasıyla birlikte, astrolojinin hiçbir bilimsel desteği kalmadı. Hasebiyle astroloji için bir bilim kısmı sözünün kullanıldığı yerler olsa da, bunun gerçek olmadığını ve astrolojinin bir bilim kısmı olmaktan çok uzak olduğunu biliyoruz.
Gökbilimciliğinin en kıymetli isimlerinden biri olan Johannes Kepler'in bile bir astrolog olarak anıldığı periyottan, astronominin farklı bir bilim kısmı olmasına geçiş ise Isaac Newton'un gezegenlerin hareketlerini matematikselleştirerek gökyüzüne değişik bir bakış sunmasıyla başlıyor. 17. yüzyılın sonlarında başlayan Aydınlanma Çağı'yla birlikte astronomi öbür pek çok bilim kısmıyla birlikte çalışan bir bilim kısmı olurken, astrolojinin de bilimsel bir yanının olmadığı anlaşılıyor.
Lakin yüzlerce yıldır bir bilim kısmı olmadığını bilmemize karşın beşerler astrolojiye ve natürel ki burçlara inanmaya devam ediyor. Pekala neden? Hem bizim 'burç' dediğimiz şey tam olarak ne ola ki? Birlikte bakalım.
Zodyak ve 12 burç:
Burçların ne olduğunu ve sembolleri ile isimlerinin nereden geldiğini anlamak için bakmamız gereken kavram zodyak. Zodyakın ne olduğunu anlamak için, gezegenimizin güneş etrafında bir yıl boyunca dönüşünü ve bu dönüş esnasında oluşan dairenin içerisinde kalan alanı hayal etmeniz kâfi. Bu hayali daire, zodyakı temsil ediyor ve astrologlar, bu alanı 12 eşit kesime bölerek bu kesimlerin her birine burç ismini veriyor. Burçların isimleri ise denk geldikleri takımyıldızlarına nazaran veriliyor.
Şimdilerde bilinen haline ve popülaritesine 2. yüzyılda İskenderiyeli astronom ve matematikçi Batlamyus'un Tetrabiblos isimli kitabı ile kavuştuğu düşünülse de, 12 burç Antik Yunanlılardan Babillilere kadar pek çok toplumda varlığını göstermiş ve beşerler binlerce yıl boyunca burçları birer kehanet aracı olarak kullanmışlar.
O halde en kıymetli soruyu soralım: Gökcisimleri nitekim bizleri etkiliyor mu; burçlar gerçek mi?
Maalesef bilimsel olarak gökcisimlerinin beşerler üzerinde tesiri olduğuna dair hiçbir data bulunmuyor. Bilakis elektromanyetizma, kütle çekim kuvveti ve zayıf nükleer kuvvet üzere muhtemel pek çok bilimsel fizikî kuvvetin, insan üzerinde tesir bırakmasının mümkün olmadığı bilimsel araştırmalarca desteklenmekte.
Tıpkı vakitte astrolojinin kendi içinde bile pek çok farklı anlayışla yorumlanması, zodyak üzere astrolojinin temelini oluşturan kavramın bile farklı kollarında başlangıç noktaları olarak farklı şeyleri seçmesi, astrolojinin tutarsız ve gerçeklikten uzak olduğunu deliller nitelikte.
Burçların insan üzerindeki tesirini açıklayacak bir bilim kolu mevcut: Psikoloji.
Burçlara inanmak, inanmayı istemek, aslında büsbütün insan psikolojisi ile ilgili. Burç yorumlarına bakıp 'Çok yakında büyük bir felaket yaşayacaksınız.' sözünü görsek, muhtemelen 'Aman burç da ne saçma şey.' der, gerimizi döner gideriz. Fakat bir burç yorumu bizim için 'Çok çabalıyorsun ve emeklerin boşa gitmeyecek, uğraştığın şey her ne ise çok yakında senin olacak.' dese, buna içten içe inanmak isteriz.
Zira beşerler olarak gerçek olmasını istediğimiz şeyleri duymak ve onaylandığını hissetmek isteriz. Esasen aslında astrologlar da temelde epeyce genel tabirleri şahsî algılanabilecek cümlelerle aktararak bunlardan kendimize hisse çıkarmamızı sağlarlar.
Sonuç olarak, burçlar rastgele bir formda bilimsel datalara dayanmadığı üzere, gökcisimlerinin insanların günlük hayatları ve karakterleri üzerinde rastgele bir tesir yaratmayacağı da bilimsel bilgilerle desteklenmektedir. Bir cins cümbüş ya da 'iç rahatlatma, bilme isteğini karşılama aracı' olarak burçlara 'inanmak' sizin elinizde lakin bizim tavsiyemiz, hayatınızı şekillendirecek kararlara taraf vermesi için burçları seçmemeniz, yıldızlardan size yol göstermesi için medet ummamanız olacaktır.