Bu yaşadığımız günleri yıllar evvel sinemalarda izlerdik. Ansızın dünyanın alt üst olduğu, distopik bir aleme geçtiğimiz fantastik sinemalar vardı. Birinci etapta o sinemalardaki distopik dünyayı hatırlatan sahneler oldu. Çin’de birkaç şahsa bulaşan virüsle başlayan sürecin kısa müddette tüm dünyaya yayılabileceğini, bu kadar tesir altına alabileceğini ve sonrasında tesirinden uzun mühlet kurtulamayacağımızı beşerler düşünemedi.
“Çağımız bunu düşünemedi”
Çağımız bunu düşünemedi zira çağdaş çağ her şeyi halledebilir, atlatabilir fikri hakimdi. İlkel çağlarda bu türlü sıkıntılar olabilirdi ancak bir salgın çağdaş çağda sorun yaratamazdı. Çağdaş çağ insanı için bilimin, tıbbın, teknolojinin bu kadar ilerlemiş olduğu çağda bu bir handikap oluşturmaz diye düşünülüyordu. Öncelikle bu durum insanları ruhsal olarak etkiledi: İnsanlığın bu biçimde ilerleşim olduğu bir çağda bu türlü bir sorunla karşılaşmak. ‘’Elden ne gelir ki’’ niyeti başka çağlarda yaşayan beşerler için biraz daha kabul edilebilirdi. Vebayı, kolerayı o denli gördüler. Günümüz insanı bunu alt edememekle birlikte şu anda yaşanan bu maske, toplumsal ara vb. şeylerde “bu ne” şoku yaşadık. Yaşanılan birinci hissin kaygıdan fazla, şaşkınlık olduğu yadsınamaz bir gerçeklik. Çabucak ardından dünya güçlerinin bunu alt edebileceğini olağan hayata bir an evvel devam edileceği algıları vardı. Ancak maalesef bu türlü olmadı.
İtalya üzere sıhhat altyapısına kıymet vermeyen kimi ülkelerde pandemi şokuyla birlikte büyük bir kaos yaşandı. Türkiye için baktığımızda, virüs Türkiye hudutlarına girdiği birinci andan itibaren öncelikle bir sağduyu oluştu. Sıhhat Bakanının olaya hâkim olması ve önlemlerde İran üzere geç kalınmadığında bir karışıklık yaşamadık. İlaçların stoklarda hazır olması, yeni hastanelerin çabucak açılması burada büyük bir tesir oldu. Gerekli önlemler alınırken irtibat, ilgi babında toplumsal özelliğimiz olan sıcak ve iç içe yapımızı o soğuk araya sokmak yıpratıcı bir gerçeklik oldu. Zira biz samimiyeti, yüz yüze olmayı seviyoruz. Hali hazırda yaptığımız gelen konuğa kolonya tutmak, dışardan geldiğimizde ellerimizi yıkamak, yemekten evvel ve sonra ellerimizi yıkamak üzere alışkanlıklarımızı tekrar bir yüksek sesle hatırladık.
“İnsanlar dehşet ile denetim altına alınır”
Dehşet insanı koruyan çok gerekli bir his. İnsanın can güvenliğini sağlayan temel hislerden biri. Dehşet olmasaydı biz kendimizi müdafaayı öğrenemezdik. Endişe belirli bir desibelde öğrenmeyi sağlıyor. Yoksa her şey her seferinde sil baştan olurdu. Bu durumda kaygıları fobilerden ayırmak gerekiyor. Dehşet insanların önlemler almasında ve kimi durumlarda duruşunu göstermesine sebep olan bir histir. Ancak endişe genel manada bir algı olarak kullanıldığında ve korkutma tekniği korkuya dönüşür. Telaşlı ve kaygılı bir duruma dönüşür. Kaygı dünya tarihi boyunca sıklıkla kontrol gayeli kullanılmıştır. Beşerler kaygı ile denetim altına alınır. Günümüzde ise beşerler bilgi ile kendini denetim edebilir, içselleştirebilir bir istikamete gerçek yol alıyoruz. Endişe üzerinden değil de bunun daha içselleştirilip önlemlerin bu formda alınması isteniyor. Kendi sıhhatimizi da karşımızdakinin sıhhatini da riske atmayacak bir hayat biçimini benimsiyorsak artık kaygıyı denetim edebiliyor hale gelmiş oluruz. Şu an en ufak hapşırmamızda bile sanki diyoruz. Zira görünmeyen, havada uçuşan, pek bilinmeyen bir şeyden bahsediyoruz. Tabiplerin yorumu ile hastalanan bireyler üzerinden bir data tabanı oluşturuldu. Geçmişi olmayan bir şeyle karşı karşıyayız. İnsan tabiatı gereği bilmediği bir şeyden korkar.
‘’Korkusuz korkak’’ diye bir tabirimiz var bilirsiniz. Bu tabiri yaşanılan süreç üzerinden yorumlayalım.
Yadsıma. Yadsıma bir savunma sistemidir. İçinizde harikulade bir dehşet duyarsınız, hususla ilgili sorularınız vardır. Aslında o sizi içinize hapsetmiştir. Bununla baş edebilmek için bir savunma sistemi ortaya koyarsınız. Nasıl bedenimiz bir virüsle karşı karşıya kaldığı vakit direnç gösterirse, psişe de rastgele bir durum karşısında kendini savunmaya bu türlü alır. Ancak bu savunma sistemlerini çok kullanmak yahut ömür kalitesini etkileyecek biçimde kullanmak ziyan vericidir. Muhakkak bir ölçü telaş gereklidir. Gamsız baykuş üzere kolda oturup etrafa bakmak olmaz. Minik bir tasadan bahsediyorum. O beşere bir niyet kanalı açar. Husus hakkında düşünmeyi sağlar. Hiç önemsemediğin ya da endişelenmediğin şeyi niçin düşünesin ki. Ancak bu kaygı seni hapsettiğin de avucunun içinde olması gerekirken başının üstündeyse, bu durumla ilgili kimi savunmalar gerçekleştirirsin. Sistemini bozacak ya da yadsıyarak “Yok o denli bir şey canım bunlar daima Amerikan oyunu…” diyerek kendini sakinleştirmeye çalışırsın. Bu kendini kandırmak üzere ancak o insanın iç dünyasında telaş insanı o kadar elinin altına almış ki yadsıma yaparak sistemini muhafazaya çalışıyor. Öbür biri de entelektüalizm yapabilir. Hususla ilgili çok okuma yapar, açık oturumları izler. Bu da bir baş etme durumudur.
“Sadece acı ile kalmasın”
Son olarak virüse yakalanmış yahut yakalanma ihtimali olan şahıslara en az hasarla atlatmak için şunlar önerilebilir.
Buradan ne gördüler? İçlerine baktıklarında bu onlara ne gösterdi? Bunu atlattıktan sonra hayatlarını bir tartıya koydular mı? Bundan sonrası için kendilerine bir füzyon açıldı mı? Bir feraset kapısı açıldı mı yoksa bu yalnızca bir ağıt mı oldu? Yalnızca geçirdiği bir acı mı oldu? Birtakım şeyler yaşanır yalnızca acı olur. Acı olarak yaşanır kalır. İnsanoğlu yaşadıkları şeyler içerisinde sadece acısını alıp çıkmamalı. Acıyla birlikte kendine bir kapı açmalı. Negatif olan durum bile o beşere bir artı getirmeli. O artı geldi mi,gelmedi mi? Acziyetini gördü mü? Nurallah Genç der ki “Acziyet kudrettir.”
Son olarak kendi sürecimden bahsederek teklifte bulunmuş olmak isterim. Martın son günlerinde bir intifa kaybetmeye başladım. Sonra hastanede sürecim başladı. Birinci geçirenlerden olduğum için -doktorların bile şaşkın olduğu bir zamanda- meskende tedavi durumum pek olmadı. Hastalandığım devir için bir İspanya tatili planlamıştım ancak İspanya yerine hastanede kendimle kaldım. Oda da yatak vardı, ilaçlar vardı bir de ben vardım. Ortada hemşireler ve hekimlerin bir uzaylı kıyafetleri ile girip çıktığı oluyordu. Hemşirelerin falan tek gözlerini görüyorsunuz. O devirde acziyetimi şöyle düşündüm: Tatilde özgürce gezecekken artık hastane odasında yatıyor ve tuvalete gidebildiği için şükrediyor. Makineye bağlanmadığı için, ayağa kalkıp kendi gereksinimini kendi görebildiği için şükrediyor. Ben Barcelona’ya kendimle ilgilenebilmek için gidecektim ben o beş gün hastane odasında kendimle ilgilendim. Tahminen hayatımda ilgilenmediğim kadar kendi hakikatlerimle ilgilenmek için bir vakit buldum. Olağanda sağlıklı olsanız ne yaparsınız? Bir kitap okuyayım, dizi izleyeyim, yapmadığım bir şey yapayım dersiniz lakin orada yapabileceğiniz hiçbir şey yok. Hastalık sürecinde bir şuur kaybı olmadığı için hastalığın size yaşattığı “İşte sen busun.” Halden hale girilebileceğini, hallerden hale seni geçiren Rabbin ile münasebetini ve alakanı düşünme fırsatı bulduğum için Rabbime şükürler olsun.
